کورد و ماکڕۆن و ئیسلام

Saturday, 31/10/2020, 9:37

ئەگەر ئاوڕێک لە مێژووی ڕابردوی چەندین سەدەی ڕابردومان بدەین سەرنجێک بخەینە سەر تەوەرەی زهنیەتی ئاین و ئاین گەرایی بۆمان دەردەکەوێت کەوا ئێمە تا ئێستا لە چ قۆناغێکی موغلەق دا دەژین و ژیاوین،دونیای خەیاڵی یۆتۆپیا گەڕی تا چەندە ئەقڵ و زهنیەتی ئێمەی داگیر کردوە،فەلسەفەی بۆشڤێریزم وقەدەرگەرا موتڵەقیەت زهنیەتی کۆمەڵگەی ئێمەی تا چەندە هەرەس کردوە.بنەمای کورد بوون و ئیسلامیەت دوو دەستەواژەی ناکۆکن لە مەر ئیسلام بوونی تەواوی کورد بە فەلسەفەی ڕاستی ئیسلام و حەزرەتی محمد،دەمەوێت ئاماژە بەو خاڵە گرینگە بدەم و بڵێم هەموو نەتەوەی کورد ئیسلامییەتێکی زانستی و ڕاست پەیڕەو ناکەن و لە زهنیەتی حەزرەتی محمد کەلکیان وەرنەگرتووە پەیڕەوی ئیسلامیەت بە هەڵەترین شێواز کورد پەیڕەوی کردوەو تا ڕۆژگاری ئەمڕۆشمان کە بە سەردەمی ئاڵتوونیەت ناونراوە کورد هەر لە لێواری پاشڤەڕۆیەت دەخوڵێتەوە.ئیسلامی سیاسی و کورد کە 

لە نزیک سێ دەیەی پێشووه‌وە دستەواژەی “ئیسلامی سیاسی” له‌ ڕاگەیاندنه‌ جیهانییه‌کان دەبیسترێ‌. هێندیک جار ئەم دسەتەواژەیە بۆ مەبەستی سیاسی یان خۆێندنەوەی سیاسی بۆ ئیسلام بەکار دێ، وا نیشان دەدرێ کە ئیسلام لە بنەمادا سیاسی نییە و سیاسی‌بوونی بەسەردا سەپاوە، بەڵام تایبەتمەندیی سەرەکیی ئیسلامی سیاسی ئەوەیە کە پێداگری له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌که‌ن کە ئیسلام نموونەی ده‌سه‌ڵات و حکوومەت و ڕێڤەبەری هەیە  و زۆربەی ئەرکە ئیسلامییەکان ئەگەر لەژێر سێبەری  حکوومەت و دەوڵەتدا نەبێ پیادە ناکرێ.دەسەڵاتی ڕەهایەتی خۆی زاڵ ئەکات بەناوی عەهدو پەیمان هزری  

ئیسلامی سیاسی لە بنەڕەت دا جۆرێک له‌ ڕوانینی ئیسلامییه‌ توندڕەویە  بە دەرەجەی یەکەم خەریکی سیاسەت کردنە نەک ڕۆحانییەت،و  شێوازێکه‌ خەریکی سەرلەنوێ تەفسیرکردنەوە و لێکدانەوەی چه‌مکی ئایین بۆ موسوڵمانان و کۆمەڵگە نییە، ئامانجی سەرەکیی ئیسلامی سیاسی پەرەپێدانی ئەخلاقیات نییە، بەڵکوو ئیسلامی سیاسی دیارده‌یه‌ک یان بزووتنەوەییەکە بەبێ ئەملاوئەولا دەسەڵاتی سیاسی و حکووم کردنی کردوەتە ئامانجی خۆی و دیهەوێ و له‌ پێناویشیدا هەوڵ دەدا وڵاتانی ئیسلامی بە شێوەی  سەردەمی پێغەمبەر و جێنشینەکانی بەڕێوە بەرێ.دەسەڵاتی سیاسی و دەوڵەت مەدارو هەموو کۆمەڵانی خەڵک بکاتە کۆیلەی دەسەڵاتێکی نەگریزی تیرۆریزمی ئیسلامی بە پەروەردەکردن و ڕاهێنانی توندڕەوانەی ئیسلامیەتگەڕایی من دژی فەلسەفەی ڕزگاری ئیسلامیەت نیم دژی ئیسڵام نیم بەڵام دژی بەئیسلام گڕاییم بە دەمووم چاوی سیاسی بوونی خۆیان بە سیاسی ئەکەن بۆ بەرژەوەندی خۆیان کە 

ئیسلامی سیاسی کە هه‌تا ئەوکات لە نێو سوننەت و دابونەریتە کۆنەکاندا پەڵ بە نقووم بوون وەو چووبوو.بە نەریتی کۆنی ئیسلام گەری سیاسی دژایەتیی بەرهەمە فکری و مادییەکانی مۆدێرنییتە  ئەو دژایەتییە گەیشتە ئاستێک کە ئیسلامی سیاسی تەواوی بەرهەمەکانی مۆدێرنیتەی   کاپیتال وەک، سینەما، تەلەفزیۆن، هونەر، ئەدەبیاتی نوێ، ، سۆسیالیزم، ناسیۆنالیزم، دێموکراسی، بە پیلانی ڕۆژاوا   لەخشتە بردنی موسوڵمانانی جیهان دەزانی.ئەقڵیەتی دۆگماتێزمی ئیمامی غزالی و هاوڕێکانی قۆناغی ئیسلامیەت و پاشڤەڕۆیەتی خەیاڵ گەڕا زاڵ کرد بەسەر زهنیەتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دا لەم هەلومەرجە سیاسی، کۆمەڵایەتی و ئابورییەدا بوو کە ئیسلامی سیاسی بە شکڵ و شێوازی ئەمڕۆ سەری هەڵدا.

“شێخ حەسەن بەنا” و هاوبیرەکانی ساڵی ١٩٢٨ ڕێکخراوی “ئیخوانولموسلمین”ـیان دامەزراند، دروستبوونی ئیخوانولموسلمین گرینگترین خاڵی وەرچەرخانی سەدەی بیستەم لە ژیانی ئیسلامی سیاسییدا بوو. لە ڕاستیدا گەورەترین گرفتی هەر جووڵانەوەیەکی سیاسی و کۆمەڵایەتی، ئەوەیە کە نەزانێ لە چ سەردەمێکدا دەژی، چونکە ئەوکاتە ناتوانێ، پێناسه‌ و هۆکارەکانی ئەو سەردەمە ئامادە بکا  ئەو بارودۆخەی پێ‌بێ کە تێیدا دەژیی، بە پێچەوانە دەکەوێتە دژایەتیی زۆر و باردودۆخی ناله‌باری سه‌رده‌می خۆی. ئیسلامی سیاسییش بەردەوام بۆ چارەسەری قەیرانەکان دەگەڕێتەوە بۆ مێژووی ئیسلام لە هەمان کاتدا ترسێکی زۆری لە گۆڕان و پێشکەوتنە نوێیەکان هەیە و دژایەتیی هەموو ئەوانەش دەکا کە باس لە پرۆژەی نوێ دەکەن.باسی ڕێناسانسێکی گشتگیر دەکەن.

بە گشتی و بە کورتی ئیسلامی سیاسی ئەمڕۆ بزووتنەوەیەکی هەمەڕەنگە و چەندین بۆچوونی جیاواز، سیاسەت، کردار و هەڵسوکەوتی جۆراوجۆری کۆمەڵایەتی دەگرێتە خۆی، بێگومان تا ئێستا لە هەناوی ڕێکخراوی ئیخوانولموسلمین چەندین گرووپ و ڕێکخراوی دیکە لەدایک بوون. به‌شێک لەم ڕێکخراوانە بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ فتوای کافربوونی بەشێکی بەرچاو لە کۆمەڵگە دەدەن و سەردەمی ئێستا بە جاهیلیەتی نوێ لە قەڵەم دەدەن.

زهنیەتی  ئیسلامی سیاسی لە کوردستان  درێژکراوەی ئەو بیروباوەڕ و ڕێبازەیە، کە لە جاهیلیەتی عەرەبی عوسمانی ماوەتەوەو بگرە هی کورد خراپترینیشیانە.لە ناخیدا  بیروباوەڕی ئەم گرووپ و ڕێکخراوانە تەنیا بەڕواڵه‌ت هەڵگری ئاڵای ئیسلامییە هیچی تر.

