پهژاک خاوهن کلتوورێکی نوێ له تێکۆشانی ڕۆژههڵاتی کوردستاندا
Tuesday, 10/02/2009, 12:00
لهکاتێکدا کورد بهردهوام دهیهوێت به ئاشتی و ژیری ههنگاو بنێت و پیوهرهکانی فهلسهفی سیاسی و دیالۆگ پهیڕهو بکات تاکو گۆران ئهنجام بدرێت مافهکانی بهدهست بخات، چۆن مێژوو گهواهی ئهم ڕاستیه دهکات، ههتا ڕۆژی ئهمرۆش بهردهوامی سیاسهتی ئاشتی بۆ چارهسهری وهک مژارێکی ستراتیجی ههڵوسکهوتی لهگهڵ دهکات. دهرکهوتنی ههر شۆڕشێکی کورد پێگهی ئایدۆلۆژی و سیاسی و دیالۆگی وهک یهکهمین چهکی بهکار هێناوه بۆ چارهسهری، تاکو به ڕێگای ئاشتیانه چارهسهری کێشهکان بکات و چیتر خوێن نهڕژێت، کێشهکان زیاتر قووڵ نهبنهوه و ڕێگاکانی دیالۆگ دانهخرێن، به ڕێگای پێوانه و سیاسی و دیبلۆماسی مهدهنیهکان ههوڵ بدرێت کۆتایی به دهسهڵاتی داگیرکاری بهێنرێت و بژاری گهلان وهک پێوهر و بنهمایهکی ئازادانه بهرجهسته بێت، بهڵام به داخهوه ههموو دهوڵهتانی داگیرکهری کوردستان هیچ کاتێک ئهمهیان بهههند وهرنهگرتووه. بهڵکو به لاوازی بهناویان کردووه و بهردهوام هێزی سهربازی و زۆرداریان به ئهساس گرتووه، نهیتوانیووه بۆ کهمێکیش به شێوازێکی سیاسی گوێ له داخوازییهکان گهلهکهمان بگرن.
له کاتێکدا کۆماری ئیسلامی له ناوخۆ له دهرهوهدا ڕوو به ڕووی فشارێکی زۆر بۆته ههول دهدات له گۆرانکاری و چارهسهری کێشهکانی کۆمهڵگا و گهلانی ئێران خۆی قووتار بکات و له ئاڵۆزی هاوکێشه سیاسیهکانی جیهان و رۆژههڵاتی ناوین کهڵوهربگرێت، تاکو له پرۆسهی گۆڕانی ڕۆژههڵاتی ناوین و سهرلهنوێ بنیاتنانهوهی، به زهنیهتی مهزههبگهرای و دیکتاتۆری بهردهوام بێت و ههمان ستاتۆی که ئهمڕۆ بۆته کۆتوبهند له ملی گهلانی ئێراندا درێژه پێبدات، بۆئهمهش ڕژێمی ئێران پهلوپۆی خۆی له ههرێمدا بههێزدهکات، دهیهوێت پهرژینێکی مهزههبی له دهرهوهی ئێران زیاتر تووندو تۆڵ بکات، چۆن له لوبنان و فهلهستین و ئێراق و زۆر جێگای تر هاوپهیمان بۆخۆی پهیدا دهکات بههامان شێوهش له سهر ئاستی دهوڵهتانی زلهێزی وهک چین و ڕووسیا چهند وڵاتی تر پهیوهندیهکانی له ژێر بانگهشهی ئانتی ئهمریکا پهرهپێدهدات، ئهم فاکتهرانه بۆ خۆپاراستنه له ڕهوشی ناوخۆ که ههردهچێت هۆشیار بوونهوهی خهڵک لهبهرامبهر هزری دۆگمای مهزههبی بهرفراوان دهبێت. ئیران لهناوخۆدا ڕوو بهڕووی فشارێکی زۆر بۆتهوه، له دهرئهنجامی سیاستی گۆشهگیر و نادادپهروهری و بن پێکردنی ههموو مافی گهلانی ئێران له ئاستی تاک و کۆمهڵگادا، رژێم دهیهوێت دهوڵهمهندی کلتور فهرههنگی پێکهاتهکان به رهنگی مهزههبگهرایی چوارچێوه بکات. ڕژێم ههموو پێوانهکانی دیموکراتی و مافی گهلانی ئێرانی زهوتکردووه، ڕژێمی مهلاکان ههموو پێوانێکی دیموکراتی وهک ڕسکی لهناوچوونی خۆیان لێکدانهوهی بۆدهکهن، ئێران بهردهوام لهناو وههمی ئیمپراتۆریهتی مهزههبی شیعه چۆن باڵادهست بێت ههڵسوکهوت دهکات، بێگومان ئهم بۆچوون زیاتر ڕژێم بهرهو گۆشگیری دهبات له