ئۆجه‌لان: دەوڵەت و ئەرتەش چارەسەرییان دەوێت و ئاكەپەش ئاستەنگەو خوازیاری چارەسەری نییە
Monday, 29/11/2010, 12:00
ئۆجەلان چوارشەممەی رابردوودا دیداری هەفتانەی لەگەڵ پارێزەرانی ئەنجامداو پەیامی گرنگی سەبارەت بە چارەسەری پرسی كورد بە رێبازی دیموكراتیانەداو گووتی، من، خۆم ناوبژیوانم و پێویستە تا 1ی مارسی(ئادار) ساڵی داهاتوو ئەنجامێك دەربكەوێت و ئەگەر تا ئەوكاتە ئەنجامێكی ئەرێنی دەرنەكەوێت، دەكرێ پێواژۆیەكی زۆر خراپ و مەترسیدار دەستپێبكات و ئاكەپەش كە خۆی لە چارەسەری نزیك ناكاتەوە، ئاستەنگی هەرە مەزنە.
لەماوەی مانگی رابردوودا دیداریان لە گەڵم ئەنجام نەداوە. دیدارەكانی ئێرە دانوستاندن"موزاكەرە"" نییە، لە ڕاستیدا من لەنێواندا ناوبژیوانم، من لەنێوان دەوڵەت و پەكەكەدا ناوبژیوانم، چونكە هێشتا دیدارەكان دەربازی دانوستاندن نەبووە. كە دەربازی دانوستاندن بوو، ئەو كاتە لەسەر ماددەكان گفتوگۆ دەكرێت." لەمبارەیەوە هێشتا بە یەكلاكراوەیی لەسەر هیچ ماددەیەك قسەمان نەكردووە، چونكە هێشتا حكومەت بڕیاری خۆی نەداوە. ئەگەر دیدارەكان دەربازی دانوستاندن ببێت نازانم ئەو دیدارانە چ ئەنجامێكی لێدەكەوێتەوە. پێویستە تا 1ی مارس (ئادار) ئەنجامێك دەربكەوێت. یەكی مارس رێكەوتێكی باشە، رێكەوتێكی جوان و گونجاوە. ئەگەر تا ئەو كاتە دەرئەنجامێك دەربكەوێت، ئەوا ئاشتییەكی واتادار، ئاشتییەكی شەرەفمەندانە لەگەڵ خۆیدا دێنێت. من ئەمە بە ئاشتی پیرۆز، ئاشتی مەزن ناوزەدی دەكەم. ئەگەر لەو دیدارانەشدا هیچ ئەنجامێكی لێنەكەوێتەوە، ئەوا دەكرێ پێواژۆیەكی زۆر خراپ دەستپێبكات.
ئەگەر تا 1ی مارس هیچ ئەنجامێك لەو دیدارانەدا دەرنەكەوێت ئەوا من لەم ناوبژیوانێتییەدا، خۆم دەكشێنمەوە، لەخۆكشاندنەوە زیاتر ئەوا نەمتوانی بیكەم، تێیدا سەرنەكەوتم، لەلایەن دەوڵەت و حكومەتەوە چارەسەرییەك پێشنەكەوت، ئیتر لەمە زیاتر ناوبژیوانێتی ناكەم و پێیانەوە خەریك(سەرقاڵ) نابم. بە دانانی رێكەوتی 1ی مارس ژماردنی تا سفر دەستیپێكرد."
دەوڵەت لەگەڵ مندا لەپێناو ئاشتیدا دیدار ئەنجام دەدات. بەو دیدارانە هەوڵدەدات ئەنجام بەدەستبخات. بەڵام حكومەت هێشتا بڕیاری خۆی نەداوە، نە بڕیاری دانوستاندن دەدات، نە بڕیاری ئاشتیش دەدات. ئەوانەی بەناوی دەوڵەتەوە دیدارم لەگەڵدا ئەنجام دەدەن لە من تێگەیشتوون، دەرك بە مەترسییەكانیش دەكەن. توركیا بەرەو ئێراقێكی تر دەچێت، بەڵام من ئاستەنگی دەكەم، بەڵام سەرۆكوەزیر زێدە خاوەندارێتی لەو دیدارانە ناكات كە لە لێرەدا ئەنجام دەدرێن، دەڵێت" دەوڵەت دیدار ئەنجام دەدات". من لە بەڕێز ئەردۆغان، لە سەرۆكوەزیر تەنیا ئەوە دەخوازم" لە پەرلەماندا بڕیاری ئاشتی بدەن بەسە. تەنیا بڕیارێكی ئاشتی. ئیتر لەوە بەدواوەوە هەموو شتێك بەرەو ئاشتی ئاڕاستە دەگرێت. لەدەستپێكدا پێویستە بڕیاری ئەو ئاشتییە وەربگیردرێت. دەوڵەت و ئەرتەش چارەسەریان دەوێت. ئاكەپە چارەسەری ناوێت، بۆ چارەسەری ئامادە نییە. لەم رەوشەدا ئاكەپە ئاستەنگی هەرە مەزنی بەردەم ئاشتییە."
