(بەختیار عەلى) شپرزەى كامە باوكێتى، (ئەمیتر) یا (ئەویتر)؟ (بەشى دووەم)

Monday, 04/03/2013, 12:00

بەرلەوەى بچینە خزمەتى باسكردنى ئەفسانەى (ئۆدیبەكان) لە كەلەپور و فەرهەنگى دێر زەمانى (یۆنانى)یەكاندا و قسەیان لەسەر بكەین، هێشتا لێرەدا هەندێك قسەلۆك ماوە، تا هەم روون بكرێتەوە و هەم پێ لەسەر ماناكانى دابگرین.
ئەویش بەم رەنگەیە كە (بەختیار عەلى) بەدەنگى زۆر بەرز قسەى لێوە ئەكات و ئەڵێ:
(دیمەنێكى سواوى ئۆدیبییە كە هەر كەس دوو پەڕەى لە فرۆید خوێندبێتەوە تێى دەگات).
ئەم دوو قسەیەى (بەختیار) لاى ئێمە زۆر جێى مەبەستن ناكرێ هەروا بە ئاسانى بەبێ رەچاوكردن و لێ وردبونەوە ڕێ بدەین گوزەر بكەن و لەدەست دەربچن چونكە تا بڵێى گرنگن و چەقۆى نەزانى لە ملى خاوەنەكەیان ئەسوون و بەهەوانتە قوووت نەكراونەوە. كاتێك ئێمە بە دوو چاوى خۆمان ئەبینین (بەختیار) بەفیز و لە خۆبایی بوونەوە ئەڵێ:
1) دیمەنێكى سواوى ئۆدیبییە.
2) هەر كەس دوو پەڕەى لە فرۆید خوێندبێتەوە تێیدەگات.
بۆ خاڵى یەكەم ئەچین لە زمانى كوردیدا بۆ ماناى وشەى (سواو) ئەگەڕێین ئەبینین لە فەرهەنگى (خاڵ)دا وەها باس لە ماناى (سواو) ئەكرێ و ئەڵێ:
(سووان: لە كاركەوتنى تیغ بەرەنگێك كە بەهەسان تیژ نەبێتەوە ..... سواو: شتێكە كە لووس بوو بێ و بڕگەى نەمابێ) فەرهەنگى (خاڵ)/ جزمى دووەم/ ل 269 . كەواتە ئەو شتە وەها ماناكەى دێتەوە:
(لە كەڵك كەوتوو، بە عەمەل نەماو، بەسەرچوو، لەكاركەوتوو، كۆن بوو، پەك كەوتوو،.... هتد)
ئێمە ئەزانین (گرێى ئۆدیبی) لە تیورو بیروڕاكانى (فرۆید) دا بە بەردى بناغە دائەنرێ و هەموو شتێكیش لەسەر ئەو روون ئەكرێتەوە، جا ئەگەر بەپێى قسەى (بەختیار)بێت ئەوە وەها (سواو) و بێ عەمەل بووبێت ئیتر ئەو لە پاى چى دەسبەردارى كۆمەڵگاى ئێمە نابێت و بەشتێكى وا (سواو) كۆمەڵگایەكى زۆر و زەبەند ناشیرین ئەكات و رێ نادات مێشوولەیەكیشی لێ دەربچێت، یا ئەمە (زەلە)ى زمان و عەقڵە و بەسەریدا هاتووە و لێى بێ ئاگایە وەك ئەوەى تازە تفێكى كردبێ و رێى هەڵگرتنەوەى نەبێت. لەتیورو بیروڕاكانى (فرۆید)دا ئەم جۆرە (زەلانە) گرنگى خۆیان هەیە و بە یەكێك لە كۆڵەكەكانى شیكردنەوەى دەروونى دائەنرێ و بۆ ئەو زۆر جێى بایەخ پێدانە، وەك لە باسكردنى (لیۆناردۆ دافنشى)دا تەواو خۆى پێوە ماندووكردووە تا بتوانى (گرێى ئۆدیبی) لەودا بسەلمێنێ. جا ئەم جۆرە (زەلانە) لە نووسینەكانى (بەختیار)دا بە حەدێك هەیە كە ئەو هەرگیز ناتوانێت لێى ڕابكات و خۆى لێ لابدات و بڵێ من تووشبووى (دەردى ئودیبی) نیم و سەرم سەلامەتە.