ئاستی دهرهوه و تایبهت له ناوخۆدا. ئهو پهستانی به ڕێگای تهکنهلۆژی ههموو سنوورهکانی دهوڵهتی شکاندووه، پهستانیکی زۆری لهسهر ڕژێمی مهلاکانی ئێران کردوووه، رژێمی مولا له بهرامبهر ئهم کێشه ناوخۆیانه زهبروزهنگی بۆ سهرکوتکردنی داخوازییهکانی کۆمهڵگا به بنهما گرتووه، بزووتنهوهکانی کۆمهڵگای مهدهنی و سیاسی له ئێراندا که ههوڵدان دهکهن بۆ پێشخستنی دیموکراتی و سهروهری یاسای مهدهنی، له ڕێگای هێزی سهربازی و تیرۆر وهڵامدهدرێنهوه، ههموو کاتێک ڕژێم وابیری کردۆتهوه کێشهکهی چارهسهر کردووه ئهمهش له مێژووی نزیکی ئێراندا به شێوازێکی بهرچاو دهبینرێت، ئهم ههڵوێستهی ڕژێم نهک کێشهکانی چارهسهر نهکردووه بهڵکو به پێچهوانهوه دهوڵهتی تووشی بنبهست بوون کردووه، چۆن ئهمرۆ ئێران له ههموو بوارهکان به دهوڵهتێکی ناشیاو دکتاتۆر وهسفدهکرێت، لهگهڵ ههموو ئهم زوڵم زۆرهی رژێم، تێکۆشانی ئازادی و دیموکراتی دهست بهرداری مافهکانی خۆی نهبووه.
کێشهی گهلهکهمان له ناو ئێران خاوهن تایبهتمهندی خۆیهتی، ئێمهش دهمانهوێت له چارهسهری کێشهی گهلهکهماندا، که ڕۆڵی کلیلی چارهسهری کێشهکانی ئێران دهبینێت ههڵوهسته بکهین، چونکه گومان نییه چارهسهری کێشهی کورد دهرگای بهدیهێنانی ئاشتی و ئازادی و دیموکراتی و مافی مرۆڤ له ئێراندا دهستهبهر دهکات. گومان نییه دهوڵهتی ئێسلامی بهردهوام وا ههستی کردووه خاوهن هێزێکی گهورهیه له ههرێم و جیهاندا، بۆیه له ڕوانگهی هێزهوه له چارهسهری کێشهکانی ڕوانیووه و ههڵوێستی لهبهرامبهر گرتووه، بهردهوام ههوڵیداوه پاکتاوی ڕهگهزی لهسهر گهلی ئێمه پهیڕهو بکات، لهبن ناوی کورد بهشێکن له ئێمه، له کۆکی خۆیدا ئهقڵیهتی قبووڵنهکردنی کهسایهتی کورد و گهلی کورده، ئهم سیاسهتی لۆکه ئاسا برهودانی ههمان سیاسهتی توانهوهی گهلی ئێمه له توورکیا و سوریا و ئێراقدا، هیچ جیاوازیهک نییه، تهنیا رێوڕێبازیی توانهوه دهگۆڕێت، بهڵام ئامانج قبووڵ نهکردنی کۆمهڵگای کورده به ناسنامهی خۆی. ئهم سیاسهتی ڕژێم تهنیا له سهر گهلی ئێمه پهیڕهو ناکرێت، بهڵکو بهرامبهر گهلانی تری ناو ئێران ههمان بیرۆکه پهیڕهو دهکرێ. گهلانی بندهستی رژێم و تایبهت گهلهکهمان، ههموو کاتێک بیرۆکهی سیاسی و دیالۆگیان به بنهما گرتووه بۆ بهدهست هێنانی مافهکان، له کاتێکدا ههموو ڕێگاکانی سیاسی و دیالۆگ لهلایهن ڕژێمهوه قبووڵ نهکراوه و به کوشتن و زینداو له سێدارهدان وهڵام دراوهتهوه، ئهوکات گهلهکهمان بۆ خۆپاراستن لهسهر بنهمای نێودهوڵهتی، مهجبوورماوه خۆی بسپێرێته شهڕی چهکداری تاکو بتوانێت زووڵم و زۆرێکی لهسهر گهل پیاده دهکرێت سنووردار بکات و دوژمنی گهلهکهمان ناچار بکات دهرگای دیالۆگی سیاسی بۆ چارهسهری کێشهکان لهبهرچاو بگرێت، ههرچهنده ههتاکو ئهمڕۆ دهوڵهتانی داگیرکهری کوردستان ملکهچ نهبوون، بهڵام گومان نییه ڕۆژێک دهوڵهتانی داگیرکهر بێنه سهر مێزی چارهسهری سیاسی، یان چارهنووسیان وهک سهددام دهبێت.