من پرسی وەها دەكەم كە" ئایا سەرۆكوەزیر دەیەوێت ببێتە ئۆزال یان ببێتە چیللەر؟" پێش ئەوەی ئۆزال بكوژرێت شاندێكی رەوانەی لای من كردبوو." ئاكەپە دەڵێت" ئێمە ناتوانین ئاشتی بەدیبێنین، هێزی ئێمە بەشی ئەوە ناكات و..هتد" ئەمە راست نییە. تۆ حكومەتیت، دەبێت تۆ بڕیاری ئاشتی بدەیت."
بە ڕای من، داواكردنی حەوتەمین كۆنفرانسی كورد بۆ دەرخستنی پەكەكە لە لیستی تیرۆر هەڵوێستێكی باشە و" شتێكی وەها چارەسەریی ئاسانتر دەكات." مژاری(بابەت)چەك دانان، پێشتریش خرابووە ڕۆژەڤەوە. بەڵام ئەو مژارە، هەرە دوایی باسی لەسەر دەكرێت. دەبێ سەرۆكوەزیر ئەردۆغان سەبارەت بە ئاشتی بڕیارێك بدات. بۆ چارەسەركردنی دیموكراتیانەی پرسەكە، پێویستە قۆناغی ئاشتی دەستپێبكات. ئاكەپە لەبڕی چارەسەری، خۆی بە بابەتی دینەوە سەرقاڵ دەكات. ئاكەپە هەوڵی ئاواكردنی هەژمۆنی خۆی دەدا. لە 2006دا ئێمەیان زۆر هەڵخەڵەتاند. ئەو كاتەش وەلاوەنانی چەكەكانیان خستە ڕۆژەڤەوە. ویستیان گوشارمان بخەنە سەر. پێنج ساڵ هەوڵی فریودانیاندا. ئەو كات وەك پێشمەرج، وەلاوەنانی چەكەكان لەسەر مێزی گفتوگۆ بوو. ئەوە هەڵە بوو. وەلاوەنانی چەكەكان، بابەتی هەرە دواییە. ئەگەر سەرۆكوەزیر لەپێناو ئاشتیدا بڕیارێك بدات و لە پێناو چارەسەری دێموكراتیكدا هەنگاوی ئاشتیانە هەڵبگیردرێن، ئێمە دەتوانین گەریلاكان لەشوێنێك كۆبكەینەوە. ئەو كاتە دەتوانین، لەسەر وەلادانی چەكەكان گفتوگۆ بكەین.
كاتێك ئاكەپە هاتە سەر كار، سەرۆكی ئەو كاتەی ئەركانی گشتی ئەرتەشی توركیا، حیلمی ئۆزكۆك، حكومەتی بە پرۆژەیەك بەسەر كردەوە، بەڵام، بەهۆی ئەوەی كە حكومەت ترسا، ئەو پرۆژەیە نەكەوتە بواری كردارییەوە. ڕۆژنامەكانیش باسیان لەو پرۆژەیە كرد. تەنانەت هێزەكانی دەرەوەش ڕێگا بە چارەسەری نادەن و ئاكەپەش ئەمڕۆ لەبڕی پێشخستنی چارەسەری، خۆی بە بابەتی دینەوە مەژغوڵ(سەرقاڵ) دەكات. پێویستە ئەم پرسە بە ڕێبازی ئاشتیانە چارەسەر بكرێت. بەڵام ئاكەپە بەدوای شتی ترەوەیەو لە هەمانكاتدا هەوڵی ئاواكردنی دەسەڵاتداری هەژمۆنی خۆی لەهەموو شوێنێك دەدات. كۆسپە یاساییەكانی بە ڕیفراندۆم لەبەردەم خۆی لابردو لە زۆرێك لە دام ودەزگاكانی دەوڵەتدا خۆی ڕێكخست. ئێستاش ژەنەڕاڵەكانی وەلاوە ناوەو بە هەڵبژاردنی داهاتووش دەیهەوێ دەسەڵاتدارییەتی خۆی بەتەواوەتی گەرەنتی بكات. لەگەڵ هاتنە سەركاری ئاكەپە، هەم دەوڵەت، هەمیش ئەرتەش بوون بە دوو بەش(پارچە). ئێستاش هێزەكانی دەرەوە ئاكەپە بەڕێوە دەبەن. هەندێ هێزی دەرەكی، ئاكەپە بەڕێوە دەبەن. وەك نموونە، لە هەرێمەكەدا ئاكەپە سەرمایەیەكی زۆر خەرج دەكات. ئەوە پوڵی(پارەی)ئاكەپە نییە. لە ڕاستیدا ئەو پوڵانەیە(پارانەی) لە دەرەوەڕا بۆی دەنردرێن. تەنانەت موسوڵمانەتییەكەشیان، موسوڵمانیەتییەكی ڕاستەقینە نییە. موسوڵمانییەتی ڕاست، دروستی و دیموكراسییە. هەموو ویست و داواكارییەكانی ئاكەپە، پارە و بەرژەوەندییەكانیانە. باكیان بە مردنی مرۆڤەكان نایەت. كاروباریان، ڕاوكردنی دەنگە بۆ هەڵبژاردنەكان. دەبێ ئاكەپە لە كوردستاندا لە سەدا پێنجی(5%) دەنگەكان وەرنەگرێت و پێویستە ئەوە بزانرێت كە هەر دەنگێك كە بە ئاكەپە دەدرێت، بەواتای شەڕ دێت. هەر دەنگێكیش كە نادرێت بە ئاكەپە بە واتای پشتیوانییەك بۆ وەدیهاتنی ئاشتی دێت. ئاكەپە ئێستا، سیستەمی سەربازی بەرامبەر بە وەرگرتنی مووچە، بونیاد دەنێت. لەو چوارچێوەیەدا دەیهەوێ 50 هەزار سەرباز ئەركدار بكات. ئەوەش بەواتای ئەوە دێت كە ئاكەپە، هێزێكی 50 هەزار كەسی كە لایەنگیری ئەون، بونیاد دەنێت. لەماوەی پێنج ساڵی دواییدا پەكەكەو دەوڵەت لە بواری چارەسەریدا بە بن بەست گەیشتوون.