ئیسلامی سیاسی لە کوردستاندا شتێک نییە هەروا کتوپڕ سەری هەڵدابێ، بەڵکوو مێژوویەکی تایبەت بەخۆی هەیە. ئەگەر بە وردی باس لە سەرهەڵدان و ڕەوتی ئیسلامی سیاسی لە کوردستان بکەین، دەبێ بگەڕێینەوە بۆ سەرەتای دروستبوونەکەی لە عێراقدا، چونکه‌ ڕەوتی ئیسلامی سیاسی لە عێراقەوە گوازراوەتەوە بۆ کوردستان

بە شێوەیەکی گشتی دەکرێ بڵێین، لە لایەک دروستبوون و گەشەکردنی گرووپ و ڕێکخراوە ئیسلامییەکان لە کوردستان، ئەنجامی تەشەنەکردنی بیر و بۆچوونەکانی ئیخوانولموسلمینی میسرە لە وڵاتی عێراق بە درێژایی دەیەی ١٩٤٠ کە دواتر ئەو بیر و بۆچوونانە بە هۆی نیزیکیی شاری موسڵ لە کوردستان و تێکەڵاوی و چاوپێکەوتنی هاوبیرانی ئیخوان لە موسڵ و زانایانی دینی و ڕووناکبیرە کوردەکان، ڕابردووی مەزهەبیی شارەکانی کوردستان وەک هەڵەبجە و هەولێر گەیشتە کوردستان. هەروەها بە هۆی نەبوونی مێکانیزمێکی ڕێکخراوەیی وەکوو حیزبی تۆکمە و کارا، ڕێگە بۆ دروستبوونی گرووپە ئیسلامییە کوردییەکان بە جیهادی، سەلەفی، تەکفیری و مییانەڕەو خۆش بوو وەکوو بزوتنەوەی ئیسلامی، حیزبوڵڵا، حەماس، یەکبوونی ئیسلامی، جوندولئیسلام، ئەنسارولئیسلام، ئەنسارولسوننە، کۆمەڵی ئیسلامی و یەکگرتووی ئیسلامی.

هەڵەی تاکی نەگریسی کورد ئەوەیە کە خۆش باوەرە عاتفیەت زاڵە بەسەر هەموو جەستەو بەدەن و مێشک و کردارەکانیەوە،باوەر بوون و ڕۆحانیەت پیرۆزن بەلام بە زانستی دور لە عاتفیەت و بنەمای لاوازی ئەقڵی ژیری سۆزداری تاکی کورد،

باوه‌ڕدارانی  به‌ ئایینی ئیسلام و لاوازی و خۆشباوەڕیی تاکی کورد و کۆمەڵگەی کورد عاتفیەتی زالی زهنیەت، هەورەها دڕندەیی، چەوسانەوە و ستەمی زۆر بە درێژایی مێژوو لەسەر دەستی دییکتاتۆرە یەک لەدوای یەکەکانی ناوچەکە وای لە تاکی کورد کردوە بەردەوام بە دوای ئاسۆیەکدا بگەڕێ دەرگا داخراوەکانی بۆ بکاتەوە و لە هەژاری و بێ‌دەرەتانی و چەوسانەوەی بەردەوام ڕزگاری بکا. هەر لەبەر ئەو هۆکارانه‌ی باسمان کردو ئاماژەمان پێ کردن ئیسلامی سیاسی و ئێیخوانەکان  توانیویەتی بە ئاسانی فکری خۆی لە کورستاندا بڵاو بکاتەوە،لە دەرگای هەر ماڵێکی کوردی بدەن هەم لە کوردستانیشدا بە ئاسانی پێشوازیی لێ‌کراوە و تا ڕادەیەک توانیویەتی سەرکەوتوو بن و لە داهاتوش دا خەتەرترین و دڕندەترین زهنیەتە کە لە داهاتوو دا حوکمی ئیسلامی خۆیان ڕابگەیننن.کەسایەتی کورد بۆ موڕسی شین دەگێرێت کەچی بۆ بستێک خاکی خۆی کە مناڵی کوردی لێ سەردەبڕدرێت بە خەیاڵێشی دا ناچێت عەلی قەرەداغیش بە مامۆستای ئاینی ئەبینێت وگوێ لە مەلا کرێکاریش ئەگرێت بێ بەزەیانە هەست و سۆزو نەستی خۆی بۆ ئەدۆغان دەر  ئەبڕێت.کەچی هەموو ڕۆژیک خاکت داگیر ئەکرێت و غەدرت لێ ئەکرێت لە لایەن ئەوموسوڵمانەی کە تۆ قەبووڵت کردوە وەکو پەیامبەری ئیخوانەکان چاوی لێ دەکەیت ئەردۆش گەلەکەت بە بۆمب دەکوژیت مناڵی بێتاوان ئەکوژێت تۆش سۆزو عاتفیەتت بۆی هەیە خودا نەفرەتت کات لە ئیخوانیەتت برایانی موسوڵمانی هیچیزیم بەڕاستی فەلسەفەی حەزرەتی محمدی مەزنتان لە ڕێ دا دەرخستوە تاکی کوردیش دەبێت وشیارانە بە ئەقلی سەلیم مامەلە لە گەڵ ڕەوشە کە دابکات.لە کوردستان چوارسەد ملیۆن جوێن و لاییک نەشیاو بۆ بەڕێز ماکڕۆن چون کە بەهێزترین پیاوی مێژوو لە بەر یەک ووشە هێلکەی بەسەری کەوتووە ئیسلامی سیاسی سوکایەتی پێ کردووە هەموو خەڵکی کورد بەدەنگ هاتوون و جنێوی نەشیاو بە سەرۆک کۆماری فەرەنسا ئەدەن کەچی هەموو ڕۆژێک ئەردۆغانتان پێ باشترە جونکە بەناوی ئیسلام هەڵتان دەخەڵەتێنێت وا لەو جاهیلیەتە و ئەقلیەتە وخۆشی ماسۆنیەو دژی ماسۆنیەت قسە دەکات ئێوەش پێی باوەردەکەن و وەکو پێغەمبیری خۆتان دەی بینن، عەلی قەراغی مورسی خۆتانە،ئەی هەوار بەسە ئەو پەلهاویستە جاهیلیە بەسە ئیدی بۆ تاکی کورد زهنیەتەکەی ئەمە هەرگیزو هەرگیز ئیسلامیەت نیە پەیڕەوی دەکەن بەراورد بکەن ئەروۆغان و بەڕێز ماکرۆن بێنن بەو کورە بێ میشکانە بڵێن کامە بەرد بارانی عەق کردوە ئەڵین کاک ماکڕۆن ئەردۆش بە پیاو ئەزانن بس کوردیش وایە بۆچی عەرەب و ولاتانی بەناوی ئیسلام دەنگیان لی وەنایێت بۆ ئەو کاریکاتێرەی لە سەر پێغەمبەری ئیسڵام دروستیان کرد بوو تەنها کورد بە جاهیلەتی خۆی خۆی پیاو خەراب ئەکات سوکایەتی کردن بە پێغەمباری مرۆڤایەتی و پێشەوای مرۆڤایەتی حەزرەتی موحەمەد مایەیی قبوڵ کردن نیە،بس مایەی ئەوەنیە کورد لە بەرامبەری کۆمەڵگەی ڕۆژ ئاواد خۆی پیاو خەراب بکات بەڵکو زانیای ئەقڵێکی سەلیم پێویستە هەڵوێستە بکات لە سەر ئەم تەوەرە بە قسەی پڕو پوچی ئەم ئیسلامیە سیاسیانەی کوردستان با وەکو سەلاحەدینی ئەیوبیمان لە بیر نەچێتەوە کە ڕۆژ ئاوا تا ڕۆژگاری ئەمڕۆشمان دژایەتی کورد دەکات مەسەلەکە هەمووی سەلاحەدینە،ئەو کوردە سیاسی و نەفامەی ئیسلامە سیاسیەی کە جنێو و قسەی ناشیرین بە بەڕێز ماکڕۆن بدات" کافرە"جێگەی دۆزەخە انشااللە جونکە یەکەم کەس ماکڕۆنە کە ژن و مناڵ و خانو گەرەک و ناوچەکانی خۆتانی لە ژێر پەلاماری دوەمی لەشکرکێشی سوپای ئیسلامی توندڕو جیهادی ئیسڵامی داعش پاراست، بەبەرچاوی 22وڵاتی عەرەبی ئیسڵامی دراوسێکەتان ئەردۆی ئیخوان ئیرانی ئیسلامی کەچی هیچ وڵاتێک نوقەی لی نەهات مەبەستم پاراستنی فەرەنسا و دەوڵەتەکەی نیە، بەڵام بەڕێز ماکرۆن هەڵۆیستەی هەیە بۆ کورد پێویستە قەدری بگرین و هەڵوێستەشمان لە سەری هەبێت.چ وشەیەکی خراپیشی بەرامبەری ئازادی ڕادەربڕین نەدرکاندووە.

ووتەکەی  بەڕێز ماکرۆن کە برواناکەم هیچ  موسڵمانێکی  کورد بە تەوەوی  لێی حالی بوبێت . جوانترین ووتەو پرماناترین ووتەیە کە هەم وویستی ژیانێکی ئاسایش بۆ تاکەکانی کۆمەڵگاکەی فەراهەم دەکات و هەم ئازادی راو رادەربرین و بروابوون و ئاینداری زامن دەکات 

 ،، دەڵێ نەهاتووم ختابێ گەرانەوەی حەرام کراو و قەدەغەکراوەکانتان بۆ بدەم ،،یان پێتان بڵێم ببنە ئیمان دار یان مەبن ،،ئەمەیە ئازادی و دیموکراسی چەمکی پێکەوە ژیانی مرۆڤ بوون،کەچی لای خۆمان دەبیت ئیلاو بیلا و تیلا یا موسوڵمان بیت یان دەبیت ئیلاو بیلا و تیلا سونە بیت نۆێژ کەرو ڕۆژو گیر بیت و تەنها بە خەسڵەت کەچی ناوەڕۆکەکەشی بە تەواوی نازانن شرۆڤەی بکەن،تەنها و تەنها دۆگماتیک و قاڵب گەڕا موسوڵمانتی ئەکەن بزوتنەوەی ئیسلامی سیاسیش بۆیە بێ منەت پێشوازی لێ ئەکرێت خۆی بە زل ئەزانێت لە نێو ئەم جاهیلانە دا.نازام کە ڕاستیەکی حاشا هەڵنەگرە کە نەتەوەی کوردی بە هیچ جۆرێک لە فیکرو ئایدۆڵۆژیای ئیسلامیەت تێناگات بەس بە قاڵبێکی دۆگمایی و جەهالەت وەری دەگرێت کەسایەتی پیروزی حەزرەتی محمد بە کارێکاتێرێک بچوک ناکرێتەوە پێغەمبەری خودا هی هەموو مرۆڤایەتیە کەچی ئێمەش بچوکی دەکەینەوە ناوەڕۆکی ئیسلامیشمان هەموو بەهەڵە وەرگرتووە،هیچیشی لی نازانین بەدوای قسەی مەلا فشەکەروو جیهادیەکان دا دەخوڵێینەوە، بەداخەوا بۆ ئەم جۆرە بیرکردنەوەی تاکی کوردی کە لە سەردەمێکی تەکنۆ کڕات دا دەژیت و ئەم جۆرە بیرکردنەوە تونڕەوەشی هەبێت،دڵنیام ئەگەر پێغەمبەرمان درودی خودای لەسەر بیێت تا ئێستا لە ژیان دا بمایە ئێستا ئەم جۆرە موسوڵمانتیەیی قەبووڵ نەدەکرد و سوکایەتیەکەشی حاواڵەی خودای پەروەردیگار دەکرد نەی دەهێشت خەڵک ئەوا بە توندڕەوی سەر ببڕدرێت و دیفاعی لە ئازادی ڕادەربڕین و ماف دەکرد،نەوەکو ئەو توندڕەوانەی بە ناوی دین ناوی ئیسلام پیس دەکەن.