بێگومان ئهمڕۆ تێکۆشانی گهلی کورد له ڕۆژههڵاتی وڵات، به پێشهنگایهتی پارتی ژیانی ئازادی کوردستان پهژاک، توانی پێگهی خۆی جهماوهری ههتا ئاستێکی بڵند بهدهست بخات و بۆته هیوای گهلهکهمان له ڕۆژههڵات و بۆ گهلانی ئێران بهگشتی، پهژاک بۆته خاوهن پێگهیهکی سیاسی و ڕێکخستنی له بواره جیاوازهکاندا، لهسهر بنهمایهکی مۆدێرن پێشکهوتووخواز پێگهی خۆی کۆمهڵایهتی و سیاسی ڕێکخستنی و سهربازی داڕشتووه، خاوهن کلتورێکی نوێیه خۆی دهسپێرێته هێزی گهل هاوکێشهی سیاسی خۆی به پێی بهرژهوهندییهکانی گهل دادهڕێژێت، له سۆنگهی بیری و ڕامنی گهل دهیهوێت ههنگاوی چارهسهری بۆ کێشهکان دهستهبهر بکات، بێگومان ئهمهش لهخۆیدا جیاوازییهکی زۆری ههیه له گهڵ بزوتنهوه و پارت و ڕێکخراوهکانی پێش خۆیدا، ههرچهند ئهو پارت و ڕێکخراوانه ئامانجیان تێکۆشان بووه بۆ ئازادکردنی گهل، بهڵام هاوکێشهی سیاسیان له ڕوانگهی خۆسپاردن بووه به هێزه دهرهکی و ههرێمیهکان، ئهمه بۆته هۆکارێک بۆ پارچه بوون و مهرژیناڵ بوون پارت و ڕێکخراوهکان، بێ باوهر بوونی گهل به ئیرادهی ئازادی خۆی، پهژاک توانی تا ئاستێکی بڵند ئهو باوهڕییه بگهڕێنێتهوه بۆ ناو گهل، چۆن ئهمرۆ له ئاستی نێودهوڵهتی و ههرێمی، پهژاک وهک هێزێک که خاوهن پێگهیهکی بههێزه ههڵسوکهوتی له گهڵ دهکرێت. حسبایی تایبهتی بۆ دهکرێت، بهههمان شێوه لهناو گهلیشدا خاوهن تایبهتمهندی خۆیهتی. پهژاک لهسهرهتاوه تا ئهمڕۆ بیرۆکهی فهلسهفهی دیالۆگی سیاسی و مهدهنی دیموکراتی ئاشتی، بهبنچینه گرتووه بۆچارهسهری کێشهی گهلهکهمان، وهک ستراتیژێک پهیکهری ڕێکخستنی پێک دێنێت و لهم ڕوانگهیهوه ههوڵی پهروهرده کردنی کادران و ئهندامانی خۆی دهکات و گهلیش لهسهر ههمان بیرۆکه بۆ بهدهست هێنانی ئازادی و مافهکانی هۆشیاردهکاتهوه، ئهمهش به ڕێگای دروستکردنی دهزگاکانی کۆمهلگای مهدهنی بههێزکردنیان که ڕهنگدانهوهی گهل لهخۆی بگرێ، بهڵام ئهم ههنگاوی پهژاک له ناوخۆی ئێران و دهرهوه و ناو هێزه کوردییهکان، شرۆڤهو ئهنالیزی جیاوازی بۆکرا سهرهتا، تاکو پهژاک به کۆرپهلهی بفهتسێنن، یان وهک پارتی و ڕێکخراوهکانی تر مهرژینال و فۆرمالیته ناویان ههبێت له گۆڕهپاندا بوونیان نهبێت، بێگومان دهوڵهت سهرهتا خواستی به بێدهنگی پهژاک پاکتاو بکات، ههوڵیدا له ئاستی کوردستان به دهستی هێزه کوردییهکان، پهژاک وهک دروستکراوی ئیران بهناو بکرێت و ڕاستینهی ناسنامهکهی بشێوێنرێت، هێزه کوردییهکان