بو خەڵك بایكۆتی هەلبژاردن دەكەن؟
Wednesday, 24/04/2013, 12:00
هەلبژاردن پرۆسەیەكى دیموكراسیە بۆ بەشدارىكردنی هاولاتیان لە كارى حوكمڕانى بە هۆى نوێنەرەكانیانەوە . تا ولاتێكیش پرۆسەى هەلبژاردنى تێدا بە شیوەى ئازاد و شەفافانە بەرێوە بچێت و خەڵك بە شێوەى ئەكتیڤانەتر بەشداربن و كیشەى تێدا دروست نەبێت بەڵگەیە بو بەرفراوانبونی دیموكراسی و رازیبونى هاونیشتمانیان بە سیستەمى سیاسی و شێوەى بەرێوەبردنى دەوڵت و شێوەى هەلبژاردن ، جێگیربوونى سیاسی و كۆمەڵایەتی لەو شوێنە پیشان دەدات . بۆیە لە ولاتى وادا بوارى ئابورى و زانستی و فەرهەنگى و نیشتمانپەروەرى و ئیتماى نەتەوەیی و لەیەكگەیشتنى خەلك و لایەنە سیاسیەكان لەیەك و دۆستایەتی و پەیوەندیان بە یەكەوە و قەبوڵكردن و هاوكارى یەك بۆ پێشەوە بردنى سیستەمى سیاسی و هەموو بوارەكانى ترى ژیان زیاد دەبێت، حیزبە سیاسەكان هەوڵی پیشكەشكردنى باشترین بەرنامە و خزمەتكردنى زیاتر بە هاولاتیان و چاكردنى ژیان و گوزەرانیان دەدەن ، بەوەش كۆمەڵگا بەرەو پێشەوە دەروات و خەڵك خوشگوزەرانتر دەبن و متمانەیان بە كارى سیاسی زباتر دەكات و دڵنیادەبن لە داهاتوویان .
لە عیراق رژیمی بەعس خەڵكیان خەفە كردبوو و نەیاریان قەبوڵ نەدەكرد و خۆیان بە سسەر هاولاتیاندا سەپاندبوو ، بۆیە خەڵك لە زۆربەدا توشی لاابالیەتی سیاسی بوو بەڵام لە ناخەوە دەكوڵا و چاوەروانى دەرفەتێك بوو بۆ رزگاربوون لەو بارە . پاش لەناوچونى بەعس خەڵك ئومێدى پەیدا كرد بە رویشتن بە ئاراستەیەكى دیموكراسیدا و پاراستنی مافە مەعنەوى و مادیەكانی تاك و كومەڵ و نەتەوە و مەزهەب و ئایینەكان و چاككردنى بارى ژیان و گوزەران و مسوەگەركردنی ئازادیە بنەڕەتیەكان و چارەسەركدنى گرفتەكان بە لەیەكگەیشتن و دیالۆگ ، هاوكارى حیزبە دەسەلاتدارەكان و ئوپوزسیون بۆ پیشكەشكردنى باشترین خزمەت بە خەڵكى ولات ، بەلام زۆربەى حیزبەكان (كە هەموو بە شێوەیەك لە شێوەكان بەشدارن لە دەسەڵات) لەبەرى ئەوە ململانى تەسكى حیزبایەتی و بەرژەوەندى تویژ ێكیان خستوەتە پیش بەرژەوەندى خەلك و ولات ، لە بەر ئەوە دەبینین زۆرینەى خەلك متمانەى بەو حیزبانە نەماوە و دەگەریت بو دەرفەت و ئەلتەرناتیڤ... بەشێكى روى كردوەتە ریبازیكى توندڕەوانە ، بۆیەش تیرور لە ناوراست و باشورى عیراق زەمینەى بۆ خۆڵقاوە ، رادیكالیزمی مەزهەبی پەرەى سەندوەـ كیشەكانى ولات بە واقیعبینانە و مەنتیق و دوستانە و دیالوگی راستەقینە هەوڵی چارەسەركردنیان نادریت ، لە مەبەستە نەتەوایەتی و نیشتمانی و پەیوەندیەكانى دەرەوە و لە سیاسەتی ئابورى و بەرنامەى حكومەتیشدا . لە بەر ئەوەش توندوتیژى و تیرور و رادیكالیز پەرەى سەندوە گەندەلی و پاراستنی بەرژەوەندى گروپ تەشەنەى كردوە . لە گەڵ بونى ئیمكانیاتی مادى یەجگار گەورە و فراوان لە عیرقدا ، بەڵام كارە خزمەتگوزاریە بنەرَەتیەكان و ووزە و پروژەكان و كشتوكال و و هەموو جورەكانى بەرهەمهینان بخرابتر بوە . لە ولاتی نەوت و غاز قەیرانى سوتەمەنی و كارەبا و ریگا و بان و بیناسازى و نیشتەجیبوون زبادى كردوە . بژیوى هاولاتیان و گوزەرانیان بەرو دواوە رویشتوە و خەلك هەست بە ئەمان ناكات و دڵنیا نیە لە داهاتوو .
