بۆچی دێموکڕاتەکان دژایەتی پ.ک.ک دەکەن؟

Wednesday, 11/09/2019, 21:48

لە نێو هەمو ئەو حیزبانەی کە لە چوار پارچەی کوردستان بە دێموکڕات ناسراون، قین، بوغز و دژایەتیەکی قووڵ و بەرین بەرانبەر بە پ.ک.ک دەبیندرێ.
دێموکڕاتەکان سەرەڕای هەمو ناکۆکی، دوژمنایەتی و ڕابردوی خوێناوی کە لە بەینی خۆیان هەیانبوە، بەرانبەر بە فکر و بزوتنەوەی ئاپۆیی تەواو کۆک و یەکدەنگن.

مێژوو و پاشخانی فکری
ئەگەر کۆنە قینی شەڕی ناوخۆیی حیزبەکان بە پێوەر بگرین، جیا لە شەڕی پ.د.ک (پارتی دێموکڕاتی کوردستانی عێراق) و پ.ک.ک لە نەوەدەکانی سەدەی بیست، شتێکی بەرچاو لە شەڕی پ.ک.ک و دێموکڕاتەکان نابیندرێ. بە پێچەوانەوە زۆرترین خوێن لە بەینی پ.د.ک و حیزبە دێموکڕاتەکانی کوردستانی ئێران ڕژاوە. شەش کەس لە سەرکردە و ڕێبەرانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستانی ئێران ڕاستەوخۆ بە دەستوری مەلا مستەفا شەهید کراون (کاک سلێمانی موعینی، سەدیقی ئەنجیری، مەلا ڕەحیمی وێردی، ئەسعەدی خودایاری، خەلیل شەوباش، قادر شەریف). دەیان کەسی دیکەشیانی بە زیندوویی تەحویلی ساواکی شای دایەوە کە زۆربەیان ئیعدام کران . بۆ نمونە جەماعەتی ساڵە لاجانی ١٠ کەس بون کە شانبەشانی پێشمەرگەی باشور دژی سپای عێراق دەجەنگین، لە لایەن پاراستنی پارتی دەستبە سەر کران و لە سنوری حاجی ئۆمەران ڕادەستی حکومەتی شای ئێران کرانەوە(١٩٦٨) . کە تەنیا یەک کەسیان بەناوی پیرۆتی گردێنە لە مردن ڕزگاری بو .
سەدان کادر و پێشمەرگەی دیکەی دێموکڕات لە دەورەی مەلامستەفا و مەسعودی کوری بۆ ڕازی کردنی شا و کۆماری ئیسلامی کوژراون. دیموکڕاتەکانی ئێرانیش لەشەڕەکانی داسەپاوی پ.د.ک ژمارەیێکی زۆریان قیادە موەقەت کوشتوە. هەر ئەم دو دێموکڕاتە لە شەڕی ناوخۆیی ساڵەکانی ١٩٨٨ تا ١٩٩١ دەیان پێشمەرگەی یەکتریان خەڵتانی خوێن کردوە.
دو ڕێبەری پارتی دێموکڕاتی کوردستانی تورکیا (دوکتور شوان و سەعید ئاڵچی) بە دەستوری مەلامستەفا شەهید کران. دەیان شۆڕشگێڕی دیکەی ئەم پارتە بە دەست بارزانیەکان لە ناو چون.
ئێستا دەبینین کە هەر دو دێموکڕاتەکانی ئێران، پاشماوەکانی پارتی دێموکڕاتی کوردستانی سوریە(ئە.ن.ک.س) و پارتی دێموکڕاتی کوردستانی تورکیا لە بن چەتری حیزبی بنەماڵەی بارزانی(پ.د.ک) دا دوژمنایەتی بیر و بزوتنەوەی پ.ک.ک دەکەن. بە دەرەجەیێکی کەمتر کۆمەڵەی لقی مۆهتەدی،ئیلخانی‌زادە، حیزبی سوسیالیستی کوردستانی ئێراق، بەشێکی سەرکردایەتی یەکیەتی و گۆڕانیش کە گیرۆدەی ڕانتخۆری، پارە و دەسەڵات بون، کەوتونەتە ئەم ڕێچکەیە.
لەم ڕێگایە دا هەمو سنورەکانی ئەخلاقیان بەزاندوە. لە درۆ، بوختان، شڵتاغ، فتۆشاپ، تاکتیکەکانی ماکیاولی و سەفسەتە بۆ ڕەش کردنی پ.ک.ک کەڵک وەردەگرن. لە ناو ١٧ جۆر سەفسەتەی ناسراو، ئاسانترین جۆری دەکار دێنن کە بە فارسی پێی دەکوترێ«تخریب و تخطئه» یانی ڕەپالخستنی خراپی و خەتا بۆ ڕەش کردنی لایەنی بەرانبەر . لەم نێوە دا خۆراکی تەبلیغاتی ئامادە کراوی شەڕی تایبەتی میتی تورک لە دژی پ.ک.ک زۆرترین بەکارهێنەری دێموکڕاتی هەیە!!!