له گهمهکانی ڕژێم ئێران ههتا ئاستێکی زۆر ڕۆڵیان گێڕا، بهڵام بێ ئهنجام بوون، پاشان خواستیان پهژاک بهوه تاوانبار بکرێت که دروستکراوی بزوتنهوهی ئازادیخوازی گهلی کورده به پێشهنگایهتی پهکهکه، لهم سهروبهنده ئێران له ناوخۆدا پهژاک وهک دروستکراوی ئهمریکا و ئیسرایل بهناو دهکرد و ههندیک هێزی کورد وهک دروستکراوی دهوڵهت ناویان دهبرت، بهڵام بۆچی لهسهرهتای دامهزراندی پهژاک ئهم ههڵوێستانه گیرانهبهر، زۆر هۆکار ههیه که مرۆڤ باسی لێوه بکات، ئیمه ئیشارهت بهچهند هۆکارێک دهکهین، ههموومان دهزانین ڕۆژههڵاتی کوردستان نزیک به چواردهساڵ بوو گۆڕهپانێکی بۆش بوو، کاریگهری هێزه کوردییهکان لهناو گهلدا نهمابوو، ئهو بۆشایی لهلایهن دهوڵهت به ڕێگای نارکۆتیک سڕکرابوو، دینامیکتی کۆمهڵگا که جوانانن به ماده هۆشبهرهکان فهلهج کرا بوون، ههموو هێزهکانی که دهیان ساڵ خهباتیان کردبوو، له ئۆردووگاکاندا نیشتهجێ بوون، هیچ چالاکی سیاسی و کۆمهڵایهتی و سهربازی و دیبلۆماتیان نهمابوو، ڕاستر بڵێین گهل له نیوان بهرداشی دهوڵهت و هێزه کوردیهکان دههاڕران، هۆکارێکی تر ئهوه بوو ئێران زوو دهرکی بهوهکرد، ئهم بزوتنهوهیه، خاوهن تایبهتمهندی خۆیهتی، ئهویش خۆسپاردن به هێزی گهل و بنیاتنانی ڕێکخستن لهسهر بنهماکانی ئازادی ڕهگهزی و جوانان دروست دهکات، چونکه ئێران خاوهن ئهزموونێکی سهدان ساڵهیه، ههر هێزێکی کورد لهسهر بنهمای خۆسپاردن به هێزه ههرێمی و دهرهکییهکان بۆ ئێران زۆر گرنگ نییه و نهبووه ، چونکه لهگهڵ گۆرانی هاوکێشهکان ئهو هێز و پارتیانه لاواز دهکرێن یان پاکتاو دهکرێن، زۆر به ڕوونی و به داخهوه ئهوه ئهمڕۆ له ئۆردووگاکاندا دهبینرێت خانهنشین کراون، دهرئهنجامی سیاسهتهیه که سهربهخۆ نییه، که گهل دهپرسم له بهرژهوهندی کێدا؟! ئهزموونی باشوور وهک بههانه دێننه گۆڕێ، بێزاریی لایهنهکانی کورد له بهرامبهر به پهژاک گرێدراو بوو به هزرێکی پاوهنخوازی دهسهڵات که خۆیان وهک میراسگری ڕۆژههڵات دهزانن و وهک پارچهیهکی تامپۆکراوی خۆیان دهبینن، ئهم بیرۆکه هی دهوڵهتانی داگیرکهره که پهیڕهو دهکرێت، ئهم هێزانه ههمان بیرۆکه بهردهوام دهکهن، خاڵێکی تر کلتووری بهرخودانی بزوتنهوهی ئازادیخوازی گهلهکهمان له باکوور که پهژاک وهک چاوگی ژیانی و میراسێک بۆ تێکۆشان به بنهمایی گرتووه، ئهوان زیاتر پێی بێزار بوون. چونکه ههموو دۆست و دوژمنان دهزانن ئهم میراسی بهرخودانه چاوگێکی بههێزی