ئۆجه‌لان: بە ئاواكردنی كوردستانێكی بچوك بە خەیاڵی كوردستانێكی گەورە، سەرقاڵ كردنی كوردانە بۆ سەدەیەك
Friday, 26/02/2010, 12:00
عەبدوڵڵا ئۆجەلان لە دیدارەی رۆژی چوارشەمەی رابردوو دا، ڕووداوەكانی كودەتای چەكوشی هەڵسەنگاندو ڕایگەیاند: ڕووداوەكان لە ژێر كۆنترۆڵی ئەمریكادا، كەوتنەوەو پیلانی چەكوشیش، هەندێك لە ئەرگەنەكۆن جیاوازترە، كاتێك كە ئەمریكا بینی، پلانەكە بەوان بەرێوە نابرێت، ئێستاش پاكتاویان دەكات. ئۆجەلان ووتی: كورد گەمەكانیان، تێكدا، بۆیە توركیا ناچارە بگۆڕدرێت و كوردیش وەك هێزێكی دیموكراتی قبوڵ بكرێ. ڕێبەری گەلی كورد عەبدوڵڵا ئۆجەلان، شەڕی دەسەڵا‌تداری نێودەوڵەتی كە بەگرتنی گەورە بەرپرسانی سەربازی لە توركیادا، هاتە رۆژەڤەوە، هەڵسەنگاندو ئاشكرای كرد، ڕووداوەكان لە ژێر كۆنترۆڵی ئەمریكادا بەرێوە دەچن و لەوبارەشەوە ووتی: پیلانی چەكوش لە ئارادایە، باس لە بۆمبڕێژكردنی مزگەوتەكان دەكەن، ئەوان بە تەواوی هار بوون، بە تەواوی پلانی لە ناوبردنی كوردانیان داڕشت، ویستیان كوردانیش وەك یۆنانەكان سەرنوگون بكەن، پلانیان بۆ كوشتن و سەرنوگون كردنی زۆر كەس داڕشت، ئەوەش شێكی مەترسیدارە، ئەوەش ئەو بۆچوونەی من پشت ڕاست دەكاتەوە كە دەمگووت: دەبێت كەمالیزم سەرلەنوێ هەڵسەنگێنرێتەوە، من ووتبوشم: توركیا بە دۆخی ئێستای ناتوانێت دەوام بكات، ئەوان لەو باوەڕەدا بوون كە ناتۆ پشتیوانی لە پیلانەكەیان دەكات، ناتۆش پشتیوانی لە وەها كۆمەلكوژیەك نەكرد، شێتێتی ئەو پیلانە لە ئارادایە، بەڵام جاری دەستیان پێكردوەو ناتوانن لێی دەركەون، ئەمریكاش ئەوەش قبوڵ ناكات.
لە بەشێكی دیكە لیدوانەكەیدا ئۆجەلان ڕایگەیاند كە لایەنی شاراوەو نهێنی پیلانەكە ئاشكرابووەو بەو ئۆپەراسیۆنانە پاكتاوكردن بەرێوە دەبن. ئۆجەلان ڕاشیگەیاند: هێڵی نەتەوەپەرستی ڕادیكاڵ و هێڵی ئیسلامی میانەڕوەیش لە ژێر كۆنترۆڵی ئەمریكادان و لەو بارەوە ووتی: توركیا لە ئێستا لە نێو ئاڵۆزیەك دایە، لە لایەك جەهەپەو مەهەپە، كەمالیستەكانی نێو ئەرتەش، بەگوتەیەكی دیكە، پاشماوەی ئیتحادیەكان، واتە نەتەوەپەرستانی لایەنگری كۆمەلاكوژیەكان، هێزی ئەم لایەنە كەم نییە، باڵی ڕاستڕەوانی ئیسرائیل پشتیوانیان لیدەكات، محافەزەكارە نوێیەكانی ئەمریكاش پشتیوانیانن، لایەنی كۆنەپەرستیش هەن كە لە ئاكەپە و فەتحوڵایەكان پیك دێنن، لە لایەن ئیسرائیل و ناتانیاهوە پشتگیریان لێ دەكرێ، لە ڕاستیدا، تەنها فەتوحوڵاییەكان نیین، چەندین تاقمی دیكەش هەن، كە وەك رێكخراوەیەك هەڵسوكەوت دەكەن.
