دەوێژن-- أم "مافە"ی لە سیڤەر بۆ کوردان دیاری کرابو، لە لۆزان فەرامۆش کرا. مانە، بەو کارە، ستەمێ گەورەیان لە "کورد" کردیە.. 

أگە ستەم بیش، هاوپەیمانان، بە مەرامی ستەم لە کوردان، "مافی کورد"یان پشتگوێ نەخست، چون أو دەمەی دولەتی وەسمانیان بەشدەکرد، أم "کوردە" هەر بەشێک نەبو لە کەلاکی دەولەتی وەسمانی بەلکو، پڕ بە ناخی خۆی بۆ شکۆهی و سەروەری أم دولەتە دەجەنگانیش. بە مانایێ  سادەتر، دەبەنگیەکە بەخۆ مرۆ وا مەراسیابی، أم ئینگلیزەی کە لە سیڤەر سەرگەرمی  دابەشکردنی کەلاکی دەولەتی وەسمانی بوبی، خەمی لە"مافی کورد"، خواردبی؟ مافی کام "کورد"؟ مەگە أم ئینگلیزەی لە سیڤەر دانیشتبو، اگای لەم هەمو خەیل و تیرەدینەی "کورد" نەبو کە تەنانەت پێش پەشنی* سیڤەریش، شانبەشانی لەشکری تورکان، شەڕی ئینگلیزیان دەکرد لەو ئێراقەی تازە داگیرکرای؟.{ کەس ناتوانێ نگۆهی* لەم راستیە بکا کە، بەر لە پەشنی* سیڤەر، و پاشتریش، زیاتر لە دوسەد هەزار"کوردێ"، تەنها وەک سوارەی حەمیدیە، کەلاکی دەولەتی سولتانیان لە" کافران" دەپاراست. أمە جگە لەم هەمو سەرباز و أرتەشی و أفسەرە "کوردە"ی، 

 لە بەرەی جەنگ، خوینی بۆ شکۆهی دەولەت دەڕژا. خۆ أو دەمەی ئینگلیز ،"ئێراقی" لە دەولەتی وەسمانی دابڕی، و پاشان "ولایەتی موسل"یش خستە بەر پایەخشایی* خۆ، هەر أم "کوردە"ی هێشتا بەشێک بوون لە دەولەتی وەسمانی نا، بگرە أو کوردەی"ولایەتی موسل"یش، رۆڕۆ بۆ سولاتانی وەسمانی دەگریان. { مەگە نەبەردی کوت و عمارە کە چەند سالێک پــێــش پەشنی سیڤەر رویدا، و تورکی أم رۆژگارەش وەک پیرۆزیێ بەسەر ئینگلێز لێی دەدوێن، بە کۆمەک و پشتیوانی هەزارەها سوارەی" شێخی مەهمودی نەمر" نەبو؟ بگرە هەنگامێ أتاتورک "سونەت و شەریعەت"ی ئیسلامی لە ژێر کەفشی خۆ دەشێلا، أو شێخ مەهمودی ئیسلام- پەروەر، بە تیرو تفەنگی تورکان، کرمانجی برسی رەوانەی مەیدانی مەرگ دەکردن. ( لە بەلاش نیە کاوێس اغا دەزریوێنێ "هاوارێ ترکا گەلک دورە هەهای کوردخاینۆ}. 

کەوابی، أم ئینگلیزەی لە "سیڤەر" دانیشتبو، بە چ وژدانێ لە "مافی کوردان" دوابی؟

أم کوێخا و أفەندیانەی سەردولکان دەهونێننەوە گوایە أو مافەی لە سیڤەر بۆ"کوردان" دیاری کرابو، لە لۆزان فەرامۆش کرا"، پێم وایە، خوار و بەرەواژ سەرهات و روغدادان* دەبینن و لێکدەدەنەوە. أوە" ماف" نەبو بۆ کوردان دیاری کرابی، أو "مافە" تەنها بەخشێ بوو لە "تەشخەلە و گێچەل" بە تورکانیان دەکرد، گەف و گوشارێ بوو بەو دەولەتی لە سەرەمەگیان دەکرد. کە لێرە و لەوێ نامی کورد و ناکوردیان دەهاورد بۆ "مافی کورد" نەبو، بۆ أمە بوو بە "مافی کورد"، تورک زیاتر پەلپەند کەن. { راستی أو دەمەی دەولەتی وەسمانی لە سەرەمەرگ بوو، و بەر لەمەی ئینگلیز ولایەتی موسلیش داگیر بکا، رێخسایشێ* تۆکمەکورد" هەر نەبو، بۆ "مافی کورد"، دەست لە تورکان بوەشێنێ. أگەنا بۆ، پاش أمەی ئینگلیز "ئێراق"ی لە دەولەتی وەسمانی دابڕی، "شێخی نەمر"، لە تورکان رانەپەڕی؟ یا بە پشتیوانی ئینگلیز (ولایەتی موسل)ی لە تورکان ازاد نەکرد؟ مەگە ئینگلیز لە تورکان"داگیرگەرتر" بوو؟ لە بنەڕەتا هەردوکیان "داگیرگەر" نەبون؟ بە مشتاری "شێخی نەمر" نەخێر، تورک موسولمان، هەم سولتان بوون، و تۆزکالێک دوژمنی اغا و دەرەبەگی "کورد" نەبون ..

