• Su
  • Mo
  • Tu
  • We
  • Th
  • Fr
  • Sa
  • 19
  • 20
  • 21
  • 22
  • 23
  • 24
  • 25
  • 26
  • 27
  • 28
  • 29
  • 30
  • 31
  •  

ڕیکلام

دارا سلێمان: ئایا زەوی تەختە، یان گۆیی، بەڵگە زانستییەکان چیمان پێ دەڵێن؟

بەشی چوارەم: هەموو وێنەکانی ناسا و نەخشەکانی زەوی دەستکاری دەکرێن و ساختەن؟لایەنگرانی بیرۆکەی زەوی تەخت دەڵێن، هەموو وێنەکانی ناسا و ئاژانسەکانی دیکەی جیهانی بۆ زەوی و ئەستێرە و هەسارەکان و تەنەکانی دیکەی گەردوون دروستکراو و ڕاستەقینە نین، هاوکات گشت نەخشە ناسراوەکانی گۆی زەوی کە لە وانەی قۆناغە جیاجیاکانی...

دارا سلێمان: ئایا زەوی تەختە، یان گۆیی، بەڵگە زانستییەکان چیمان پێ دەڵێن؟

بەشی سێیەم: ئەزموونە ئاسانەکانی سەلماندنی خوولانەوەی گۆی زەوی و بوونی هێزی کێشکردنخاڵە گەلەک ناسراوەکانی لایەنگرانی زەوی تەخت، بڕوا نەبوونە بە دوو تایبەتمەندی هەرە سەرەکی زەوی کە بەبەردەوامی دەربارەیان پرسیار دەکەن: یەکەم، ئەگەر زەوی بە خێرایی 1.670 کیلۆمەتر لە کاژێرێک بە دەوری تەوەرەی خۆی بخوولێتەوە،...

دارا سلێمان: مەلا هەڵۆ کێ مەڕە؟

لەو کورتە ڤیدیۆیەی خوارەوەدا مەلا هەڵۆ  دەڵێ: ئایا ئێوە مەڕن ئاوا باوەڕ بە ناسا و ئەمریکا دەکەن کە باسی بابەتێکی زانستی وەک قەبارە و دووری خۆر دەکرێ؟ باشە ئەی نابێ لێیان بپرسن چۆن پێواتان و بەچی ئەو شتانەتان زانی؟ بەڵێ باوەڕ دەکەین چونکە زانست کە شتێک دەڵێت، ئەوا بە بەڵگەوە دەیسەلمێنێت و ئەزموونت...

دارا سلێمان: ئایا زەوی تەختە، یان گۆیی، بەڵگە زانستییەکان چیمان پێ دەڵێن؟

بەشی دووەم: زەوی گۆیی و بەڵگە ماتماتیکییەکانشێوە و خوولانەوەی زەوی لەگەڵ کامە بیردۆز دەگونجێت زەوی گۆیی، یاخۆ زەوی تەخت؟هەر لە سەرەتاوە ئەگەر هۆکاری سەرەکی بڕیاردانمان بۆ تەختبوونی زەوی بگەڕێتەوە بۆ ئەوەی شتێکە بەچاوی خۆمان دەیبینین، ئەوا دیسانەوە نابێتە بەڵگە، لەبەرئەوەی ئاشکرایە چاوەکانمان گەلەک جار...

دارا سلێمان: ئایا زەوی تەختە، یان گۆیی، بەڵگە زانستییەکان چیمان پێ دەڵێن؟

نیڵ دیگراس تایسن: "بە ڕای من بوژانەوەی بیرۆکەی زەوی تەخت بەڵگەیە بۆ بوونی دوو شت، یەکەمیان ئێمە لە وڵاتێکدا دەژین ئازادی دەربڕینی بیروڕای تێدا پارێزراوە، دووەمیش ئێمە لە وڵاتێکدا دەژین بەدەست سیستەمێکی فێرکردنی شکستخواردوو دەناڵێنێت"  بەشی یەکەم: بیروڕا و بۆچوونی لایەنگرانی زەوی تەختدەڵێن، ئایا...

دارا سلێمان: تێڕوانینێکی زانستی: ئایا مرۆڤ خاوەنی ویستێکی ئازادە، یان هەموو شتێکی بەسەردا سەپێندراوە؟

ستیفن هۆکینگ: کاتێک دەڵێین مرۆڤ خاوەنی ویستێکی ئازدە، هۆکارەکەی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە ئێمە ناتوانین پێشبینی کردەوەکانیان بکەین.بەشی دووەم: فیزیازانی مشتومڕییەکان یەکلایی دەکاتەوە لە بەشی یەکەمدا ئاماژەمان پێی دا کە زۆرینەی زاناکان بە فیزیازانەکانیشەوە پێیان وایە ویستی ئازاد بوونی نییە و تەنیا وڕێنەیەکە،...

دارا سلێمان: لە ڕوانگەی زانستەوە: ئایا مرۆڤ خاوەنی ویستێکی ئازادە، یان هەموو شتێکی بەسەردا سەپێندراوە؟

زانای دەمارناسی سام هاریس: ویستی ئازاد جگە لە وڕێنەیەک پتر هیچی دیکە نییە، بیرۆکە و ئارەزووەکانمان هۆکاری شاراوەیان هەیە و کۆنتڕۆڵێکی هۆشیارانەمان بەسەریاندا نییە، ئێمە ئازاد نین وەک ئەوەی باوەڕمان پێی هەیە.   بەشی یەکەم: چەمکی ویستی ئازاد و زەبرگەراییپێناسەی ویستی ئازادزۆرانبازی و ململانێی نێوان...

دارا سلێمان: چوار دیاردە لە گەردووندا لە خێرایی تیشک خێراتر بەڕێوە دەچن

زانای مەزن و ناوداری ماتماتیک و فیزیا ئەینشتاین (Albert Einstein)، بە بیردۆزی ڕێژەیی توانی گەلەک بنەمای ڕیشەیی و بنچینەیی لە فیزیازانیدا بگۆڕێت. ئەم بیردۆزە تێڕوانینە چەسپاو و نەگۆڕەکەی (نیوتن)ی دەربارەی جووڵە هەڵگێڕایەوە و سەلماندی گشت جووڵەیەک ڕێژەیییە. هاوکات چەمکی کاتی لە ڕەهایییەوە بەرەو ڕێژەیی...

دارا سلێمان: گەورەترین ئەو کێشانەی لە زانستی فیزیادا تا ئەمڕۆکە چارەسەر نەکراون

ئاشکرایە مرۆڤایەتی لەم سەردەمەدا هەنگاوی یەکجار مەزنی ناوە لە ڕەوتی پێشکەوتنە زانستییەکان، بەتایبەتیش لە فیزیادا وای لێ کردووین بڵێین، ئاستی زانین و تێگەیشتنمان لە گەردوون بەکۆتا هاتووە و هیچ نەماوە شارەزاییمان لێی نەبێت. لەڕاستیدا ئەمە بۆچوونێکی هەڵەیە، چونکە گەلەک کێشە و گرفت لە بابەتە فیزیکی و گەردوونناسییەکاندا...

دارا سلێمان: ئایا ماتماتیک داهێنانی مرۆڤە، یان لە خودی سروشتدا بوونی هەیە؟

بەشی دووەم: پێوەندییە ناوازەکەی نێوان فیزیا و ماتماتیکزاناکانی ئەستێرەناسی لە ساڵی 1845ی زاینیدا، کاتێک لە هەسارەی ئۆڕانۆس ورد دەبوونەوە، دەیان بینی کە بەشێوەیەکی سەیر دەجووڵێت و ڕێک نایێتەوە لەگەڵ یاسای نیوتن بۆ هێزی کێشکردن. پاش چەندان شیکردنەوە و پێوانە و ژمێرەکردنی جۆراوجۆر، هەردوو زانا ئوربان لو...

دارا سلێمان: ئایا ماتماتیک داهێنانی مرۆڤە، یان لە خودی سروشتدا بوونی هەیە؟

بەشی یەکەم: نموونە ماتماتیکییەکانی سروشتئەینشتاین: "ماتماتیک دڵنیابوونێکی تەواو دەبەخشێتە زانستە سروشتییەکان، بەبێ ماتماتیک ئەو زانستانە هیچ شتێک بەدەست ناهێنن."زۆربەمان پێمان وایە ماتماتیک داهێنانێکی مرۆییە و هاوشێوەی زمانە وەک پێناسەکردنێک بۆ شتگەلەکانی سروشت، بەو واتایەی کە لە دەرەوەی هزر و هۆشی...

دارا سلێمان: نامەی ڕیچارد دۆکینز بۆ کچە تەمەن 10 ساڵییەکەی

نامەیەک دەربارەی زانست و خوڕافە: چۆن منداڵەکەت ئاگادار دەکەیتەوە لەم جیهانە نائەقڵانییە؟ *نامەیەکە پێویستە هەموومان بۆ منداڵەکانمان بیخوێنینەوە!بۆ کچە خۆشەویستەکەم:ئێستە تەمەنت بوو بە دە ساڵ، پێم خۆشە چەند شتێکت بۆ بنووسم کە لەلای مندا گەلەک گرینگن. دەشێ ڕۆژێک لەخۆت پرسی بێت، چۆن ئەو شتانە دەزانین کە...

دارا سلێمان: پێش تەقینەوەی مەزن (بیگ بانگ) چی هەبووە؟

ستیڤن هۆکینگ: هیوا و ئامانجە سادە و ساکارەکەم ئەوەیە، بەتەواوی تێبگەم لە گەردوون، لەبەرچی بوونی هەیە، بۆچیش بەم شێوەیەیە؟لەوانەیە زۆربەمان گوێمان لە بیردۆزی تەقینەوەی مەزن (Big Bang) بووبێ، وەک سەرچاوەیەک بۆ سەرهەڵدانی گەردوون. لەبەرئەوەی ئێمە هەمیشە ڕاهاتووین لە هەموو دەرەنجامێکدا بە دوای هۆ و هۆکار...

دارا سلێمان: چۆنەتی سەرهەڵدانی ئاین لە ڕوانگەی دەروونناسی پەرەسەندنەکییەوە

فرۆید: ئاین هەڵ قووڵاوی بێدەسەڵاتی مرۆڤە بەرانبەر بە هێزە سروشتییەکانی دەرەوە و هێزە غەریزەییەکانی ناوەوەی خۆی.بۆچی مرۆڤ باوەڕی بە ئاین هەیە و ئامادەیە لەپێناویدا کات و ماڵ و تا ڕادەیەک ژیانیشی بکاتە قوربانی؟ ئایا پەرەسەندن ڕاڤەیەکی هەیە بۆ باوەڕهێنان بە ئاین و بوونی خواکان؟ ئایا بیروباوەڕی ئاینی بۆ...

دارا سلێمان: دەروونناسی پەرەسەندنەکی: سەرچاوە و هۆکاری شێوازی بیرکردنەوە و ڕەفتارەکانی مرۆڤ (بەشی سێیەم)

بەشی سێیەم: ڕاوکردن و کۆکردنەوەی خۆراک و کێشەی مانەوە- ڕاوکردن و کۆکردنەوەی خۆراک ڕاڤەی چیمان بۆ دەکەن؟- بۆچی مرۆڤ بەهارات بەکار دەهێنیت؟- بۆ حەز لە مەی خواردنەوە دەکەین؟- میکانیزمەکانی خۆپاراستن لە ژاراویبوون چین؟- هۆکاری بێزووکردنی ژنانی سکپڕ چییە؟ئەم بەشە دەربارەی خۆگونجانەکانی مرۆڤی کۆنینەیە لەگەڵ...