ئۆجەلان وەك لایەنی سێیهەمیش هێڵی دیموكراتی بزوتنەوەی كوردو دیموكراتی نوێنەرایەتی دەكەن دەستنیشان كردو بەم شێوەیە درێژەی بە قسەكانیدا: لە سەر بزوتنەوەی كورد، چەندین پیلان و گەمەی چەپەڵ بەڕێوەبران، ویستیان ئەو بزوتنەوەیە پاكتاو بكەن، بەڵام ئەنجام چی بوو؟ پەكەكە و گەل بەرخودانیان كرد، لە بواری دیموكراتیدا، مەزن و بەهێز بوون، منیش لێرە بە سەبرێكی گەورەوە بەرخودانم كرد، بەم شێوەیەش پیلان و گەمەكان تێكدران. ئیدی كورد پاكتاو ناكرێت، ئەوەش بینراو زانرا، بەڵام نازانن چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەو ڕاستیەدا بكەن و چۆن لەگەڵ ئەو ڕاستیەدا بژین. لە بەشێكی دیكە ئاخاوتنەكانی دا ئۆجەلان، دیدو بۆچونی خۆی لەسەر پێواژۆكە چۆن دەبێت و چی بەسەر دێت، بەم شێوەیە دەربڕی: بەگوێرەی من، لە دوا دوایەكاندا، ئەوان لەسەر دیموكراتی رێك دەكەون، توركیا دەگۆڕدرێت، كاتێكیش توركیا بگۆڕدرێت، ئەوا ئەوكات كوردیش وەك هێزێكی دیموكراتی قبوڵ دەكرێت، من لە نەخشەڕێكەشمدا ئاماژەم پێكرد بوو، بۆ كوردان، خۆسەری دیموكراتی چارەسەری گونجاوە.
رێبەری گەلی كورد عبدوڵڵا ئۆجەلان دۆخی ئێستای توركیا بۆ ئەوەی داخوازی چارەسەری دیموكراتی باڵادەست بێت، وەك هەڵودەرفەتێك هەڵسەنگاندو بانگی ڕزگار كردنی توركیای كرد لە هەژەمۆنی نەتەوەپەرست و ئیسلامی میانەڕەو ووتی، كێ خۆی باش رێك بخات و سیاسەتی ڕاست بەرێوەبەرێ دەیباتەوە، دەبێ هێلی یەكێتی دیموكراتیانە كردەیی بكرێ. ئۆجەلان بە دەستەواژەی دەخوازرێ كوردستانێكی بچوك دروست بكرێ و سەدەیەكی تریش كوردی پێوە سەرقاڵ بكەن، وشیاری دا.
رێبەری گەلی كورد عبدولڵا ئۆجەلان جارێكی تر سێ رێی بۆ چارەسەری پرسی كورد دەربڕی و ڕایگەیاند كە بۆ سازكردنی كوردستانێكی بچووك دەیانەوی هەموو كورد بەوێوە ببەستنەوەو بەم چەند دەستەواژەیە ئاماژەی بەو مەترسیە كرد: ئەوەی یەكەم هەڵویستی نكوڵی و لەناوبردنە، دووەم بە ئاواكردنی كوردستانێكی بچوك بە خەیاڵی كوردستانێكی گەورە، سەرقاڵ كردنی كوردانە بۆ سەدەیەك، دەیانەوێ هەموو كوردان بەوێوە كۆنترۆڵ بكەن، لە سەردەمی ڕابردوودا چۆن لەسەر نەتەوەپەرستانی ئۆل-كوجو هێلی چەپیان بێ كاریگەر كرد، ئەمرۆش بە رێی گروپگەلێك دەیانەوێ بزوتنەوەكەمان بێ كاریگەر بكەن، دەرفەتی بەهێزی ئابوری هەن، ئەو دەرفەتەشیان خستە گەڕ، لەو چوارچێوەیەدا هەندێ بنەماڵەشیان بەخۆیانەوە بەستەوە، عوسمان دەیگوت رێ لەبەردەمم بكەنەوە بچم هەموو كوردی محافەزەكار ڕێكخستن بكەم زۆرێك وەك ئەو، ئەو گەمەیان كرد، بەڵام هیچ گەمەیەك نەگەیشتە ئەنجام.