بەشێک لە پرۆپاگاندای دەزگای میتی تورک ئەمانەی خوارەوەن: عەبدولا ئۆجەلان شیعەیە، پ.ک.ک تیرۆریستە، بەکرێکیراوی ئێرانە، سەر بە بەشار ئەسەدە، مناڵان فریو دەدەن و دەیانڕفێنن، کوڕان و کچانی گەریلا کاری بێناموسی پێکەوە دەکەن، قەندیل پڕ لە حەبی پێشگیری و کاندۆمە، پ.ک.ک کافر و دژی ئیسلامن، ترانزیتی مەوادی هۆشبەر دەکەن، تیرۆریستن، دیکتاتۆرن و ....
تەنیا بە ڕشانەوەی خۆراکی میتی تورک قەناعەت ناکەن، بەرماوی دەسگای پاراستنی پارتیش(پ.د.ک) کاوێژ دەکەن. دەڵێن پ.ک.ک دژی سەربەخۆیی کوردستانە، ئاڵای کوردستانی قەبوڵ نیە.( جێگای سرنجە کە ئەم ئاڵایەی باشور ئاڵای قازی محەمەد نیە. ئاڵای قازی قەڵەم و گوڵە گەنمی تێدا بو). دەڵێن قەندیلیان بە ئێران فرۆشت. (لە ساڵی٢٠١١ دا ئەم بەشەی قەندیل لە شەڕێکی نابەرابەر دا دوای ٢ مانگ بەرگری بێ وێنە داگیر کرا، بەڵام لە٣ی ئابی ٢٠١٤ دا ١٥٠٠٠ پێشمەرگەی بنەماڵەی بارزانی بە بێ هیچ بەرگریەک شەنگالیان بۆ ٧٠٠ چەکداری داعش بەجێ هێشت و دانیشتوانەکەی توشی گەورەترین کارەسات و کۆمەڵکوژی بونەوە. دێموکڕاتەکان قەت نەیانکوت بارزانی شەنگالی فرۆشت، وتیان ئەمە تاکتیک بۆ کە سەرۆک بارزانی دەکاری هێنا!!!.
ئەم جۆرە تەبلیغاتە نیشانی دەدات کە موخاتەبی دێموکڕاتەکان خەڵکانی ساویلکە، ناوشیار، گەمژە، سادەلەوح، گەوج، کۆڵەوار لە تێگەییشتن و مەعریفەن.

لۆمپەن دێموکڕاتەکان
لۆمپەن پڕۆڵتاریا دەستەواژەیێکە کە بۆ یەکەمین جار مارکس و ئینگلس لە کتێبی هاوبەشی خۆیان (ئیدئۆلۆژی ئاڵمانی) دەکاریان هێنا. ئەوان ئەم توێژەیان وەک وردتکە چینێکی کۆمەڵ ناساند کە بە پێچەوانەی سەرمایەدار و کارگەر لە بەرهەمهێنانی کاڵا دا دەورێکیان نیە و لە حاشیەی کۆمەڵگا دا لە ڕێگاکانی گوماناوی وەک سواڵکەری، دەڵاڵی، کڵاوبەرداری، زۆرگیری، شایەری و خۆفرۆشی بژیوی ژیانیان دابین دەکەن.
توێژێک كە پێگەی كۆمەڵایەتی چینەكانی خوارەوەی كۆمەلگای هەبوو، بەڵام لەبری هاوڕێیی وهاوكاری چینی هاوچەوساوەی خۆی مەیلی لە مقاشبوون بوو بۆ چین وهێزە کۆنەپەرەست و توتالیتەرو سەركوتكارەكانی كۆمەڵگا.
لە مێژووی دێموکڕاتەکان دا توێژێکی نەفس نزم، بێعار، شایەر، هەلپەرەست، نۆکەرسفەت، بەرماوخۆر، قەڵەم فرۆش، پیس خۆر، گەل و وڵاتفرۆش، درۆزن، ئاژاوەچی و زوڕناژەن دەبیندرێن کە ئەرکیان دزێو و ناحەز نیشاندانی هێز و حیزبەکانی دیکەی کوردستان و جوانکاری دێموکڕاتەکان بە تایبەت بارزانی بوە و هەیە. وەک گەوادی سیاسی بە کاوێژی خۆراکی تەبلیێاتی میتی تورک و دەسگای پاراستی پارتی لە ژێر ناوی کوردایەتی ژەهر و نەزانی ڕەپاڵ مێشکی عەوام، کاڵفام و ساویلکەی کورد دەخەن. لە بەرماوخۆری دا دەسکەوتی ماڵی باشیان هەبوە.
کەسانی وەک عەلی جەوانمەردی، عەلی عەونی، ڕێبوار کەریم وەلی، سەرۆ قادر، برایم برۆ، بەشار حەکیم، بەشێکی کارمەندانی تەلێویزیۆنەکانی ڕووداو و کاناڵ٢٤ سەرقافڵە و مەرجەعی تەقلیدیانن. ئەمانە پاشماوەی خۆراکی تەبلیغاتی میتی تورک و پاراستنی پارتی دێموکڕات دەڕشێنەوە و کەسانی نەزان، دەروێش، شوێنکەوتە، هاوبیر و هاوشێوەی خۆیان کاوێژی دەکەنەوە.
لۆمپەن‌دێموکڕات جنێو، بوختان، تۆهمەت، نێو و ناتۆرە نیە، بەڵکە دەستەواژەیێکە پڕ بە پێستی ئەم توێژەی کوردەواری بۆ ناسینیان.

سەرچاوەی یەکیەتی و کۆدەنگی دێموکڕاتەکان دژی پ.ک.ک
گەرچی زۆرترین خوێن لە بەینی دێموکڕاتەکان ڕژاوە و پارتی دێموکڕاتی کوردستان ئێراق لە غەدر،خیانەت و کوشتاری دێموکڕاتەکانی دیکە دا پشکی شێری بەرکەوتوە، بەڵام هەمویان لە ژێر سێبەری بارزانی دا دژایەتی هەر شتێک دەکەن کە ڕەنگ و بۆنی پ.ک.کەی پێوە بێ. بە لەبەر چاو گرتنی یاسای هۆکار و ئەنجام( قانونی علت و معلول) ناکرێ ئەم فۆبیایە(عوقدە و گرێی دەرونی) هۆکارێکی نەبێت. لێرە دا بۆ دۆزینەوەی هۆکارەکە دو بیرۆکە دەخەمە بەر باس و لێکۆڵینەوە

بیرۆکەی ماهیەت و بەرژوەندی چینایەتی
کوردستان وڵاتێکە لە لایەن دەوڵەت نەتەوەکانی حاکم(تورکیا، ئێران، ئێراق و سوریە) وەک کلۆنیەکی(مستعمرە) ناوخۆیی کەڵکی لێوەردەگرێ.
بە ڕواڵەت کوردەکان یەک دەردیان هەیە( بندەستی دەوڵەت-نەتەوەکانی دراوسێ) و یەک ئامانجیان هەیە(بونە خاوەنی دەوڵەت-نەتەوە یان هەرێمێکی فیدڕاڵی کوردی) و یەک ڕێگایان(ستڕاتژی) هەیە( خەبات لە چوار چێوەی یەکیەتی نەتەوەیی)
بەڵام ئەگەر بە قوڵایی کۆمەڵگا و مێژووی کوردستان دا ڕۆبچینە خوار، دەبینین زۆرینەی کورد تا ئێستا تەنیا ڕووکەشی پرسی خۆی بینیوە. بۆ دەست نیشانکردنی ستڕاتیژ و ئامانجەکانی خوێندنەوەیێکی دروستی نەکردوە. لە ئاکام دا دەیان هەزار مرۆڤی دڵسۆز، ئازادیخواز و نیشتمانپەروەری لە دەست داوە و جیا لە دەوڵەمەند کردنی هێندێک مافیا، چەتە و بازەرگانی کوردایەتی دەسکەوتێکی نەبوە.
لەم جوگڕافیایە دا چین و توێژی جۆراوجۆر دەژین کە خاوەن بەرژوەندی جیاوازن. دەکرێ بە گشتی کۆمەڵگا بە دو چینی گەورە دابەش بکەین: ژێردەست و سەردەست (بە فارسی؛ فرودەست و فرادەست). هەردو چین لە دەوڵەت-نەتەوەی حاکم ناڕازین. بەڵام ئەگەر بە پێوەری بەرژوەندی لێکدانەوەی بۆ بکەین، ناتوانن یەک ئامانج و یەک ستراتژیان هەبێت.
بازەرگانێکی ڕۆژهەڵاتی کە کاڵای تاران هاوردەی شارەکەی دەکا، یان بەروبومی سەر زەوی و بن زەوی کوردستان هەناردەی تاران و ئیسفەهان دەکا، کیشەی لە گەڵ دەوڵەت-نەتەوەی ئێران زۆر قوڵ نیە، چونکە بەرژوەندی ئابوری هاوبەشی لە گەڵ تاران هەیە. هۆی ناڕەزایەتی ئەو دورەپەرێز کراوی و شارومەندی دەرەجە دو بونە. ویستی ئەو شەریک کردنیەتی لە دەسەڵاتی ناوەندی بو دابینکردنی قازانجی زیاتر. نە تەنیا لە گەڵ چوارچێوەی سیستم کێشەی نیە، بەڵکو ژیان بێ سیستمێکی وەها بە مردن دەزانێت. ئەم سیستمە دەکرێ لە قالبی دەوڵەتی شاهەنشاهی، کۆماری، ئیسلامی یان هەر ناوێکی دیکە بونی هەبێت. بنەماکانی بریتیە لە هیرارشی (سلسله مراتب قدرت)، دابەشکاری چینایەتی، ئیمتیازاتی تایبەت بۆ چین و توێژی تایبەت.