كە ئەشچینە سەر خاڵى (دووەم) و لە ماناى: (هەر كەس دوو پەڕەى لەفرۆید خوێندبێتەوە) ورد ئەبینەوە هەست بە خۆبەشتزانیەكى سەیر ئەكەین، چونكە لەخۆ ڕازى بوونى (بەختیار) بەرادەیەك لە تام دەرچووە ، ئەبینین خۆى لەسەروى هەموو شتێكەوە ئەبینێ و بەلالووتە وە پەنجە بۆ زانین و زانیارى و رۆشنبیری ئەبات، وەك ئەوەى تا ئێستا ژیانى مرۆڤ بە درێژایی مێژوو پیاوى وەها (عەنتیكە)ى وەك (ئەم)ى بەخۆیەوە نەدیبێت.
جێى خۆیەتى گەر بەو بڵێین: ئەرێ بەراست (دوو پەڕە) گەلێك زۆر نیە تا مرۆڤەكان تێى بگەن؟!.
هەرچەند من كەسێكم هیچ جۆرە بڕوایەكەم بە بیروبۆچوونى (فیرۆیدیەت) كەم و زۆر نیە بەڵام لام غەدرە لە بوارى بێ بڕانەوەى ڕۆشنبیریی دا بەناوی (سەفسەتەچی یەتی) ناو(دوو پەڕە) وە سوكایەتى بە رەنج و ماندووبوونى زۆر و زەبەندى (فرید)و شوێنكەوتووەكانیەوە بكرێت لەبەر ئەوە ئاماژەكردن بە (دوو پەڕە) وەها بە لووت بەرزى و بەلەخۆبایی بوون و بەخۆبەزلزانیەوە بەبڕواى من جارێ پێش هەموو شت سووكایەتى كردنە بە شەخسى (فرۆید) و بەبیربۆچوون و رۆشنبیری و ماندووبوون و شتەكانى تریشی، چونكە وەك من بیزانم هیچ نەبێ (فرۆید)ى قوڕ بەسەر گەر لە ساڵى 1895 تا 1939 كە نزیكەى چل و شتێك ساڵ ئەكات هەر ئەوەندەش حساب بۆ رەنج و ماندووبوونى بكەیت كە لە پێناوى قسە و باسى رۆشنبیریی و لێكدانەوە و لێكۆڵینەوەى خەون و خەیاڵەكانیدا خەرجى كردووە، لەبەرامبەریدا باسى (دوو پەڕە) بۆ ئەو ئەبێتە سووكایەتى. لە كاتێكدا یەكێك لە خووەكانى (فرۆید) ئەوە بووە كە دەستى بۆ هەر باس و بابەتێك برد بێت هەمیشە زۆر بەوردى باسى لەو شتە كردووە كە ویستوویەتى، بۆ ئەوەى راى بەرامبەرى قایل بكات و بڕوابە زانین و زانیاریەكانى بكات، بۆ ئەو مەبەستە هاتووە هەزار و یەك شێر لەوێ و ڕێویەكیش لێرەى هێناوەتەوە، ئەمە جگە لەوەى (فرۆید) كەسێكى تا بڵێى خوێندەوار و رۆشنبیری و زۆرزان و بەهرەمەند بووە، هیچ كات بەبێ وردەكارى و لێكدانەوەى قووڵ قسەى لە سەر شتێك لە شتەكان نەكردووە لەبەر ئەوە تەواوى نوسینەكانى پەیوەندیان بە یەكترەوە هەیە و بەبێ یەكتر مانایان نیە و لە یەكتر دانابڕێن بۆیە ئاماژەكردن بە (دوو پەڕە) نەك بۆ (شوێن كەوتووە فرۆیدیەكان) بەڵكو بۆ خودى (فرۆید)یش تەوهین و سوكایەتى پێكردنەوە و هیچى تر.
لەسەرێكى ترەوە (فرۆید) بەو هەموو زانین و زانیارى و بۆچوونانەوە كە بوویەتى و كارى لەسەركردون كەسێكى (ئاڵۆز) و (زۆربەمانا) بووە چەشنى (هیگڵ)، سەیر ئەكەیت پەلوپۆى زۆر و زەبەندى بە دواى خۆیدا هێناوە و دەیان خەت و ڕێباز و بیروراى جیاجیاى لێكەوتووەتەوە وەك خەت و ڕێبازەكانى: (فرۆید ← ئەدلەر ، فرۆید ← یونگ، فرۆید ← رانك، فرۆید ← ماركیۆز، فرۆید ← فرۆم، فرۆید ← رایش، فرۆید ← فۆكۆ، فرۆید ← لاكان، ... هتد) كە ئەمانەش هەریەك بە دەورى خۆى و بەپێى بیروبۆچوونى خۆى درێژەدەر بە (فرۆیدیزم) بووە و بە راى تایبەتى خۆى دەوڵەمەندى كردووە و ئەوەى لە ژیانەوە فێرى بووە بۆ درێژەدان بەو رێگایە خەرجى كردووە و تەمەن و بوون و ماندوو بوونى خۆشى لە پێناودا داناوە ، ئیتر چۆن ئەكرێ كەسێكى وەك (بەختیار) وەها بەفیزەوە تەنها بە (دوو پەڕە) قسە لەسەر وەها ئۆقیانوسێكى قووڵ و بەرین بكات و بەجۆرێك خۆى دەربخات كە لافاوى زانین و زانیارى لێوە ئەڕژێ و هیچى بۆ كەس نەهێشتووەتەوە. ئەم لە خۆبایی بوونە ماناى هیچ نەزانى و دەست بە تاڵى كەسێكى وەك (بەختیار) دەرئەخات كە بەراستى شتێكى ئەوتۆى پێ نیە بۆ وتن و ساغكردنەوەى خۆى، بۆیە تا ئاسمان بەرینتر بێت (ئەم) بەرزتر لەشەقەى باڵ ئەدات و تا بێت لە سەرزەوى راستیەكانى ژیان دوورتر ئەكەوێتەوە و خۆى لە حەقیقەت لا ئەدات و بەناوى (زۆر وتنەوە) فووى گەورەبوون ئەكاتە خۆى و خۆى بە فیلەتەنێكى سەیر نیشان ئەدات كە لەلاى (فرۆید) بەمە ئەوترێ نەخۆشى (نێرجسی). ئەمە لە حاڵێكدایە كە چ زانین، چ زانیارى ، چ رۆشنبریی موڵكى كەس نین و مرۆڤەكان بەپێ بەهرە و تواناكانیان بەبێ جیاوازى لە بارەى وەرگرتن یا وەرنەگرتنیانەوە ئازادن و كەس بۆى نیە دیكتاتۆریەتى لەسەر بكات هەر لەبەرئەوەى خۆى بە زانا یا بیرمەند یا رۆشنبیر ئەزانێ چونكە زانین یا رۆشنبیریی شتێكى خوازراوى خۆیەتى یە، پێش هەر شتێكى تر ئەو كەسە بۆ خودى خۆى ویستووەتا لە ژیاندا لێى سوودمەندبێ، خۆ ئەگەر هاتوو بە ڕێكەوت سەخاوەت واى كرد بە ئارەزووى خۆى و بەبێ منەت بە خەڵكى دەرەوەى خۆى گەیاند دیارە ئەوە وەك كارێكى مرۆڤایەتى لێ دێت و لە بەرامبەریشدا پێى ئەزانرێ و دەستخۆشى لێ ئەكرێ و خاوەنەكەشى بە نەمرى ئەهێڵێتەوە.