ئۆجەلان بە بیری هێنایەوە كە ئاكەپە لەسەر پشتی كوردانی هاوكاری خۆی هەوڵ دەدا كە شتگەلێك بكات و لەسەر ئەوەش ووتی: لە نێو ئاكەپەدا هەموو شت پەیوەستە بە هەڵویستی تەیب ئەردۆغانەو، بەڵام نەیانتوانی پرسەكە چارسەر بكەن، هەلوێستیان بۆ كوردان چی دەبێ؟ ئەوە گرنگە. ئۆجەلان دۆخی هەنوكەیی تورركیای وەك دۆخێكی ئاڵۆز هەڵسەنگاندو ڕایگەیاند كە كێ لەم قۆناغەدا وەڵامی ڕاستی سیاسەتی ڕۆژانە بداتەوە، دەیباتەوە. بۆچونەكانی ئۆجەلان لە سەر ئەو بابەتە وەهایە: كێ لە نێو ئەو ئالۆزیەدا خۆرێكخستن بكات و سیاسەتی ڕاست بەرێوە ببات دەیباتەوە ، ئەوانەی ئێمە دەبێ رۆژ بە رۆژ سیاسەتی باش بەرێوە ببەن، من هێندە باسی گرنگی دامەزراندنی ئاكادیمیام كرد، ئەمرۆ پێویستی ئەوە لە ئارادایە، ئەگەر شتگەلێكی ئەمڕۆ دەقومێ راست مایەی تێگەیشتن بێ، ئەوە دەكرێ ئامانجی گرتنەكانی ئەم دواییە مایە پوچ بكەن، دەبێ رێبەرایەتی دیموكراتی هەرێمی خۆتان بێننە ئاراوە، ئەو بڕیاری گرتنانە تاكتیكێكی دەوڵەتە بە بەرێوەبردنی سیاسەتی راست مرۆڤ بە ئاسانی دەتوانێ ئەو گرتنانە پوچەڵ بكاتەوە.
رێبەری گەلی كورد عبدوڵڵا ئۆجەلان داوای كرد بێژەی سیاسەت بەرێوەبەرن وەك كارێكی نهێنی تێنەگەن و ووتی: لە سەر بنەمای دیموكراتی كاروبارگەلێكی بەهەیبەت هەن كە دەكرێ بەرێوە ببرێ، دەلێم ئەوانە دەكرێ پێك بێن. ئۆجەلان لەم هەفتەیەدا سەرنجی بۆ سەر جیاوازی نێوان كۆنگرەی كۆمەڵگەی دیموكراتی، پارتی ئاشتی و دیموكراسی و كەجەكە ڕاكیشاو داوای كرد كە ئەوانە هیچ تێكەڵ بە یەك نەكرێن.
ئۆجەلان ئەوشی كە لەم قۆناغەدا لە سیاسەتی توركیا ئەوەی گرنگە كردەیی كردنەو پاشان وەها درێژەی بە قسەكانیدا: دەڵێم با توركیا لە هێڵی توندی نەتەوەپەرست، نەژادپەرست و هێڵی ئیسلامی نەرمی محافەزەكار لەو دوو هەژمونگەراییە ڕزگار بكەین، بە هێڵی یەكێتی دیموكراتیانە، ئەوە دە ساڵە هەمیشە ئەوە دەڵێم، بەڵام كاروخەباتێك لە ئارادا نابینم، ئەو دۆخە نەریتی هێزە چەپەكانە، هەندێ شتیان ئەزبەر كردووەو هەمیشە دووبارەی دەكەنەوە، پرسگەلێكی بە هێندەی چیایەك كەڵەكە بووە هەن من لەوە زیاتر چی بكەم، من لەم نێوەندەدا كاروبارێكی بێ وێنەم بەرێوەبرد، لە نیو پارتی ئاشتی و دیموكراسی بەدەپە بێ یان لە دەرەوەی بێ، ئەوەی گرنگە ئەوەیە كە كارێكی هابەش بەرێوە ببرێ، هەر بۆ ئەوەش دەستەیەكی كۆردیناسیۆن دەكرێ ساز بكرێ، كاروبارێكی هاوئاهەنگ دەكرێ پێك بێ و بەرێوە ببرێ. ئۆجەلان جارێكی تر ڕایگەیاند كە دەیەوێ بۆ چارەسەری رۆڵ ببینێ لەسەر ئەوەش ووتی: ماوەیەك لەمەوبەر نوسینێكی عەونی ئوزگویرەلم خوێندەوە دەیگوت كورد، پەكەكەو ئۆجەلان بابەتی جیاوازن، بەڵام پەیوەندیان بەیەكەوە هەیەو تێكەڵ بە یەك بوون، ئەگەر پێكەوە ڕەچاو نەكرێن كێشەكە چارسەر نابێ، دەیگوت هەركاتێ بیانەوێ ئۆجەلان لە پرۆسەكەدا پەراوێز بكەن، ئۆجەلان بەهێزتردەكا، ئەوە ئاماژەیەكی لە جێدایە، من هاتوهاوار بۆ كەس و دەوڵەت ناكەم، من لە نەخشە رێیەكەی خۆمدا ئەوەم دەست نیشان كردبوو، تا تەندروستی من دەرفەت دەدا دەمەوێ رۆڵی خۆم ببینم.