ئەو ریژەى بەشداریكردنە كەمەى لە هەڵبژاردن (بە معدل 5% و لە هیندیك شارى گەورەى وەك بەغدا كە پایتەختی عیراق بە ریژەى كەمتر لە 33%) ئاماژەیەكی مەترسیدارە بو نەمانى باوەرى خەڵك بە هەموو حیزبەكان و سیستەمى سیاسی و حوكمڕانی ولات. و بیزاریان لەو بارە و رەدكردنەوەى ئەوان دەگەیەنێت . بەشدارى نەركردنی زۆربە ولات بەرە قەیران و كیشەى قوڵ دەبات و رەنگە لە دیكتاتوریەت یان تەقینەوەیەكی ترى خەڵك نزدیكی بكاتەوە ، بویە دەبیت هەموو حیزب و لایەنە عیراقیەكان بە خودا بچنەوە یاخود دیارە دەیانەوێت ولات بەرەو ئەو قەیرانە بەرن و ئەو كاتەش تەڕ ووشكت پێكەوە دەسوتێت .
ئەو بارەى عیراق ئاماژە و زەنگێكە بۆ هەرێمى كوردستان ، هەرچەندە بە بەراورد لە گەڵ ناوراست و باشورى عیراق ناوچەكانى هەرێم لە هەموو روو و بوارەكاندا زۆر لە پیشترە ، بەڵام حیزب و لایەنە سیاسیەكان (ئەوانەى دەسەلات و ئوپوزسیونیش) زیاتر بەرژەوەندى حیزبیان لا گرنگرترە لە هى تێكراى خەڵكى هەرێم و ولات و مەبەستە نیشتمانیە بنەڕەتیەكان ، گەندەلى بە شێوەى بەرچاو تەشەنەى كردوە ، بەرنامەى توكمە بۆ بوارە بنەرەتیەكان نیە ، كارى خزمەتگوزارى لاوازە ، بەڕەللایی و فەوزایەك لە بازاردا هەیە ، ناعەدالەتی لە زۆر شت و مەبەست دیارە ، لایەنەكان بە هۆ و بێ هۆ بیانوو لە یەك دەگرن و پاساو دەهێننەوە ، یەكتر قەبوڵ ناكەن و هەوڵى هاوكارى نادەن بَو دانانی بەرنامە بو چارەسەركردنى قەیران و گرفتەكان چی لە ناوخۆى كوردستان یان لە گەڵ بەغدا و هەوڵ دەدەن ویستەكانی خۆیان بسەپێنن . رەنگە گەر گۆرَانى بنەرەتى لە كار و هەڵوێست و هەڵسوكەوت و پەیوندیەكانیاندا نەیەت وا یەكەم هەنگاو زورى خەڵك وەك وەلام دانەوە و رەد گردنەوەى ئەوان نەرۆنە بە ێندوقى دەنگدان ، یاخود دەنگ بە لایەنیكی دەرەوەى ئەو حیزبە تەقلیدیانەى ناو ساحەكە بدەن گەر بەرە دیكتاتوریەتیش بڕوات یاخود لە قوناغێكى تر بەرەو رادیكالیزم و شێوەى تریش برۆِن و رێگاى تر بگرنەبەر . ئەوەى عیراق دەبێت دەرسیك بێت بۆ هەموو لایەنەكان كە بە خۆدا بچنەوە و متمانەى خەڵك راكێشنەوە ، ئەگینا ئەگەرى دووەم حەتمی دەبێت .
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست