کەنیسەی مەسیحی لە سەرەتاوە هەڵوێستی لە دژی ئەشکەنجە وەرگرت چونکە مەسیحییەکانی یەکەم لەلایەن ئیمپراتۆرەکانی ڕۆمەوە زیانێکی زۆریان بەرکەوت، بەڵام چەند سەدەیەکی تێپەڕ نەکرد تا پێگەی فەرمی کەنیسەکە بەرامبەر بە ئەشکەنجە گۆڕا و لە زۆرێک لە وڵاتانی مەسیحیدا بڵاوبووەوە لەگەڵ... لوتکەی ئەشکەنجەدان لە کڵێسا لە سەدەکانی ناوەڕاستدا گەیشتە، لەو ماوەیەدا ئەشکەنجەدان بەکارنەدەهات بۆ وەرگرتنی دانپێدانان لە تۆمەتبارەکان، بەڵکو بۆ لێکۆڵینەوە بەکارنەدەهات "قسەی خودایی" کە پێناسەی ئەوە دەکات کە ئایا تۆمەتبارە یان بێتاوان، لەم ڕووەوە ئەوە باوەڕێکی باو بوو لەو کاتەدا کە خودا تۆمەتبار لە ئازار ڕزگار دەکات ئەگەر بێتاوان بێت نموونەی ئەو شێوازانەی کە لەم چوارچێوەیەدا پەیڕەو دەکران بریتین لە بۆکسی دەستی ڕاستی تۆمەتبار بە پێی چەپی ببەستن و دواتر فڕێی بدەنە ناو ڕووبارێک یان حەوزێکی ئاوەوە، مانەوەی دوای ئەوەش بەڵگەیە لەسەر بێتاوانی . خنکاندنیشی  بەڵگەیە لەسەر سزادانی، جگە لەوەی تۆمەتبارەکە... هەندێک جار بە ئاگر ئەشکەنجە دەدرێت بەو باوەڕەی کە بێتاوانێک ناسوتێنێت، باوەڕ بە "دادوەری خودایی" زۆری نەخایاند، بۆیە دواتر کڵێسا سەرکۆنەی کرد، بەڵام ئەمە بە مانای نەبوونی ئەشکەنجە نییە بۆ هەمیشە. زۆرێک لە پیاوانی ئایینی مەسیحی خزمەتیان دەکرد و دادوەرەکان پەنایان بۆ دەبەن بۆ گەڕان بەدوای ڕاستییەکاندا، بە تایبەت ئەوانەی بە بیدعە تۆمەتبار دەکران و بۆ ئەوەش چەندین کەرەستەی دڕندانە بەکاردەهێنران.

کە بزمارێکی درێژی تێدابوو کە بە ڕێکوپێکی دابەشکرابوون بۆ ئەوەی نەچێتە ناو هیچ ئەندامێکی ژیانی وەک دڵ یان سییەکان بۆ ئەوەی ژیانی قوربانییەکە بۆ ماوەیەکی زۆر بپارێزرێت و تا دەتوانرێت ئەشکەنجەی بدرێت ، دوای ئەوەی لەناو تابوتەکەدا گیر دەخوات و دواتر دەرگاکە لەسەری دادەخرێت، و هەندێک جاریش ئەوە تابوتەکە لە ناوەوە بە دارێکی کورکی عەزلی هێڵکاری کراوە، ئەمەش ڕێگری 

دەکات لە بیستنی هاوار و گریانی قوربانییەکە لە دەرەوە، هەروەها ڕێگری لێدەکات لە بیستنی ئەوەی لە دەرەوە ڕوودەدات و هیچ تیشکێکی ڕووناکی نابینێت، ئەمەش وا دەکات ئازارێکی دەروونی بژی کە ڕەنگە ئازاربەخشتر بێت لە ئەشکەنجەی جەستەیی

 

کورسی ئینکویزیشنیش ، کورسییەکە بە بزمار بەسەر هەموو بەشەکانیدا دابەش کراوە و ڕەنگە ژمارەیان بگاتە ١٣٠٠ بزمار، لە زۆر حاڵەتدا قورسایی لەسەر ئەویش دانرابوو جەستە بۆ ئەوەی بەرەو خوارەوە فشار بخاتە سەر Breast    Ripper   ڕیپەری مەمک

 

بە پلەی یەکەم دژی ئەو ژنانەی کە تۆمەتبار بوون بە لەباربردن یان زینا بەکاردەهێنرا 

ئەندامەکانی قوربانییەکە بە هێواشی دەسوڕێتەوە بە چەرخەکەوە دەبەسترێتەوە، لە هەمان کاتدا جەلادەکە بە بەکارهێنانی دارێک ئێسکەکانی قوربانییەکە دەشکێنێت تا مردن.

 

پەنجەکانی قوربانییەکە لەناو ئەم ئامێرەدا دادەنرێت بۆ ئەوەی هێواش هێواش لەت بکرێ 

 

بەکارهێنانی تا درەنگان بەردەوام بوو، ئەم ئامێرە هێواش هێواش مل دەشکێنێت، دەبێتە هۆی مردنی قوربانییەکە لە ئەنجامی خنکاندنی بەهۆی شکانی قوڕگەوە.

لە سەرانسەری جیهانی مەسیحیدا بڵاوبووەوە، و لە سەرەتای سەدەی پانزەهەمدا لە ئیسپانیا گەیشتە لوتکە دوای ڕووخانی دوا میرنشینە موسڵمانەکان لەوێ لە ئەندەلوس، وەک موسڵمانان و جولەکەکان لەبەردەمیدا دەرکەوتن، و ئەو دڕندەییانەی کە لەلایەن ئینکویزیسیۆنەوە بەرامبەر بەو تۆمەتبارانە ئەنجامدرا لە بیدعە گەیشتە ئەو ئاستەی کە چەند پاپایەک گەیشتنە فەرمانڕەواکانی ئیسپانیا ئیدانەکردنی ئەو شتانەی لەوێ ڕوودەدەن و لەنێو دیارترینیان ئەم پاپایانە بریتین لە "پۆلی سێیەم"، "پۆلی چوارەم" و "ئەسکەندەری شەشەم".

نموونەیەک لە ئامرازەکانی ئەشکەنجەدان کە لە سەدەکانی ناوەڕاستدا بڵاوبووەوە، "چەنگاڵی زاهید"ە، کە دوو سەری هەبوو، یەکەمیان لە ژێر چەناگەدا دەخرا، لە کاتێکدا سەری دووەمیان لە ژێر ملدا دەخرا و لە سەرووی قەفەزی بڕبڕەی پشتەوە جێگیر دەکرا، لە ژێرەوە دەگریا ئازارێکی توند بۆ وەرگرتنی ئەو دانپێدانانە کە لێی داواکراوەئەشکەنجەدان لە سەرانسەری جیهان 

دەردەکەوێت کە مرۆڤەکان لە نێو هەموو گەلاندا لێهاتوون کاتێک باس لە زیان و ئازاردان بە هاوشاریانیان دەکرێت. ئەمە یەکێکە لەو چەند بوارانەی کە هەمووان یەکسانن. یەکێک لە دەنگۆیە باوەکانی جیهانی ڕۆژئاوا ئەوەیە کە “ڕۆژهەڵاتییەکان” بە کردەوە توندترین مرۆڤی سەر زەوین و هەر بۆیەش لە هونەری ئەشکەنجەدا ئەزمووندارترینن. ڕاستییەکە ئەوەیە کە ڕۆژهەڵاتییەکان ئەشکەنجەدەری بە ئەزموونن. بەڵام ڕاست نییە کە ئەوان، بە هیچ شێوەیەک، لە ڕۆژئاواییەکان دڕندەترن، جیاوازییەکە لەوەدایە کە لە ڕۆژهەڵاتدا دانپێدانانێکی دڵسۆزتر بەو دڕندەییە غەریزەییە هەیە کە لە دڵی هەموو مرۆڤەکاندا تووڕە دەبێت. لە كاتی باسكردنی 

پێویستە ئاماژە بە یەكێك لە گەلە بەناوبانگەكان و باڵاترین جۆری ئەشكەنجە بكرێت كە ئەویش جۆرەكانی ئەشكەنجەی چینییە. شێوازەکانی ئەشکەنجەدانی چینی لە ڕیزبەندی ئاڵۆزترین شێوازەکاندایە کە تا ئێستا داڕێژراون. چینییەکان بەهۆی ئەوەی خاوەنی فەلسەفەیەکی کۆن بوون، توانیان تا ڕادەیەکی بەرز لە ئاڵۆزی و لۆژیک پەرە بە ئەشکەنجە بدەن. ئارگومێنتەکەیان لە فەلسەفەی هاوتاکردنی سزا و تاواندایە. ئەو سزایەی کە چینییەکان بە ترسناکترینیان دەزانی، لینگ ژی بوو. سزایەکە تایبەتە بە بکوژانی باوک یان دایک یان هەر تاوانێکی کوشتنی زیاتر لە لایەنێک لە خێزانێکدا. بە ئازارترین و سووکایەتیپێکراوترینی مردووەکان دادەنرا، چونکە بە شێوەیەکی سەرەکی بریتی بوو لە چەقۆ لێدان و بڕینی ئەندامەکانی جەستە پێش مردن. بۆ زیادکردنی سووکایەتی بۆ برینداربوون،  هەمیشە لەبەردەم خەڵکدا ئەنجام دەدرا، بە مەبەستی فڕێدانی ئەندامەکانی قوربانییەکە بۆ ناو بینەران.

عەقیدەی پشت لینگ چی ئەوەیە کە قوربانییەکە بخاتە حاڵەتێکەوە کە بە تەواوی ناشایستە بێت لە ژیانی دوای مردندا باوباپیرانی بناسێت. جگە لەوەش لە کاتی خاوبوونەوەی ئەم پرۆسەیەدا، قوربانییەکە نەک هەر تووشی خاوترین و بە ئازارترین ئەشکەنجە دەبێت، بەڵکو لە توندترین ئاستدا ڕووبەڕووی زەلیلکردن دەبێتەوە. وە گرنگ نییە فۆرمەکانی ئەشکەنجەدانی ڕۆژهەڵات چەندە دڕندانە دەرکەون، بەڵام بە بەراورد لەگەڵ هەندێک لەو دڕندەییانەی لە نەیجیریا ئەنجام دەدرێن، کاڵ دەبنەوە

لە ڕووی مێژووییەوە "زینا" یەکێکە لە ئەشکەنجەترین تاوانەکان کە خەڵک بەهۆیەوە ئەشکەنجە دراون، و لە هۆزی ئیبۆدا لە نەیجیریا، ئەو دوو تۆمەتبارە بە زینا ڕووت بوون جلەکانیان هەمووی و ناچارن لەبەردەم خەڵکەکەدا بخەون. لە کاتێکدا بە خۆشحاڵیەوە چاودێری کردەوەی تاوانەکەیان دەکرد، بینەران لە تای گۆرانی و تەپڵ لێدان و گاڵتەکردن بە زیناکارە سزادراوەکاندا دەخنکێن، کە لە لوتکەی ئۆرگازمەکەیاندا دەیانچڕن و دەیانگریا. لەناو هاواری سەماکاران و لێدانی هیستریای تەپڵەکاندا، دارەکە دەخرایە ناو تەرمی زیناکارە مەحکومکراوەکانەوە، دوای ئەوە سزادراوەکان دەبرێنە دارستانێکی دارە پیرۆزەکانەوە و دارە گەنج و نەرم و نیانەکان چەند پێیەک لەیەکترەوە هەڵدەبژێردران. لێرەدا ژنەکە لەسەر پشت پاڵکەوتبوو، دەست و قاچ تا دەکرا لەیەکتر دوور بوو. لەم دۆخەدا دەگیرێت تا خۆشەویستەکەی دەهێنرێت و بەسەریدا درێژ دەکرێتەوە بەجۆرێک کە سەری لە نێوان رانەکانیدا بێت. لەم حاڵەتەدا بە دارەکانەوە چەسپاون بۆ ئەوەی جەستەیان بە چەسپاوی بمێنێتەوە، لە کاتێکدا دەست و قاچیان لەیەکتر بڵاودەکرێنەوە بۆ ئەوەی شێوەی ئێکس بدەن، و لەم حاڵەتەدا لە ژێر خۆری گەرمدا دەمێننەوە، تووشی برسێتی و تینوێتی و... مێرووەکان تا دەمرن چەقۆی لێدەدات. بەگشتی پیاوەکە سەرەتا دەمرێت چونکە بە سەرەوە هەڵواسراوە. زۆرجار ژنێک بۆ ماوەی ڕۆژێک یان زیاتر بە ژیانەوە دەلکێت - بەسە بۆ ئەوەی بزانێت کە تا کۆتایی بەستراوەتەوە بە تەرمی شیبوونەوە. 

 بۆ چەندین سەدە، فەیلەسوف و دەروونناسان بەدوای وەڵامێکدا دەگەڕێن بۆ ئەو پرسیارە سەرلێشێواوەی کە بۆچی بە وتەی ژان پۆل سارتەر، مرۆڤ “دڕندەترین و دڕندەترین و ترسنۆکترین ئاژەڵە .” ئەوانەی بەدوای حەقیقەتدا دەگەڕێن زۆرجار شکست دەهێنن لە ناسینەوەی، چونکە وەک شاعیر میڵتۆن ئاماژەی پێدەکات، زۆرجار "شاراوەتر و ترسناکترە لە زۆر هەڵە". ئاخر ئێمە تەنها لە سەرەتای فێربوونداین بۆچی مرۆڤەکان هاوسۆزی توندوتیژی دەکەن. بەداخەوە هێشتا زۆر دوورین لەوەی فێربین چۆن بۆ هەمیشە خۆمان لێی بپارێزین. لە باشترین حاڵەتدا، ئێمە لەوەدا لە کێبڕکێکار زیاتر نین و هەر ئەو تاوانە دەکەین کە بە خۆمان دەڵێین حەز دەکەین سەرکوت بکەین. زۆرجار دڕندەیی مرۆڤ بەرامبەر بە مرۆڤەکان بە ئەشکەنجە وەک ئامرازێک بۆ دەرهێنانی زانیاری ڕوون کراوەتەوە. بێگومان ئەمە باوترین پاساو بۆ بەکارهێنانی ئەشکەنجە بوو و هەرواش دەمێنێتەوە. هۆکاری ئەوەی بە پاساوێکی لاواز دەزانین زۆر ڕوونە. ئەوانەی ئارەزووی شەهیدبوون دەکەن، بە دەگمەن لەژێر ناچاریدا دان بە هیچ شتێکدا نانێن یان ئاشکرای دەکەن. به پێچه وانه وه ، كه سانی دیكه ناسرابوون كه دان به هه ر تاوانێكدا ده نێن و هه ر زانیارییه كیان پێده ده ن كاتێك تووشی ئه شكه نجه بوون. لێرەدا پێویستە چەند پرسیارێك بكرێت كە بچێتە ناو ناخ و جەوهەری بابەتەكەوە، رەنگە بوێرانەش بێت ئەم پرسیارانە لە خۆمان بكەین، وەڵامەكان روون و سادەن، بەڵام زۆر جار لە ترسی ئەوەی تەنها بیر لە مەسەلەكە بكەینەوە پشتگوێیان دەخەین لە "ئەشکەنجەدان" وەک ئەوەی بمانەوێت وێنەی خۆمان وەک فریشتەکان لە ناوەڕۆکدا بپارێزین. عەقڵ و دڵمان، وەک ئەوەی بترسین لە گەیشتن بە ئەنجامێک کە ڕۆژنامەیەکی سکۆتلەندی لە سەردەمێکدا ئاماژەی پێکردبوو، "کە سەیر، سەرسوڕهێنەر، بەربەری و... ئاژەڵێکی قێزەون کە پێی دەوترێت مرۆڤ." ئایا دەربڕینێکی ڕق و کینە ڕوونتر هەیە لە ئەشکەنجەدان؟ ئایا ڕێگەیەکی کاریگەرتر هەیە بۆ بڵاوکردنەوەی ترس لە ئەشکەنجەدان؟ ئایا ڕێگەیەک هەیە بۆ ناچارکردنی خەڵک بە شێوەیەکی دیاریکراو ڕەفتار بکەن کە بەهێزتر بێت لە ئەشکەنجەدان؟

 پەیوەندی بە وشەی “سادیزم” و “ماسۆشیزمەوە کردووە”. ئەوەی کەم کەس دەیزانێت ئەوەیە کە هەردوو دەربڕینەکە ڕەگ و ڕیشەی قووڵیان لە جیهانی ئەدەبدا هەیە. ئەم دوو وشەیە لە دوو ئاغا ئەوروپیەوە وەرگیراون، “کونت دۆناتیە ئەلفۆنس فرانسوا دی ساد” و “شڕشگێڕ لیۆپۆڵد ڤۆن ساخێر-مازۆک. ناکرێ لێکۆڵینەوە لە لایەنە ئەدەبیەکانی ئەشکەنجە بکرێت بەبێ هەڵدانەوەی دوسادەی فەرەنسی و ساخێر-ماسۆخی نەمسا. نووسینەکانیان نەک هەر نوێنەرایەتی توندڕەوی هاوڕەگەزبازییەکی دیاریکراو دەکەن، بەڵکو چیرۆکی ژیانی کەسییان بەشدارن لە ڕوونکردنەوەی ئەوەی کە چۆن ناوەکانیان کەوتوونەتە ناو زاراوەی کلینیکیەوە. مارکیز دی ساد هەر لە سەرەتای ژیانیەوە نوقم بوو لەو چێژە سێکسیانەی کە لە سەدەی هەژدەهەمی پێش شۆڕشدا تایبەتمەندی فەرەنسا بوون. وە لە ڕێگاکانی جەستەدا بوو بە ڕێبوارێک، و دوای بەشداریکردن لە جەنگی حەوت ساڵە لە گرۆتۆکاندا کاتەکانی بەسەر دەبرد، کە ئەو پراکتیکە سێکسییە سەیرە کاریان دەکرد بۆ وروژاندنی ئارەزووی تێرکراوی کڕیارە ئەرستۆکراتەکان. گەنجێکی شەهوەتپەرست و بێ ئەخلاق بوو کە یەکەم خەمی نوێبوونەوە بوو لە پێناو چێژدا. وە ئەو جیاکارییە کۆمیدییەی کە وەک فەیلەسوفێکی خراپەکاری لە ئەدەبەکەیدا نەمری دەکات، هێشتا دەرنەکەوتووە. بەرەبەیانی یەکشەممەی جەژنی ئیستەر لە ساڵی ١٧٦٨دا یەکێک لە خراپترین هەڵەکانی خۆی ئەنجامدا، ژنێکی هەژاری بە ناوی ڕۆسکیلا هەڵخەڵەتێنێت و هێنایە ناو خانووە بچووکەکەیەوە و ئیدیعای کرد کە ئەو خاوەنی خانوویەکە بۆ ئەوەی بە کرێی بدات. لە کاتێکدا ئەو ژنە نەیتوانی بەرەنگاری ببێتەوە، چەقۆیەکی بچووکی برد و لە چەند شوێنێک لەسەر جەستەی بڕییەوە، و مۆمی بەسەر ئەم برینانەدا ڕشت، وەک دواتر ئیدیعای کرد. لە کۆتاییدا برینەکانی مەسح کرد و بە تەنیا بەجێی هێشت، لەو کاتەدا توانی کۆت و زنجیرەکان هەڵبداتەوە و هەڵبێت. دۆساد دەستگیرکرا و درایە بەردەم دادگا و دان بە زۆربەی تۆمەتەکاندا دەنێت، هەروەها لەبەردەم دادگادا ئاماژەی بەوەدا کە زاناکە دەبێت سوپاسگوزاری بکات بۆ ئەو کارەی کردوویەتی، هەروەها ڕوونیکردەوە کە هیچی تر ناکات جگە لە پراکتیزەکردنی تاقیکردنەوەیەکی زانستی سەبارەت بە قۆناغەکانی کاری بەڵسیمێک کە برینەکان چاک دەکاتەوە، بەڵام بە کەمێک بیرکردنەوە دەبینین کە ئەزموونەکەی دەربارەی قۆناغەکان بووە ئەو "ئازار"ی کرد، بەڵام تێبینی گرنگ ئەوەیە کە ژنەکە بە دادگای وتووە کە دوای برینداربوونی "مارکیز دەستی کرد بە ئازادکردنی گریانی ترسناک و تیژ"، کە ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە ئەو گەیشتبووە لوتکەیەکی سێکسی توندوتیژی تایبەت. ئەمەیە کە دوسادە دواتر ئاماژەی پێکردووە، کە تێیدا نووسیویەتی "بەو پێیەی چیتر گومانێک نییە کە ئازار بەهێزتر لە چێژ کاریگەریمان لەسەر دروست بکات، کاتێک ئەم هەستە ئازارە لە کەسانی دیکەدا دروست دەکەین، هەموو بوونمان بە هێزێکی زۆرەوە لە کاریگەرییەکە دەلەرزێت". لە ئەو شۆکانەی کە تووشی بوون”. دوسادە بە درێژایی ژیانی بەردەوام بوو لە کارە خراپەکانی، بەڵام دواجار لە ساڵی ١٧٧٧ دەستگیرکرا و لە شاتۆ دی ڤینسێن زیندانی کرا بۆ ئەوەی یەکەم جار لە زیندانە درێژخایەنەکانی بەسەر ببات. لە تەمەنی حەفتا و چوار ساڵیدا، بیست و یەک ساڵ لە گۆشەگیری زۆرەملێدا بەسەر بردووە. بە تێپەڕبوونی کات کاغەز و قەڵەمم دا بە دوساد. ئەو لە ڕێگەی خەیاڵی خۆیەوە فێربووبوو خۆی لە واقیع داببڕێت. گەورەترین خۆشی ئەو ئەوە بوو کە ئامرازەکانی ئەنجامدانی قێزەونترین تاوانەکان لە خەیاڵدا بێت، سەرسوڕهێنەرترین هونەری لەشفرۆشی بکات و ترسناکترین فۆرمەکانی وێرانکاری بەکۆمەڵ بکات. لە ساڵی ١٧٨٥ کتێبە نایابەکەی خۆی نووسیبوو ((١٢٠ گەشت بۆ سۆدۆم یان قوتابخانەی بێ ئەخلاق)). ئەگەر ئەم کتێبە لە کاتی نووسینیدا چاپ بکرایە (تا ساڵی ١٩٠٤ ڕوناکی ڕۆژی نەبینی)، پێش “کرافت ئابی، زانا و توێژەری تایبەتمەند لە دەروونناسی نەخۆشییە سێکسییەکان و دەروونناسی نەخۆشییە دەمارەکان” دەکەوت زیاتر لە سەدەیەک. هەرچەندە کتێبی ١٢٠ گەشت بۆ سۆدۆم بە شێوازێکی ناخەیاڵی نووسراوە، بەڵام لە ڕاستیدا کۆمەڵەیەکی ورد و ورد بوو لە چەوتییە سێکسییەکان- بە گشتی شەش سەد لایەنی چەوتکردن. دوای ئەوەی دوساد لە کتێبی "زولی و یاریدەدەرەکانی"دا بە توندی ڕەخنەی لە ناپلیۆن گرتبوو، ناپلیۆن مارکیزی لە پەناگەیەکی دەروونی لە شاری شارێنتۆن دانا. سەیر لەوەدایە کە دوسادە تا دەتوانێت لە بەختەوەری نزیک بووەوە لە کاتێکدا لە شانتۆن دەستبەسەر بوو. هەروەها دامەزراند کە پزیشکانی دەروونی بە فۆرمولەی سەرەکی بۆ چارەسەری گروپی دەزانن. نمایشی شانۆیی ڕێکدەخست بە بەکارهێنانی زیندانییەکانی سەناتۆریۆم وەک ئەکتەر. ئەم نمایشانە ئەوەندە بەناوبانگ بوون کە نوخبەی ڕۆشنبیرانی پاریس بەردەوام بەشدارییان دەکرد.