ڕێبەری گەلی كورد عەبدوڵڵا ئۆجەلان، هەروەها لە دیدارەكەیدا، بە بۆنەی ساڵرۆژی 8 ئادار رۆژی جیهانی ژنانیش، ئازادی ژنی هەڵسەنگاندو ووتی: دەبێت ژنان هەموو شێوازەكانی ئازادی پیشبخەن، دەبێت لە سەر ئەو بابەتە خۆیان هوشیار بكەنەوەو بە فەلسەفەی ئازادی خۆیان بپارێزن. ڕێبەری گەلی كورد، عەبدوڵڵا ئۆجەلان لە بارەی رۆژی جیهانی زمانی دایكیش پەیامیداو ووتی: زمان، جوگرافیاو كلتور، جەستەی مرۆڤن، داوای كرد، هەركەس خاوەنداری لە جەستەی خۆی بكات. ڕێبەری گەلی كورد عەبدوڵڵا ئۆجەلان، لە دیدارەكەی دا، باسی لە لاوی كورد موسلم دوغان كرد كە لە چالاكییەكی گیانبازی دا ژیانی لە دەست دابوو كرد، سەرەخۆسی لە بنەماڵەكەی كرد. ئۆجەلان بە بۆنەی رۆژی زمانی دایكیشەوە وەها پەیامێكیدا : زمان و جوگرافیاو كلتور جەستەی مرۆڤن، خاوەنداری لە جەستەتان بكەن، چونكە دەبڕینێكی وەها ڕەق و رەها بەتەنها بە خۆی واتایەكی نابێت، ئەوانە پێكەوە تەواوكەری یەكترن، ئەو ئەوەش لە ناو یەكدیدا هەڵسەنگێنرێن، بە كۆمەڵگەیەكی دیموكراتی، گوزارە لە واتایی خۆی دەكات، لە پێناوی زمان، جوگرافیاو كلتوردا، من دەڵیم: ئەگەر ئێوە خاوەنداری لە جەستەتان نەكەن، چ واتایەكی نابێت و بەكەڵكی شتێكیش نایەت. ڕێبەری گەلئ كورد عەبدوڵڵا ئۆجەلان لە كۆتایی دیدارەكەیدا، ئازادی ژنی بەم شێوەیە هەڵسەنگاند: لە پەیوەندی نیوان ژن و پیاودا، ئایا ژنان دەبنە كۆیلەی پیاوان، یانیش پیاوان دبنە كۆیلەی ژنان ئەوەش دەتوانرێت گفتوگۆی لە سەر بكرێت، بە گوێرەی من لە رۆژگاری ئەمرۆماندا هەر دوو لا بوونەتە كۆیلەی یەكتر، دەبێت پەیوەندی نێوان ژن و پیاو باش مایەی تێگەیشتن بێت، لە سەر كامە بنەما، ژن و پیاو بگەنە یەك، ئەوە گرنگە، بێ گومان من گەیشتمە ئەم تەمەنەی ئێستاو هێشتاش بیر دەكەمەوە، ئەگەر لەگەل ژنێكدا بگەیەنە یەك، من لەسەر كام بنەماو كام بابەت بدوێم، نوسەری سلۆڤاكی سلۆڤاژ زیزەك دەلێت: زیاترین شتی كە من دەخاتە جۆش، گفتوگۆكردنی فەلسەفیە لەگەك ژنێكدا كە لەمن زاناترە، لەگەڵ ژندا، دەبێت لە سەر بنەڕەتێكی ڕوون دیالۆگ و پەیوەندی ببینرێت، من بەوە دەلێم، دروست بوونی زمانی گەردونی و شێوازی دروستبوونی گەردوون، ئەگەر پێوانەكانی پەیوەندی نێوان ژن و پیاو لە سەر بنەمای ئازادی لێیان بڕوانرێت، ئەو كات دەتوانین بگەینە بەرزترین فەلسەفە، من لەسەر ئەو بنەمایە مامەڵە لەگەڵ ژن دەكەم ئەگەر ژن هێندە بەدوادچوون بۆ من دەكەن، ئەوە بەو واتایە دێت، بە هەندێك لایەنی من حەساونەتەوە، من نرخ وبەهایەكی گەورە بۆ ژن دادەنێم.
ئۆجەلان، جەختی كردوە كە دەبێت ژنان داكۆكی لە ئازادی خۆیان بكەن و بەم شیوەیە درێژەی بە قسەكانیدا: دەبێت ژن لە هەموو شێوازەكانی ئازادیدا، خۆی پێشبخات، دەبێت لەو بوارەدا، خۆی وشیاتر بكات، ژنێكی ئەسكەندەریە بەناوی هەیپاتیا بەهۆی بۆچونیەوە لە لایەن كریستیانانی پی ئێمەوە سزای مردنی بەسەردا جێبەجێ دەكەن، بەو ژنە دەلێن تۆ لە دژی یاساكانی ئێمە وەستاویتەوە، لەبەرامبەر ئەو ئەشكەنجەی لەبەرامبەری دەكەین ژنەكە بە فەلسەفە وەڵامیان دەداتەوە، هەرچی ئەشكەنجەی لێ دەكەن ئەو بە فەلسەفە خۆی دەپارێزێ و فەلسەفەی خۆی دەلێ، بەو لاوانە دەلێ لەو دەوروبەرە كۆبونەتەوە، ئێوە بۆ بەرژوەندیەكانی خۆتان و بۆ ئارەزووە زایندیەكانی خۆتان مامەڵە لەگەڵ من دەكەن من ئەم هەڵوێستە قەبوڵ ناكەم پاشان ئەو ژنە بە بەرد هێرشی دەكرێتە سەر و دەیكوژن، دەبێ ژنان بۆ ئازادی خۆیان بەو شێوەیە خۆیان بپارێزن. ئۆجەلان بابەتی مەدینەی لە سەمسور بە بیر هێنایەوە كە لایەن بنەماڵەكەیەوە بە ساغی ژێرخۆڵ كراو ووتی، لەوێ ژنیان ژێر خۆڵ نا، ژنبون و مرۆڤایەتیان ژێر خاك كرد، ژێر خاك كردنی مرۆڤێك و ملیۆنێك مرۆڤ جیاوازیان نییە.
ئۆجەلان وشیاری دا كە دواكەوتوو مانەوەی ئاین زۆر مەترسیدارە، هەر بۆ ئەوەش داوای كرد كە ژن زۆر خۆیان پێش بخەن. ئۆجەلان لە هەڵسەنگاندنەكەیدا ئاماژەی بە كاریگەری سیستەمی سەرمایەداری كردو ڕایگەیاند كە سەرمایەداری مرۆڤەكان لە ناو دەبات لەسەر ئەوەش وەها درێژەی بە قسەكانیدا: زۆر كەسی بێ كار هەن، ژیانی ئەو خوێندكارانەی كە خوێندنی زانكۆیان تەواو كردوە، لە چایخانەكان بەسەردەچێ، نازانن چی بكەن، دەزانم كە هێشتاش هەندێ هەڤاڵی ئێمە جگەرە دەكێشن، دەبێ بەسەرمایەداری هەڵنەخەڵەتێن، پیربون پەیوەستە بە مێشكەوە، دەبێ هۆشی مرۆڤ بەهێز بێ، چەند بەهێز بێ، لە ڕووی جەستەییەوە بەهێز دەبێ، هۆشی مرۆڤ بەهێز نەبێ، ئەگەر سیستەمیش باش تێنەگەیشتبێ، جەستەی مرۆڤیش زوو لاواز دەبێ، لە سیستەمی سەرمایەداریدا بۆچونی ڕاستیەكان و شرۆڤە كردنیان زۆر سەختە، ئەو سیستەمە مرۆڤەكان لە ڕێ لادەدا، ئەو مرۆڤانەشی لە رێ لایان دابێ، ئیدی بە كەڵكی شتێك نایەن.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