 أم کوێخای کۆڕ و سمینار دەبەستن، و بۆ "مافی کوردان" اخوداخ هەلدەکێشن، بێڕێزی نەبی، لە کونی دەرزی روغداد و سەرهاتان دەبیننن. أگە ستەم بیش، ئینگلیز بە مەرامی ستەم، "کورد"ی دابەشنەکردن، بەلکو ستراتیجی و بەرژەوەندی وای دەخواست، بەو شێوە کەلاکی دەولەتی وەسمانی ببەشنەوە. { گومان نیە هەندێ میللەت یا شێخ و مشایخ، بە زیرەکی و کەمۆیی خۆ توانیان کووەکی رەفتار لەگەل ئینگلیز و فرانس بکەن،{ هەر بۆیەش، بگرە هەندێ شێخۆکە و سولتانۆکەی بیابانی ارەبیش، وەک پاداشی پشتگیری، لەت و پشکی خۆیان لە دەولەتی وەسمانی بەرکەفت. هەرچی"کورد"ە، خۆی لەتوپەرت کرا و هەر لەتەی بوو بە پشکی "دەولەتێ ئیسلامی"}. ستەم بوو؟ نەخێر، أمەی پێی دەوێژن "کورد"، أو خەیل وتیرانە بوون کە پڕ پڕ بە ناخی خۆ، بۆ ئیسلام و شکۆهی سولتان دەجەنگان. ئیدی بۆ ستەم بی کە بە سەر "دەولەتی ئیسلامی" و موسولمانهایان ببشنەوە؟

پێم وایە شورەییە، و پڕ بە لێوان شەرمەزاری و هەگبەبۆشیش، أم میللەتەی کورتبین و 

ناهەراش بە بەند و بڕگەیێ سەرخۆش بکرێ کە لە وێرد و وێشنی* سەرکاغەز شتێ دیکە نەبو.  أم شیوەن و رۆڕۆیە هیچی لێشین نابی، و رۆژێ چیە نەبوە بە دەرس و پەندێ کورد سودی لێوەرگرێ { مەگە أمەی سەد سالێ زوتر لە تورکیا رویدا، دواتر لە ئێران، پاشان لە ئێراقی

کەریم قاسم، پاشان لە ئێراقی سەدام، بە رەنگ و شێوازێ نوێ دوبارە و سێبارە نەبوینەوە؟ بۆ لە نێو أم هەمو ملیۆنەها" کوردە" نەبوە بە پەند و دەرسێ؟

زۆر بە شێنەیی، شیوەن و گریان بۆ أو "گفت و مافەی سیڤەر"، باش نیە، نە بۆ "تەندروستی" أوانەی خۆ بە "کورد" دەژمێرن، و نە بۆ أم کرمانجی هەشبەسەر و بەدبەخت. لە گوینە بازاڕی "شۆڕشان" بۆ چەرچی و چەتەی"کوردایەتی" بجۆشێنی، بەلێ تەنها دەبی بە مایەی زیاتر رسوایی و شەرمەزاری "کورد"، أو "کوردە"ی زەمانی خۆی ئێستاش چروکی و بێویستاغی خۆی، بە زەور و ستەمی "داگیرکەران" پینە دەکا. ستەمیان لێکردبیش، پێم وایە "هاویپەیمان"، بە أندازەی "سەرکردە و شۆڕشگێڕانی کورد"، ستەمیان لێنەکردیە. مەگە أو هەرێمەی نەوەدویەک لەو"باشورە" بۆ "کورد" دەستنیشان کرا، دەهها أمەندەی بڕگە و بەندی "سیڤەر" ساغتر لەبەر دەست نەبو؟ سوکە دەولەتێ نەبو بەخۆ؟ چیەکی بەسەر هات؟ بوو بە مافی کام "کوردێ"؟ بنەچە و بەرەبابی خەیلەگی و دەرەبەگ دەستیان بەسەر دانەگرت؟ دابەشیان نەکرد، تالان و هەڕاجیان نەکرد؟ بە هاواری خۆیان، دوژمنیان نەهاوردەوە سەر یەگدی؟ 

ئیدی بۆ گلەیی و گازاندەی "هاوپەیمانان" بکەین کە "ستەم"یان لە کورد کردیە؟ 

مام جەلال أو "سەرکردە"* بوو کە گەلێجار، اگاهی یا ناگەهی، تیر و پەلار دەوەشاند و هەندێ لە "کوردپەروەر"ی پەست و مەرج دەکرد. یەکێ لەم تیر و پەلارانە أمەیە، "دەولەتی کوردی خەونی شاعرانە". أم "پەلارەی مام جەلال نابی فەرامۆس بکرێ. نەک لەبەر أمەی مام جەلال، لە ئێمە باشتر، أو "کوردە"ی ناسیە، و رەنگە هەر أوسا بیش، بەلێ کە خۆی پەنجا سالێ پێشەوای بەخشێ لەم "کوردە" بووە، پێم وایە باشتر لە ئێمە، شارەزای ناخ  و گەوهەری"سەرکردەی کورد" بووە، و کێ ناوێژی کە مەرامی مام جەلال أم کوردە نیە کە من و تۆ لیی دەدوێین، بەلکو "کورد" تەنها أو "اغا و بەگ و شێخ و تەریقەتدارانەن کە، وەک خاوەن و "سەرکردە"، هەر لایەو بە شێوەیێ "ئیمەی کورد"یان لە اخوڕی خۆیان کردیە.

*تیبینی : چەند بڕگەیێ لەم گوتارە لە ( شٶڕش خەیلەگی و .... پەریشی کرمانجان) وەرگیرایە

نگۆهی : "نکۆلی     بەلێ : وەلێ، بەلام"      مەراسیابی : پێی وابی، لەو هەلوێستە بی

پەشن: ریکەفتن ( لە میان دەولەتان)، "معاهدە         پایەخشایی: دەستەودار ، دەسەلات  

 جەیسا: رویدا    روغداد : روداو    وێشنی : گوتەی ، "قسە"ی    ویستاغ : ویست ، "ئیرادە"