توێژەکانی دیکەی کۆمەڵگا کە وەک ئەم بازەرگانە قازانجیان لە مانەوە و بەشداری سیستمی پلەداریە ئەمانەن: سەوداگەران، دەڵاڵان، کارمەندانی خاوەن پلەی بەرز، پزیشکان، قازی و وەکیلە دەست ڕۆییشتوەکان، ئەندازیار و بەڵێندەران، ئاغاکان و خاوەن زەوی و مڵکدارەکان، توێژی مەلای دەوڵەمەند و دەست ڕۆییشتوو، شێخ،سەرۆک عەشیرە و خێڵ،بنەماڵە دەوڵەمەندەکان و بە کورتی هەمو ئەو کەسانەی کە بێ ئارەق ڕشتن باش دەژین.
لۆمپەناکانیش وەک توێژێکی گرینگی کۆمەڵگای کوردی ڕۆڵی کلک، شاخ،چەنگ و نینۆکی ئەم چینە دەگێڕن. بە تایبەت زەمانێک کە بۆن و مەزەی دەسەڵات و سەروەتیان پێ دەگات. بۆ نمونە دوای سەرهەڵدانی ١٩٩١ی باشور زۆربەی جاش و بەکرێگیراوانی دەوڵەتی بەعس لە رێزی پ.د.ک دا جێیان گرت. ئەمانە هیچ گۆڕانێکیان تێدا نەکرا، تەنیا ئاخوڕەکەیان گۆڕی.
چینی سەردەستی کوردی دو دوشمنی هەیە، ١- دەوڵەتی داگیرکەری ئەم پارچەی کوردستان کە تێی دا دەژی. ٢- هێز، حیزب و ڕێکخراوەکانی کوردی کە لە بەرەی بەرژوەندی چینی ژێردەستی کۆمەڵگا دا تێکۆشان دەکەن.
دژایەتی چینی سەردەستی کورد بەرانبەر بە دەوڵەت- نەتەوەی داگیرکەر لە چوارچێوەیێکی کورت دا جێ دەگرێ ، بەڵام بەرانبەر بە فکر و هێزی پارێزەری چینی ژێردەستی کوردستان سیستماتیک و بێسنورە.
کاتێک سیستمی پلەداری سەروەت و دەسەڵات، مفتەخۆری و ڕانتخۆری لە لایەن چینی ژێردەستی کوردستان بکەوێتە مەترسی، ئیتر دژایەتی چینی سەردەستی کورد بەرانبەر بە دەوڵەت-نەتەوەی داگیرکەری کوردستان کاڵ دەبێتەوە و لە بەرانبەر دوشمنی هاوبەش( چینی ژێردەستی کورد) لە گەڵ دەوڵەت یان دەوڵەتانی داگیرکەر یەک دەگرێت. لێرە دا چەند نمونەیێک لە یەکیەتی چینی سەردەستی کۆمەڵگای داگیرکراو لە گەڵ داگیرکەران لە بەرانبەری هێزە شۆڕشگێڕ و چەپیەکان دەخەینە ڕوو.
١- مە لا مستەفا بە هاوکاری دەوڵەتی شای ئێران ١٤ ساڵ حکومەتێکی کۆنەپەرەست، دیکتاتۆر و دژە ڕوناکبیری بە نێوی کوردایەتی بە سەر ئەم بەشەی کوردستان دا سەپاند. لە سەرکوتی خوێناوی شۆڕشگێڕانی ڕۆژهەڵات و باکور هاوکاری تەواوی بۆ دەوڵەتانی ئێران و تورکیا کرد. بۆ ئاگاداری زیاتر کتێبی قاچاغکراوی(لە لایەن حیزبە دێموکڕاتەکان) دوکتور قاسملو و مەلا عەبدولای حەسەنزادە خەیانەتەکانی قیادە موەقەت بە نەتەوەی کورد بخوێننەوە.
٢- مەسعود بارزانی ڕێبەری قیادە موەقەتی کورستانی ئێراق بۆ سەرکوتی شۆڕشی کوردی ڕۆژهەڵات هەمو هێز و توانای خۆی خستە خزمەت دەوڵەتی تازە دامەزراوی کۆماری ئیسلامی ئێران(١٩٨٥-١٩٧٩). سەدان پێشمەرگەی دێموکڕات و کۆمەڵەیان کوشت. لە ورمێ ڕا تا شنۆ و خانێ و سەردەشت و مەریوان بە دەستی ئەوان پاکسازی کرا.
٣-كۆمیته‌ی ساخكه‌ره‌وەی حیزبی دێموکڕاتی کوردستانی ئێران‌
له‌ پایزی ساڵی 1963 له‌ گوندی زینۆی شێخی له‌ دانیشتنێكی سێ قۆڵی (قادر شه‌ریف و حوسێنی مه‌ده‌نی و سه‌عیدكاوه‌) بناغه‌ی كۆمیته‌ی ساخكه‌ره‌وه‌یان داڕشت. هه‌ڵوێستێكی سه‌ربه‌خۆخوازانەیان‌ هەبو. دەیانهەویست حیزبی دێموکڕات کە لە بندەستی ئەحمەد تۆفیق و مەلا مسفەفا دا لەت و کوت کرابو، زیندو کەنەوە.
ئەحمەد تۆفیق بە به‌ئه‌ندام و هه‌واداری خۆی ڕاگه‌یاندبوو، بیانگرن و بیان به‌نه‌وه‌ بۆ دیوی گه‌رمێن (باشوری بن دەستی بارزانی). ته‌نانه‌ت پێی گوتبوون: «هه‌ر نه‌بێ ڕاپۆرتیان لێ بده‌ن و به‌ عه‌جه‌میان به‌ گرتن بده‌ن»...
٤- ئەنجومەنی نیشتمانی کوردستانی سوریە (ئە ن ک س) کە پێکهاتەیێکن لە پاشماوەکانی پارتی دێموکڕاتی سوریە و کەسانی هەلپەرەست و مفتەخۆری ئەم دەڤەرە، لە ساڵی ٢٠١١ وە تا ئێستا دوژمنایەتی بزوتنەوەی ئاپۆیی لە ڕۆژئاوا دەکەن، لەم ڕێبازە دا هاوکاری دەوڵەتی تورکیا، ئۆپۆزیسیۆنی کۆنەپەرەستی سوریە و بارزانیان کردوە و دەیکەن.
٥- پارتی دێموکڕاتی کوردستانی ئێراق لە شەڕەکانی ناوخۆیی دژی پ ک ک و یەکیەتی نیشتمانی کوردستان(١٩٩٨-١٩٩٤) ساڵی یەکەم ئێران پشتیوانی دەکرد. ساڵی دواتر پشتیوانی تورکیای وەرگرت، ساڵی سێهەم سەدام هاتە ناو ئەم کایەوە.
قازانجی هاوبەشی پارتی دێموکڕات و سێ دەوڵەتی ناوچەکە بەم شێوەیە دەستەبەر کرا: باڵانسی هێز لە باشور بە قازانجی پارتی گۆڕا و توانی دەسەڵاتی ٨٥٪ی باشوری کوردستان بۆ خۆی قۆرغ بکات. هەر سێ دەوڵەتی داگیرکەر لە ڕێگای بەهێزکرنی بارزانی بەم چەشنەی خوارەوە بەرژوەندی خۆیان وەدی هێنا:
ا- ئێران چەکدارەکانی پارتی لە سنورەکانی حاجئ ئۆمەران، سەردەشت، بانە و مەریوان بە پشتیوانی ئاوری تۆپخانە ڕەوانەی ناوچەکانی ژێردەستی یەکیەتی دەکرد (دوایە ئیسلامیەکانیشی پێوەزیاد کرد و یەکەمین ئیمارەتی ئیسلامی سونە لە تەوێڵە، بیارە و بەشێکی گرینگی هەورامان دامەزرا).
یەکیەتی نیشتمانی لە پێناو مانەوەی خۆی تەنازولی زۆری کرد. لە بەرابەر ڕاگرتنی پشتیوانی ئێران بۆ پ.د.ک ئەم مەرجانەی ئێرانی قەبوڵ کرد: ١- ڕادیۆی دێموکڕاتی داخست. ٢-پێشگیری کرد لە هاتنە ناوەوەی حیزبە کوردیەکان بۆ چالاکی لە ڕۆژهەڵات. دیاردەی کەمپنشینی لەو زەمانەوە دەستی پێکردوە و تا ئێستاش درێژەی هەیە.
ب- تورکیا توانی بە هاوکاری ڕاستەوخۆی پارتی زەربەی قورس لە پ.ک.ک بوەشێنی کە زیاتر لە ١٠٠٠ گەریلا لە هێرشی هاوبەشی تورکیا و بارزانیەکان گیانیان لە دەست دا. تەنیا لە ناو هەولێر ٨٠ کەسی پ.ک.ک کە زۆربەیان ڕۆژنامەوان، کادری پزشکی و گریلای بریندار بون، کۆمەڵکوژ کران.(١٩٩٧)
ج- سەدام حوسێن لە ڕێگای گۆڕینی باڵانسی دەسەڵات لە یەکیەتی نیشتمانی بۆ پارتی توانی ئاساییشی سنورەکانی لە گەڵ کوردی باشور مسۆگەر بکات و کەرکوک لە مەترسی هێرشی یەکیەتی دور بخاتەوە.
٦- کاتێک کە دوکتور قاسملو لە ساڵی ١٩٨٩ لە سەر مێزی وتووێژ لە گەڵ نوێنەرانی کۆماری ئیسلامی دا تیرۆر کرا، دو شەڕی ناوخۆیی(براکوژی) لە سەر دەست مابون( شەڕی کۆمەڵە و حیزبی دێموکڕاتی کوردستانی ئێران- ڕێبەڕایەتی شۆڕشگێڕ. سەرەڕای حەول و تێکۆشانی دڵسۆزانی کورد لە پێناو ئاشتی دا، دوکتور قاسملو نە بە ئاگربەست و نە بە وتووێژ لە گەڵ ئەمانە ڕازی نەدەبو!!!. بەڵام بەرانبەر بە نوێنەرانی دەوڵەتی ناوەندی تەنازولی بێشەرت و بێسنور بو...
٧- لە ساڵەکانی (١٩٤٥- ١٩٣٧) بەشێکی زۆری خاکی چین لە لایەن ژاپۆن داگیر کرابو. بۆ بەرەنگاربونەوەی داگیرکەر یەکیەتیەکی ناچاری لە نێوان حیزبی کومونیست و حیزبی میللی کۆمینتانگی دەسەڵاتدار پێک هات. کومۆنیستەکان زەربەی گەورەیان لە ئەرتەشی ژاپۆن دەدا، بەڵام هێزەکانی کۆمینتانگ بە خاتری گەندەڵی ماڵی و ئیداری کە لە ناویان دا بو، نەیاندەتوانی ئاکامێکی باش بە دەست بێنن. دەستوریان پێدرا کە لە شەڕی هاوبەشی دژی ژاپۆن لە پشتەوە ڕا بە نەهێنی کومونیستەکان بکەنە ئامانج و بیانکوژن...

بیرۆکەی پاشخانی فکری (جیهانبینی ڕاست و چەپ)
لە دابەشکاری فکری دا دێموکڕاتەکان لە بەرەی ڕاستی سونەتی جێ دەگرن. هەرچەند کە لە مێژوویان دا دروشمی بریقەداری وەک سوسیالیسم و دێموکڕاسی دەبیندرێ، بەڵام ئەم وشانە بە هۆی ماهیەتی چینایەتی و پاشخانی فکریان قەت لە باوەڕ، کەلتور و ڕێ و ڕەسمیان دا جێی نەبۆتەوە. ئیمتیازاتی ئاغاواتی پێشو بۆ خۆیان بە ڕەوا دەزانن. خەڵک بە ڕەعیەت دەناسن نەک شارومەند. کێشەیان لە گەڵ دەوڵەت-نەتەوەی حاکم ئەوەیە کە پۆست و مەقاماتی ئیداری و ماڵی ناوچە کوردیەکان بە مافی خۆیان دەزانن نەک کەسانی غەیرە کورد کە لە لایەن دەوڵەتەوە ئەم پۆستانەیان پێدراوە.
بە زمانێکی ڕوونتر دێموکڕاتەکان لە گەڵ سیستمێک کە لە سەر بنەماکانی دابەشکاری چینایەتی، قۆرغکاری، بێعەداڵەتی و کۆنەپەرەستی بونیاد نراوە کێشەیان نیە. کێشەی ئەوان ئەوەیە کە لەم سیستمە دا بەشی زیاتریان دەوێ. پارێزگار، فەرماندار، شارەدار، ڕەئیس ئیدارەکان، ڕانتخۆری بازەرگانی و بەرهەمهێنان، کارمەندانی گشت دەسگاکان کورد بن و دێموکڕات!
ئەڵبەتا کە ئاسۆی فکریان لەمانە زیاتر بڕ دەکا. خەون بە هاتنە پێشی هەلێکی زێڕین وەک باشوری ١٩٩١ و ٢٠٠٣ دەبینن کە جۆرج بوشێک پەیدا بێ، دەوڵەتی ناوەندی شڕ و سڕ بکا یان لەناوی بەرێ، فیدڕاڵیەت و تەنانەت سەربەخۆییش ڕابگەیێنن. قەیدی ناکات ئەگەر قەبارەی دەوڵەتەکەیان وەک باشور لە نیوەی پارچە کوردستانەکەشیان کەمتر بێت. گرینگ ئەوەیە پۆست، مەقام و ڕانت و خۆشی زیاتر بۆ خۆیان و بنەماڵەکانیان دەستەبەر بکەن. لەم خەونانە دا جێگای زۆر شت نابێتەوە و بە کفر و ئیلحاد دەژمێردرێت. وەک: ئاڵوگۆڕی بنەڕەتی لە سیستمی کۆمەڵایەتی، هەڵوەشانەوەی چەوسانەوەی چینایەتی و پلەداری دەسەڵات، دابینکردنی یەکسانی ژن و پیاو، دێموکڕاسی ڕاستەوخۆ(شوڕایی، کۆمۆنی و...)
بۆ بەتاڵ نەبونی عەریزەیان دەڵێن جارێ با دەوڵەتێکی سەربەخۆ دامەزرێنین، بەرابەری و دادپەروەری و... کاتیان دێت. بەڵام مێژوی گشت گەلانی دونیا نیشانی داوە کە چینی سەردەستی کۆمەڵگا هیچکات ڕێگا بە ئاڵ و گۆڕی بنەڕەتی لە سیستمی چینایەتی و پلەداری دا نادات. چونکە بە قیمەتی لەناوچونی خۆی تەواو دەبێت.

پێناسە و ماهیەتی پارتی دێموکڕاتی کوردستانی ئێراق
لە مێژووی دێموکڕاتەکان بینراوە کە تەنانەت لە دەوڵەت-نەتەوەی سەردەست دواکەوتوتر، کۆنەپارێزتر و زاڵمتر بون.
مەلا مستەفا بارزانی لە پێناو ئاغایەتی باشوری کوردستان دا شۆڕشی ئەیلولی ١٩٦١ی ساز کرد. بو بە ڕێبەری ئاغاوات و مڵکدارەکانی کوردی ناڕازی لە ئیسلاحی زیراعی عەبدولکەریم قاسم. لە ماوەی ١٤ ساڵ فەرمانڕەوایی باشوری کوردستان پێشگیری کرد لە پڕۆژەی گەورەی چاکسازی کۆمەڵایەتی، ئابوری عەبدولکەریم قاسم لە کوردستان. ئەگەر چاکسازیەکان بە تایبەت ئیسلاحی زیراعی بە سەرکەوتویی بەرەو پێش چوبایەن، پێشکەوتنێکی مێژوویی بێوێنە بۆ گەلانی ئێراق تۆمار دەکرا. سیستمی دەرەبەگی، عەشیرەیی لە ناو دەچو، ڕەعیەت دەبو بە شارومەند. کرانەوەیێکی گەورە لە باری ئابوری، کۆمەڵایەتی و گەشەی فکری دەهاتە ئاراوە.
مەلا مستەفا بە دەستوری شای ئێران و موسادی ئیسڕائیل شەڕی دژی قاسم بەرپا کرد. قاسم لە کوردستان خەریکی کوژانەوەی ئاوری دژە شۆڕشی ئەیلول بو، کە بەعسیەکان و نەتەوە پەرەستانی عەرەب لە بەغدا زەفەریان پێ برد، کودتایان بە سەر دا کرد و خۆی و چاکسازی و هەمو خەونەکانیان خستە گۆڕ. لەو زەمانەوە ئێراق و باشوری کوردستان لە جیاتی پێشکەوتن ، ئاوەدانی و دادپەروەری کۆمەڵایەتی، هەر کارەسات، جەهل و ماڵوێرانیان تەجروبە کردوە.
مەلا مستەفا ڕێگای لە هەر پێشکەوتنێکی کۆمەڵگا گرت و تەنانەت سەدان ساڵ بەرەو پشتەوەی گێڕاوە. بۆ نمونە داب و نەریتی وەک شایی ڕەشبەڵەکی کوردی قاچاغ کرد. ئەم ڕەسمە لە دەورەی دایکسالاری بۆ کورد مابۆوە. مەلاکان لە ماوەی ١٣٠٠ ساڵ دا نەیانتوانیبو لەناوی بەرن، بەڵام مەلا مستەفا لە شار و دێهاتی بندەستی خۆی قاچاغی کردبو.
ڕەدوکەوتن و ژن‌هەڵگرتن ڕەسمێک بو کە لە کۆمەڵگای کوردەواری وەک دەرگایەکی بچوکی ناڕەسمی کچ و کوڕانی ئازاد دەکرد بۆ هەڵبژارتنی هاوسەر. مەلا ئەم دەگایەشی بەست و بە پێی قانون کەسانێک ئەم یاسایەیان پێشێل کردبایە مەحکوم بە کوژران دەبون. هەرچەند حکومەتی عەشایەری مەلا مستەفا ساڵی ١٩٧٥ ڕوخا، بەڵام ئەم یاسایە لە زەین و کەلتوری کۆمەڵگا دا ڕیشەی داکوتا. دوایە خەڵک بۆخۆیان (باب- برا- ئامۆزا، مێرد و ...) ئەم یاسایەیان بە کوشتنی کچ و ژنەکانیان بە جێدەگەیاند. لە ١٩٩١ کە نیمچە حکومەتی کوردی لە باشوری کوردستان دامەزراوە تا ئێستا(٢٠١٩) زیاتر لە بیست هەزار کچ و ئافرەت لە بە دەستی کەس و کاریان کوژراون.
بەرچاوترین نمونەی دێموکڕاتەکان کارنامەی ٢٩ ساڵەی پارتی دێموکڕاتی کوردستانی ئێراقە(٢٠١٩-١٩٩١). لە ئاکامی دەسەڵاتی پارتی جیاوازی چینایەتی، هەڵاواردنی کۆمەڵایەتی، ڕانتخۆری و گەندەڵی زۆر زیاتر بوە لە دەورەی سەدام. ژنان بە تایبەت ژنانی بارزانی لە ژنانی عەرەبستان داپۆشراوتر و بێ مافترن.
مەیدانی کۆنەپەرەستی بەرینتر بوە، بازەرگانی دینی کۆمەڵگای لە زانست مەعریفە بە تاڵ کردوە. گەلی باشور کە زەمانێک خاوەن رۆئیای گەورە بو، ئێستا ئاواتی لە موچەی مفتی، پارەی بێ زەحمەت، نێرگەلە(قلیان) ئیسلامی سەلەفی، ئیخوانی و داعشی، شایەری مناڵەکانی بنەماڵەی بارزانی و تەنانەت نۆکەرایەتی نۆکەرەکانیان سەرتر ناڕوا.
ئەمڕۆ دێموکڕاتەکانی چوار پارچەی کوردستان لە ژێر سێبەری پ.د.ک ڕزق و ڕۆزی خۆیان دۆزیوەتەوە. تەنانەت دێموکڕاتەکانی کوردستانی ئێران کە حیزبی دایک بون، مێژوو، ئاڵا، قازی محەمەد، دوکتور قاسملو و خوێنی بە ناهەق ڕژاوی سەدان شەهیدی دەستی بارزانیان کردە قوربانی دیوەخانی هەولێر و سەری ڕەش.

مەسعود بارزانی- جەعفەر سەحراڕودی

پێناسە و ماهیەتی حیزبی دێموکڕاتی کوردستانی ئێران:
لە ٨٠ ساڵی ڕابردوو دا ئەگەر چینی ژێردەست و مامناوەند ڕێکخراو و حیزبیان دروست کردبێت ئەوە زۆری نەخایاندوە کە چینی سەردەست توانیویانە ڕەخنە بکەنە ناویان و کورسی سەرۆکایەتی داگیر بکەن. بۆ نمونە لە ساڵی ١٩٤٢ کۆمەڵەی ژیانەوەی کورد لە مەهاباد دامەزرا کە لە توێژی مامناوەند و فەفیر پێک هاتبون. کۆمەڵە نێوەرۆکی چەپی هەبو. سور بو لە سەر گۆڕینی بنەڕەتی سیستمی کۆمەڵگا و لە پێش هەمویاندا لابردنی دەرەبەگایەتی، بە جۆرێک ئاغا و سەرۆک خێڵەکان دژایەتیان دەکرد و بە بێ دینیان دەناساند. بناغە دانەرانی کۆمەڵەی ژ.ک هەر لە سەرەتاوە دەرکیان بە مەترسی چینی سەردەستی کورد کردبو. هەر بۆیە بە یاسا پێشگیریان کرد لە قەبوڵ کردنی ئەم چینە لە ئەندامبونی کۆمەڵەدا. ( مڵکدار، ئاغا، سەرۆک عەشیرە و شێخ ڕێگا پێدراو نەبوون)
لە بەهاری ١٩٤٥ دا ڕەحمانی زەبیحی( کەسی یەکەمی کۆمەڵە) لە گەڵ دو هاوڕێی لە باڵانیشی ورمێ بە شێوەیێکی گوماناوی لە لایەن دەوڵەتی ناوەندی ئێران گیران. ئەم ٣ کەسە تا دوای ڕاگەیاندنی کۆماری مەهاباد لە زیندان دا مانەوە. لە بۆشایی نەبونی ئەمانە دا دەرگا بۆ هاتنە ناوەوەی کەسانی چینی سەردەست کرایەوە. قازی محەمەد، حاجی بابا شێخ و سەدان کەسی چینی سەردەست هاتنە ناو کۆمەڵە. کۆمەڵەیان خنکاند و لە سەر جەستەی بەجێماوی دا حیزبی دێموکڕاتی کوردستانی ئێران بە ڕێبەرایەتی قازی محەمەد پێک هات. دامەزرێنەرانی کۆمەڵە پەراوێز خران و دوای دروست کردنی بە پەلەی کۆماری مەهاباد جیا لە یەک کەس هیچ کامیان پۆستی وەزاڕەتیان پێ نەدرا.
جیاوازی دو لیستی بناغەدانەرانی کۆمەڵە و کابینەی حکومەتی کورستان ڕازێکی گرینگ ئاشکرا دەکات:
بناغە دانەرانی کۆمەڵەی ژ.ک:
١- حسین فروهر
٢- عبدالرحمن ذبیحی
٣- عبدالرحمن امامی
٤- عبدالقادر مدرسی
٥- نجم الدین توحیدی
٦- محمد نانوا زاده
٧- علی محمودی
8- محمد اصحابی
٩- عبدالرحمن کیانی
10- صدیق حیدری
11- قاسم قادری.