ئیبراهیم کایپاکایا

١٩٤٩ - ۱۸ی ئایاری ۱۹۷۳ شۆڕشگێڕێکی کۆمۆنیستی تورکیا بوو کە سەرکردەی بزووتنەوەی کۆمۆنیستی تورکیا بوو وە دامەزرێنەری پارتی کۆمۆنیستی تورکی/مارکسی-لێنینیست بوو.

ئەو لەلایەن زۆرێک لە ئەمڕۆدا وەک هێمایەکی بەرخۆدان و وەک کۆکراوەیەک لە بیرۆکەکانی سەرکردە و بیرمەندە گەورەکانی دیکە لە مارکسیزم-لێنینیزم-ماویزم ڕێزی لێدەگیرێت.

بەڵگە ی پێویست هەیە کە کایپاکایا لە ساڵی ۱۹۷۳ لە کاتی شەڕێکدا لەگەڵ سوپای تورکیا لە پارێزگای تۆنسێلی دەستگیرکرا و دوایی چوار مانگ لە زیندانی دیاربەکر لە سێدارە درا.

ئیبراهیم کایپاکایا لە ساڵی ۱۹٤۹ لە خێزانێکی عەلەوی تورک لە دایک بووە. لە گەنجییەتیدا گۆڤاری سیاسی لە گوندەکانی دراوسێ دەرکردووە. دواتر دەرکەوت بە بیرۆکەی شۆڕشگێڕانە و وەک خوێندکارێک لە بەشی فیزیا لە کۆلێژی زانستی زانکۆی ئیستەنبوڵ دەستی بەخوێندن کرد و بووە ئەندامی پارتی کرێکارانی شۆڕشگێڕ و جوتیارانی تورکیا.

لە ساڵی ۱۹٦۷ یەکێک بوو لە دامەزرێنەرانی لقێکی ناوخۆیی فیدراسیۆنی یانە بیرۆکەکان

لە ئازاری ۱۹٦۸ پەیوەندی کرد بە دامەزراندنی یانەی بیرۆکەی چاپا و بوو بە سەرۆکی یانەکە.

لە تشرینی دووەمی ۱۹٦۸، کایپاکایا لە زانکۆ دەرکرا بەهۆی ئامادەکردنی ووتارێک دژی کەشتی شەشەمی دەریایی ئەمریکا.

کایپاکایا، کە بۆچوونی شۆڕشی نەتەوەیی دیموکراتی هەڵگرت، بۆ ڕۆژنامەی İşçi Köylü کاری کردووە. ئەو وتارەکانی لە گۆڤارەکانی ڕۆشنگەری و "چەپی تورکی" نووسیوە.

ئەمە نابێت لەگەڵ گۆڤاری مۆدێرنی تورکسۆلۆ تێکەڵ بکرێت. کایپاکایا دواتر لە دۆگۆ پێرینچیک و گرووپەکەی جیابووەوە کە بۆچونی خراپیان لەسەر دۆزی کورد وەک نەتەوە هەبوو . چونکە پێرینچیکەکانی بە پێداچوونەوەخواز و دەرفەتخواز دادەنا. کایپاکایا کە بەشداری لە خەباتی جوتیاراندا کرد، تیکۆ ( باڵی چەکداری پارتی کۆمۆنیستی تورکیا ی

مارکسیست-لێنینیست دامەزراند و چالاکی لە شارەکانی تونسێلی و مەلاتیا و غازی ئەنتاپ ئەنجامدا.

کایپاکایا و هاوڕێکانی لێکۆڵینەوەیان لەگەڵ سەرۆکی گوندەکە کرد کە بووە هۆی شەڕ لەگەڵ سوپادا لەشکری سوپای ئازادی گەلی تورکیایان دەمەزراند ،ئەندامانی سینان چم گیل و دوو هاوڕێی دیکەی لەلایەن هێزەکانی دەوڵەتەوە لە کاتی شەڕێکدا شەهید بوون . کایپاکایا بوو بە هێمای هاوکاری شۆڕشگێڕانە و هاوڕێیەتی بۆ لایەنگرانی لە ماوەی یاسای جەنگیدا.دوایی یاداشتنامە سەربازییەکەی ساڵی ۱۹۷۱، حکومەتی تورکیا سەرکوتی بزووتنەوەی کۆمۆنیستی لە تورکیا کرد.

لە ۲٤ی کانوونی دووەمی ۱۹۷۳، کایپاکایا و هاوپەیمانەکانی لەلایەن هێزە سەربازییەکانی تورکیاوە لە چیاکانی تۆنسێلی هێرشیان کرایە سەر. ئەو بە سەختی بریندار بوو و هاوڕێکەی عەلی حەیدەر یڵدز کۆچی دوایی کرد.، عەلی حەیدەر مارکسیەکی کورد بوو کە شەهیدبوو لەوشە ڕەدا سوپا کایپاکایای بەجێهێشت بۆ مردن. ڕێگەی پێدا خۆی لە دەستگیرکردن بپارێزێت. لەو زستانەدا بارودۆخی کەشوهەوای سەخت و بەفر ناچاری کرد بۆ ماوەی پێنج ڕۆژ لە ئەشکەوتێکدا پەنا بگرێت. دواتر ڕۆیشت بۆ گوندێک کە داوایی یارمەتی لە مامۆستایەکی ناوخۆیی کرد. سەرەتا پیاوەکە ڕێگەی بە کایپاکایا دا کە لە ژوورێکدا پەنا بگرێت، بەڵام دواتر دەرگاکەی داخست و بە سوپاکەی ڕاگەیاند و سیخوڕی بەسەرەوەکرد،

حکومەتی تورکیا سەرکردایەتی لەشکری سوپای ئازادیان لەناوبرد. کایپاکایا و ژمارەیەک لە هاوکارەکانی دەستگیرکران. کایپاکایا لە ساڵی ۱۹۷۳ بە تەقەکردن لە زیندان لە سێدارە درا. لە ۱۸ی ئایاری ۱۹۷۳، لە لێواری مردن ئەشکەنجە درا و دواتر لەلایەن ئەفسەرە سەربازییەکانەوە تەقەی لێکرا و شەهید بوو لە تەمەنی بیست و چوار ساڵیدا. لاشەکەی تێکدرا و شێوێنرا بۆئەوەی بێتە وانە بۆ خەڵکە یاخێکە .

دوایی مردنی، کایپاکایا بوو بە شەهیدێک بۆ بزووتنەوەی شۆڕشگێڕی کۆمۆنیستی تورکیا

بە "هەڵبژاردنی مردن نەک پێدانی زانیاری." سەرەڕای تەمەنی گەنجی، یەکێک بوو لە دیارترین تیۆرییە مارکسییەکانی تورکیا. بەناوبانگترین کارەکانی کایپاکایە ڕەخنەکانی لە کەمالیزم و بنەماکانی دەوڵەتی تورکیا و تێزەکەی لەسەر پرسی نەتەوەیی بەتایبەتی پرسی کورد بوو.

بۆچوونە فەلسەفییەکانی ئەو لەسەر بنەمای جیابوونەوە لە ئایدۆلۆژیای یەکێتی سۆڤیەتی دراوسێ و هەڵگرتنی ماویزم و پشتگیریکردنی شۆڕشی کولتووری بوو. بەم شێوەیە، ژیانی کایپاکایا بە شێوەیەکی زۆر بە شێوەی دابەشبوونی چین و سۆڤیەت دروست بوو.

هەروەها کایپاکایا هەڵوێستی خۆی ڕاگەیاند کە کێشەیەکی نەتەوەیی هەیە لەگەڵ گەلی کورد.دا پارتی کۆمۆنیستی تورکیا مارکسیست لینینی لە نێوان ساڵانی ۱۹۷۳ بۆ ۱۹۷۸ دووبارە ڕێکخرایەوە یەکەم کۆنگرەی پارتی لە ساڵی ۱۹۷۸ بەڕێوەچوو. لە ساڵی ۱۹۸۱ کۆنگرەی دووەم ڕێکخر(کۆنگرێسی) پارتی دوایی کۆنگرەی دووەم دابەش بوو، پارتی بەلشەفیک (باکووری کوردستان-تورکیا) ی وەرگرت.

بەڵام ئەمە یەکەم و کۆتا جیابوونەوە نەبوو لە پارتیدا. پارتی کۆمۆنیستی تورکی/ مارکسی-لێنینیست - هاریکتی لە ساڵی ۱۹۷٦ لە سەردەمی دووبارە ڕێکخستنەوەدا دابەش بوو. دابەشبوونی دیکە دوایی کۆنگرەی دووەم: پارتی کۆمۆنیستی تورکیا/مارکسی-لێنینیست - پرۆلیتاریای شۆڕشگێڕ (۱۹۸۷) ، پارتی کۆمۆنیستی تورکیا/مارکسیست-لێنینیست (ناوەندی حیزبی ماویستی) (۱۹۸۷) و پارتی کۆمۆنیستی ماویستی (۱۹۹٤).

ئەمڕۆ ڕێکخراوەکە لە نێو ۱۲ ڕێکخراوی تیرۆریستی چالاک لە تورکیا لە ساڵی ۲۰۰۷ تۆمارکراوە بەپێی بەشی دژە تیرۆر و ئۆپەراسیۆنەکانی بەڕێوەبەرایەتی گشتی ئاسایش (پۆلیسی تورکیا). هەموو مارکسێکانی ناو تورکیا بە تیرۆریست تۆمارکراون ، ئەوەی جێگەی سەرنجە کە سی ئای ئەی ئەمەریکا دەوری بەرچاوی بینی لە سەرکوتی هەموو بزووتنەوە مارکسێکانی ناوچەکە بەتورکیاشەوە .

وەرگێڕانی لە سوئێد یەوە