ههیه، که لهنهبوون ههبوونی ئافراند، خاڵێکی تر ئهم هێزانه خهو به کورسیهکانی دهسهڵاتهوه دهبین دهیانهوێت له گۆرانیکی وهک ئێراقدا بگهنه کۆشکهکانی دهسهڵات، بێ ئهوهی بیربکهنهوه دهبێت خۆمان زهمینهی گۆڕان و هاوکێشهی سیاسی بگۆڕین نهک چاوهروان بین، ئهگهر بڵێن باشه بۆ دهست به خهباتی سیاسی و چهکداری ناکهن له وهڵامدا بههانهی پاراستنی دهسکهوتی گهلهکهمان له باشوور نیشان دهدهن، من هیچ کاتێک بهم دوعا ناڵێم ئامیین. لهبهر ئهوهی چهنده تێکۆشانی گهلهکهمان له پارچهکانی تر بههێز بێت ئهوهنده ئهزموونی باشوور پارێزراو دهبیت، چونکه ههرسێ دهوڵهتی داگیرکهر هیچ کاتێک قبووڵ ناکهن کورد له پارچهیهکدا بێته خاوهن مافی خۆی ئازادی بهدهست بخات، پاراستنی ئهزموونی باشوور گرێدراوی بهرفراوان کردن و بڵند کردنی تێکۆشانه له ههرسێ پارچهکهی تر، بێگومان پهژاک لهسهرهتاوه بۆ وهڵامدانهوهی ههموو هێرشانه، خاوهن کلتوورێکی نوێ بوو، پێداگری لهسهر خهبات و تێکۆشانی خۆی کردهوه، پهژاک وهڵامدانهوهیهکی ڕێکخستنی بوو، به فکرو ڕامانی خۆی و نهکهوته ناو گهمهکانی ئێران و دهوڵهتانی زلهێز، توانی ئههمیهت و ههیبهتی خۆی بپارێزێت و به ئاراستهی خۆی ههنگاوی ههڵهێنا، لهناو گهلدا فکرو ڕامانی ڕاستی خۆی ئیفاده کرد، ئامانج و کردهوهکانی خزمهت کێ دهکات و گهلی سهر پشک کرد لهسهر بڕیاردان، که گهل پهژاک چۆن دهبینێت و چاوهڕوانی چی لێدهکات، خۆشبهختانه و به ههوڵ و تێکۆشانی شههیدان و ههموو ئهندام و دۆستان و گهلهکهمان پهژاک بووه، ئهو هێزهی که ئهمڕۆ سۆنگای ههموو هیواکانی له خۆی گرتووه و پلان و خهونی دوژمنانی پووچکردهوه. له دوایی تێپهڕ بوونی چهند ساڵێک گهلهکهمان له ڕۆژههڵات بوو به خاوهنی ڕێکخستنێک، که خۆی سپاردۆته گهل و بنهمای کۆمهڵگای دیموکراتیک و ئازاد بهرجهسته دهکات.
پێوویسته ههموو کهسێکی که خاوهن بیرێکی نهتهوهی دیموکراتیک و نیشتمان پهروهرییه، دهبێت ههنگاوی هاوکاری ڕۆحی تێکۆشان گهورهتر بکات، ههموو پروپاگهندهیهکی دهکهوێته خزمهتی دهوڵهتی داگیرکهر به بنگه نهگرێت، بهڵکو دهبێت به ههموو شێوازێک بهرهنگاری بێتهوه له سهر ئهساسێکی زانستی ڕاستیهکان شیبکاتهوه. ههوڵ بدات بزوتنهوهی ئازادیخواز که تێکۆشان دهکات بۆ بهدهست هێنانی مافی گهلهکهمان بههێز بکات و هاوکار بێت بۆئهوهی گڕوتینێکی زیاتر بداته تێکۆشان له پێناوی ئازادیدا.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست