کڵاو لار گورجی که‌و ره‌فتا
نه‌زه‌ر ناکه‌ی ئه‌ڕۆی ئۆغر ؟
له‌ تیری ئاهی ناکامیم
حه‌زه‌ر ناکه‌ی ئەڕۆی ئۆغر

بە دوتا ئەشکی حەسرەت
خوێن ئەبارێنێ بەسەردەشتا
تەماشای لالەزاری راگوزەر ناکەی
 ئەرۆی ئۆغر
(عەبدوڵڵا گۆران)

له‌ پۆلی دووه‌می قوتابخانه‌ی بێ که‌سی سه‌ره‌تایی بووم ، له‌ گه‌ڕه‌کی چوار باخ ی لەشاری سلێمانی.

نیوه‌ڕۆیه‌کیان رووم کرده‌ ناو بازاڕ، له‌ ده‌رگای یه‌که‌می قه‌یسه‌ری محه‌ی دگل –ه‌وه‌ ، به‌ هه‌نگاوه‌ بچوکه‌کانم ، گه‌یشتمه‌ گۆشه‌ی ده‌رگای دووه‌می ، سه‌ر راسته‌ بازاڕه‌که‌ .

له‌ به‌رده‌م پێشانگای سه‌ر دیواری گۆشه‌ی ته‌نیشت ده‌رگاکاکه‌ وه‌ستام .

دیمه‌نی رەنگاو ڕەنگی تابلۆی کڵاو و جامانه‌ و مشکییه‌کان ، بە جۆرێک نوقمی تێڕامانی کردم ، له‌ گه‌ڵ وێنه‌ی ره‌نگاو ڕه‌نگی ده‌فته‌ری وێنه‌ی ناو جانتاکه‌م ، چه‌ند پرسیارێکی ساده‌ی منداڵانه‌ی لا دروست کردم.

وێنەی رەنگاو رەنگی جوانی سەر رووی کڵاوەکان ،وەک وێنەی رەنگاو رەنگی ، پەڕەی گوڵەکانی باخی گشتی شار ، رۆحی داگیر کردم .

هەموو رەنگەکانم خۆش دەویست. هەر رەنگێک وێنەیەکی ئەفسانەی منداڵانەی ، لە چاوەکانم و ناخم دا دروست دەکرد.

دوای چەند ساڵێک ، رۆژێک به‌و گوزه‌ره‌دا تێپه‌ڕیم ، رووم کرده‌ قەیسەری محەی دگل .

بازنه‌ی ره‌نگاو ڕ ه‌نگی کڵاوه‌کان ، له‌ گه‌ڵ دیمه‌نی لاکێشه‌یی جامانه‌و مشکی یه‌کان.

چه‌ند تابلۆیه‌کی شێوه‌کاری ، لا به‌رجه‌سته‌ کردم ،تێکه‌ڵ به‌ پرسیاره بێ وه‌ڵامه‌ ، ساده‌که‌ی ئه‌وسای منداڵی و پرسیاره‌ کانی ئێستام ده‌بوونەوە‌ .

بۆ ئەوسا هەموو رەنگەکان جوان و شیرین بوون؟ ،بۆ ئێستا هەموو رەنگەکان ،بەجۆرێک لە ناخمان دا هەڵبزرکاون؟ ، مایەی تێڕامانی پرسیارو گومانن؟!

ئەوسا ، هەموو ره‌نگه‌کان ، (سه‌وز ، زه‌رد ، شین ، سوور ، نیلی ،ره‌ساسی ، قاوه‌یی ، په‌مه‌یی ، سپی ،ره‌ش ، ئاڵ )، جوان بوون ، هەر رەنگێک ، تایبەتمەندی ئێستاتیکای خۆی هەبوو .

هه‌ر هه‌مووی رۆحی رۆمانسیه‌تی سروشتی جوانی وخۆشه‌ویستی و ئه‌وین بوون .

ئەوسا هه‌موو رەنگەکان ، ئەم قەیسەریە و ئەم نیشتمانە ، یه‌کتریان. خۆش دەویست و له‌ ئامیزی یەکتری دا بوون .

تێکه‌ڵ به‌ سیحری جوانی سروشت و هه‌ژانی ناخی مرۆڤ و بەهای ژیان دەبوون .

ئەوسا هه‌موو به‌های ره‌نگه‌کان ، ته‌واو که‌ری یه‌کتریی بوون ، شکۆی مرۆڤ و مرۆڤایەتی بوون.

دوای راپه‌رین حیزبە کوردیییەکان ، هه‌موو ره‌نگه‌کانی سروشت و خاک و به‌هاکانی مرۆڤ و ژیانیان پڕ کرد ، له‌ رق ، کینه‌ ، بوغز ، توندوتیژی ، سیناریۆی کوشتن وبڕین.

 له‌ گۆشه‌یه‌کی به‌رده‌م پێشانگای کڵاو جامانه‌ که‌دا ،عه‌بدولمه‌جید –م بینی به‌ کزییه‌وه‌ دانیشتبوو.

له‌و کاته‌دا مشته‌ریک ، پرسیاری نرخی جامانەیەکی کرد ، دوای مامه‌ڵه‌ کردن ،لەسەر دیاری کردنی نرخەکەی .رێک نه‌که‌وتن.

عه‌بدول مه‌جید تا پۆلی 6-ی سه‌ره‌تایی خوێندووه‌ ،له‌ 1958 له‌‌م قه‌یسه‌ریه‌ دا ، سه‌رقاڵی کڕێن و فرۆشتنی ، کڵاو جامانه‌ ومشکی یه‌ .

جاران چه‌ند ژنێکی به‌ سه‌لیقه‌ی ئه‌م شاره‌ ، بۆ دابین کردنی بژیوی ژیانیان ،بە دەست رەنگینی خۆیان ، کڵاویان لە ماڵەوە ده‌چنی ، عه‌ بدولمه‌جید به‌ نرخێکی گونجاو لێ ی ده‌کڕینه‌وه‌ ، لە پێشنگایەکی دا ،به‌ قازانج ده‌یفرۆشته‌وه‌ بە مشتەرییەکانی .

محەی دگل یان کرد بە شوانی نوێ له‌م چه‌ندساڵه‌دا ،ناوی قه‌یسه‌ری (محه‌ی دگل ) ی یان گۆڕی به‌ (قه‌یسه‌ری شوانی نوێ ).

پێش پێشانگەکەی عه‌بولمه‌جید ، ساڵانی زوو ره‌ئوف-ی کڵاو فرۆش له‌م قه‌یسه‌ری یه‌دا ، بوو

ده‌مێکه‌ پێسانگای کڵاو جامانه‌و مشکی یه‌که‌ی نه‌ماوه‌ ، هیچ سۆراغێکی نه‌ما

له‌ کۆتایی په‌نجاکان دا ، (5-6) ژنی شاره‌دا کڵاویان لە ماڵەوە ده‌چنی ، به‌ زۆری کڵاوی خه‌یاته‌یان دروست ده‌کرد

له‌ ناوه‌وه‌ی کڵاوه‌که‌دا بلوری یان به‌کار ده‌هێنا ، دیوی ده‌ره‌وه‌ی کڵاوه‌که‌یان به‌ (قوماش ) یا (کوده‌ری )ده‌گرت.

ئەو ژنانە ، ، بازنه‌ی کڵاوه‌ که‌ یان به‌ سه‌لیقه‌ی ورده‌کاری خۆیان ده‌چنی ، زۆر جار ، گوڵی ره‌نگاو ره‌نگ و لاکێشه‌یان به‌شقارته‌ ده‌نه‌خشاند.

یه‌که‌میان : کڵاوی خه‌یاته‌ی عادی جۆرێکیان عادی یه‌ ، ده‌زوه‌که‌ی هه‌رزانه‌ ، ره‌نگه‌کانی ئەم کڵاوە زوو کاڵ ده‌بنه‌وه‌ ، نرخه‌که‌ی هه‌رزانه‌ ، بایی 50 فلس بوو. جاران ئه‌م کڵاوه‌ زیاتر له‌ لایه‌ن ئه‌و که‌سانه‌وه‌ به کار ده‌هێنرا ، سه‌رقاڵی کارو کاسپی ناو بازاڕ و یا جوتیاری گونده‌کان بوون.

دوه‌وم :کڵاوی خه‌یاته‌ی گرێ چنین ئه‌م کڵاوه‌ش هه‌ر له‌ (بلوری )و (قوماش )و (کوده‌ری) دروست ده‌ کرا. به‌ڵام ده‌زوه‌که‌ی باش وقایم بوو ، به‌گرێ ی ره‌نگاو ره‌نگ ،به‌شیوه‌ی لاکێشه‌یی له‌سه‌رشقارته‌ ده‌چنرا ، نرخی هه‌ر كڵاوێک 300فلس بوو.

کڵاوی سامتین جۆره‌ کڵاوێکی تر هه‌بوو ناوی سامتین بوو ، له‌(سامتین )دروست ده‌کرا، ئەم کڵاوەکاڵ نه‌ده‌بوه‌ه‌وه‌ ، لە بەر ئەوەی كڵافه‌که‌ی خاو و قایم بوو، له‌وسه‌ده‌مانە، باوی ئەم جۆرە کڵاوە بوو،

هه‌مان جۆر چنین بوو، به‌ڵام کڵافه‌که‌ی جیاوز بوو، نرخه‌که‌ی 250فلس – 300فلس بوو.