سێ مانگی داهاتوو گرنگەو و بانگەوازی لەهەموو لایەك دەكەم كە ئەركی خۆیان بەجێبێنن. لەبەرئەوەی ئاكەپە هێشتا بڕیاری لەبارەی چارەسەری نەداوە. پێویستە هەر كەس بزانرێت كە"بۆ چارەسەری سێ مانگ هەیە". ئەگەر ئاشتی سەقامگیر نەبێت، شەڕ پێشبكەوێت، تەنانەت شەڕێكی جڤاكیش(كۆمەڵگا) پێشبكەوێت، ئەوا كاریگەری لەسەر هەموو كەسێك و هەرێمەكە، رێكخراوەكانی كۆمەڵگای مەدەنی ئامەدیش دەكات. هەموو كەس لەژێر ئەمەدا دەمێنێتەوە. بە خاوەنكاران و پیشە‌كارانی ناوچەكە دەڵێم" دیسان پارە قازانج بكەن، بۆ قازانج كردنی پارە كەس هیچتان پێناڵێت. من لەگەڵ گووتنەكانی ئێوەم سەبارەت بە ئاشتی، لەژێریشیدا واژۆ دەكەم، بەڵام ئەمە بە حكومەت بدەنە پەسندكردن و ئینجا وەرن. بۆ نموونە" پێویستە باش ئەوە دەستنیشان بكەن كە بۆچی خاوەنكاران لە هەرێمەكەدا سەرمایەگوزاری ناكەن. هۆكاری ئەمە هەبوونی شەڕە، كە زەمینەی سەرمایەگوزاری لە ئارادا ناهێڵێت. دەبێت سەرەتا مەرجەكانی ئاشتی بە حكومەت بدەنە پەسندكردن."لە پێواژۆی پێنج ساڵی رابردوودا، پەكەكە پەرەی بە شەڕی چەكداری نەدا، دەوڵەتیش چارەسەری پێشنەخست، هەر دوو لایەنیش بە بن بەست گەیشتن. هەم دەوڵەت و هەمیش پەكەكە هەموو شتێكیان خستە ئەستۆی منەوە، چاوەڕوانیان لە من بوو. ئەگەر هەتا 1ی مارس چارەسەری پێشنەكەوێت ئەوا لەوانەیە شەڕ زیاتر قووڵ ببێتەوە، بەڵام ئەوان ئەمە دەكەن یان نا، شەڕ دەكەن یان نا، ئەوا خۆیان دەیزانن". من لە هەوڵەكانمدا بۆ چارەسەری بەردەوام دەبم و داوا دەكەم كە هەموو كەسێك بە شێوەیەكی جددی كار بكات. لێرەدا ئەركی گرنگ دەكەوێتە ئەستۆی دەزگا راگەیاندنیییەكانیش."ئەم پێواژۆیە هەستیارە، گرنگەو پێویستیشە كە لەم قۆناغەدا خەباتێكی چوستوچالاك(بەپەلەوبەپتەو)بەڕێوە ببرێت.
رۆڵی كۆنسەی شارەكانیش لە پەرەدان بە پێواژۆی ئاشتی گرنگەو خۆبەڕێوەبردنی دیموكراتی سیستەمێكی خۆبەڕێوەبەری كوردانە، نیوەی خەباتی خۆبەڕێوەبەری دیموكراتی لە ئەستۆی شارەدارەكاندایە، یاخود بڵێین، لەسەدا پەنجای ئەو خەباتە لە ئەستۆی ئەواندایە. من سڵاوی خۆم پێشكەشی گەلەكەمان لە رۆژهەڵاتی كوردستان و پارتی ژیانی ئازادی كوردستان "پەژاك"و پارتی یەكێەتی دیموكراتی "پەیەدە" وگەلەكەمان لە ڕۆژئاوای كوردستان و هەموو دانیشتوانی هەرێمەكانی بۆتان و سەرحەد و گەلی سوریانی دەكەم.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