ئێستا تۆى مرۆڤ سەیرى سەرتاسەرى مێژووى مرۆڤایەتى بكە ئەبینى بە درێژایی رۆژگارەكان ئەم هەموو پیاو چاكە یا فەیلەسوفە یان زانا و دانایە یا شاعیر و هونەرمەند و نوسەرە یا كارزان و پیشەوەرە یا سەردار و سەروەرانە هاتوون و هەرچى زانین و زانیاریەكیان بووە بە كۆمەڵگاكانیان بەخشیووە و دواتر رۆشتوون و نەماون بەڵام كارو كردەوە بە نرخەكانیان هێشتا وەك دارستانێكى چڕوپڕ ماوە و سەوز ئەچێتەوە.
ڕەنگە لە بەرامبەریشدا ئەوەندى ژمارەى ئەوانیش خەڵكى پیاو خراپ و لەخۆڕازى و خۆپەرست و خۆ هەڵكێش هەبووبن و نەمابن و بێ سوود كوژابنەوە. بۆیە لەمەسەلەى چ زانین و چ زانیارى و چ رۆشنبیریی دا هیچ شتێك نیە بەناوى منەت و زۆر لێكردنەوە بەڵكو ئەوەى هەیە و نیە لەسەر ئاستى خواست و ئارەزوو ئەكرێ ئەگەر لەو نێوەدا ئاڵوگۆڕێكیش لەبەرامبەر یەكتر هاتە ئاراوە ئەوە تەنها لە ڕێى پەیوەندیەكى دۆستانەى نێوان سەخاوەت و كراوەیی (بدەر)و خواست و ئارەزووى (وەرگر)ەوەیە و هیچى تر.
هەڵبەت لە رۆژێكى وەك ئەمڕۆدا لاى ئێمەى كورد خەڵكانى وەك (بەختیار عەلى) پەیداكراون كە بەپێچەوانەوە دێن بە زۆر تۆمەتبارى كۆمەڵگا ئەكەن و چاك و خراپى بەر دەستڕێژى سەرزەنشت ئەدەن، وەهاش خۆیان دەرئەخەن كە (ئەوان) بەرپرسى نموونەیی و بێ هاوتای ئەم كۆمەڵگایەن و بەبێ بوونى ئەوان كۆمەڵگا شتێكى دەست و پێ شكاوە و رۆشتنى بۆ ئایەت و لەگەشەى مرۆڤایەتى و كاروانى شارستانى حاڵى نابێت، بەلاى ئەوانەوە ئەم كۆمەڵگایە نەمێشكى بیركردنەوەى هەیە و نە زمانى دەربڕینی لە دەمدایە، لە راستى دا بەم (كاریكاتێرى بە زمە) ئەوترێ كارەساتى (فشەبازەكانى) رۆژگارى عەولەمە.


بۆ خوێندنه‌وه‌ی به‌شی یه‌که‌م کلیکی ئه‌م لینکه‌ی خواره‌وه‌ بکه‌:
http://www.kurdistanpost.com/view.asp?id=ef4413c4

سەرنجێكى پێویست:
ئەم نووسینە وەڵامدانەوەیەكى دوورودرێژە پاش ئەوەى لەگۆڤارى (كلیل)دا بەش لەدواى بەش ڕێى بڵاوكردنەوەى پێدراوە. ئەوسا بەپێى حەز و ئارەزووى خۆشم بۆ سایتی (كوردستان پۆستى) بەڕێزى ئەنێرم. هەروەها لە (فەیسبووك)یشدا لە ژێر ناوى (حسین بەفرین) دا هەر بڵاوئەكرێتەوە، لەگەل ڕێز و سوپاسم بۆ هەموو لایەك بەبێ جیاوازى.