ئۆجەلان: گلادیۆ رێگە نادات كێشەكە چارسەر بێت و سێ‌ پیلانگێڕی هیناوەتە ئاراوە

Sunday, 22/05/2011, 12:00

عەبدوڵا ئۆجەلان لە دواین دیداری خۆی لەگەڵ پارێزەرانی رایگەیاند كە رووبەڕووی پیلانگێڕیەكی نوێ بوونەوەتەوە.ئۆجەلان رایگەیاند كە لە دژی هەوڵدانەكانی ئاشتی تا ئیستا (گلادیۆ) سێ‌ پیلانگێری هێناوەتە ئاراوە و ئەو پیلانگێڕیانەی هەڵسەنگاند. لە دیدارەكەیدا ئۆجەلان هەروەها یادی، (هەقی قەرار،ئیبراهیم كایپاكایا، فەرهاد كۆرتای و هەڤاڵانیانی) كردەوە .
ئۆجەلان دەستنیشانی كرد لە ساڵڕۆژی ئەو هەڤاڵانەدا، سەری رێز و نەوازیش لە بەردەم ئەواندا دادەنوێنم. یادیان زیندوو ڕادەگەرین. ئێمە بەو هەڵبژاردنە، یەكیەتی خۆمان لەگەڵ سۆسیالیستەكان و گەلی توركیا پێشخست. ئەوە هەنگاوێكی گرنگە، بۆتە سەرەتایەك و هەرچی دەچێ بەرەوپێش دەچێت.
ئۆجەلان باسی لە دیداری ئەو شاندەش كرد كە لە ئیمڕاڵی دیدار لەگەڵ ئەودا ئەنجام دەدەن و گوتی: ئەو شاندە لەپێناو چارەسەریدا نییەتی باشە، بەڵام ڕوبەڕووی گەلەكۆمەیەكی نوێی گلادیۆ بۆتەوە.
ئەو وەفدەی كە دێتە ئێرە بە گلادیۆوە نەبەستراوەتەوە. وەفدێكی بەهێزە و دەتوانێت كاریگەری هەبێت. خاوەن ئیرادەیە. وەفدەكە نە راستەوخۆ وەك كارمەندێكی دەوڵەتە، نە وەك لایەنێكی فێڵبازی دەوڵەتە، سەربەخۆیە. ئەو دیدارانەی ئەنجام دەدێن جدین و هەوڵی فریودان نادەن. بەڵام ئایا ئەوەندەی هێز هەیە قەناعەت بە حوكمەت و سەرۆك وەزیر بێنن؟ سەرەڕای هەبوونی ئەمریكا، ئایا دەتوانن شتێك بكەن، ئەوە گرینگە. بەر لە (15)ی حوزەیران، وابڕیارە من جاریكی تر لەگەڵ ئەو شاندەدا دیدار ئەنجام بدەم. ئەو دیدارە زۆر گرینگ دەبێت. لەو دیدارەدا هەیئەتەكە هەندێ زانیاری دەدەن. هەندێ شت لەو دیدارەدا زیاتر روون دەبنەوە.
ئۆجەلان هەروەها رادەگەیەنێ‌ لە بەرامبەر هەوڵەكانی چارەسەری، پیلانگێریەكی نوێی (گلادیۆ) دەستی پێكردووە.
ئەو پیلانگێریەی بە چوار بەش دەستنیشان كرد.
ئەو پیلانگێریەی لە سەردەمی (ئۆزال)دا پێكهات، وەك یەكەمین پیلانگێری گلادیۆ بەناو دەكات. بە بیری هێنایەوە كە لە ساڵی (١٩٩٣)دا ئەوان لەپێناو چارەسەری پرسەكەدا ئاگربەستیان راگەیاند، بەڵام دەوڵەت ئامادەنەبوو پرسەكە چارەسەر بكات، تەنانەت (تورگوت ئۆزال و ئەشرەف بدلیسی) كە خواستی چارەسەریان هەبوو، لەناو بران.
ئۆجەلان قۆناغی دووهەمی ئەو پیلانگێڕییەی سەردەمی ساڵەكانی 1997 و 98 دەستنیشان دەكات .
لەو سەردەمەدا سەرفەرمانداری گشتی ئەرتەشی تورك (ئیسماعیل هاككی كارادایی) ویستی سنووریك بۆ ئەو شەڕە دانێت، هەروەها سەرۆك وەزیرانی ئەو كات، (ئەربەكان)یش هەوڵی چارەسەری پرسەكەی دەدا، بەڵام ئەو هەوڵانە بەڕێگەی گلادیۆ لەبار بران.
ئۆجەلان بەو شێوەیە لە سەر هەڵسەنگاندنەكەی بەردەوام بوو:
لە ئاكامی پیلانگێڕییەكی گلادیۆی (ناتۆ)دا، فشار بۆ دەوڵەتی سوریا هێنرا و هەڕەشی شەڕیان لێیكرد. لەو گەلەكۆمەیەی گلادیۆدا، هێزەكانی وەك یەكیەتی ئوروپا، ئەمریكا و روسیا رێككەوتبوون. لە راستیدا منیان فڕاند و بردیانم بۆ كێنیا. لەگەڵ هێنانی من بۆ ئیمڕاڵی، هەوڵە ئاشتیخوازییەكانی قۆناغی دوهەمینیش بەدەستی گلادیۆی ناتۆ كۆتایی پێهات.
ئۆجەلان باسی لە هەندێ لایەنی پیلانگێڕی سێهەمین كرد كە لەساڵانی (1999)دا پێكهات و دەستنیشانی كرد كە (ئەجەڤید) ویستی لەپێناو چارەسەری پرسەكەدا هەندێ هەنگاو بنێت . بڕیاریان دابوو ئەو وەفدەی كە لایەنی سەربازیشی لەخۆدەگرت، لەگەڵ مندا كۆببنەوە. لەسەر ئەو ئەساسەش ئاگربەست راگەیەندرا و بڕیاری كشانەوەی هێزەكانی گەریلا درا.
دیدارەكانی ئێمە لەگەڵ ئەو وەفدەكەدا تا ساڵی (2001) بەردەوام بوو. دواتر وەك دەزاندرێت، گلادیۆی ناتۆ و گلادیۆی توركیا كەوتنە خۆ. (ئەجەوید)یان لەناوبرد. هەروەها بۆ ئەوەی ریزەكانی تەڤگەری كورد پارچە بكەن، لەمێژ بوو ئامادەكاریان كردبوو. لە ساڵی (2002)دا ئەو پیلانگێریەی كە لە دژی رێكخستن دەستی پێكرد. هەر بەو سیاسەتەش، ئاكەپە هێنرایە سەر دەسەڵات.
ئۆجەلان هەروەها لە درێژەی دیدارەكەدا وتی كە لەگەڵ هێنانە سەركاری حوكمەتی ئاكەپە، گلادیۆی سەوز دەستیپێكرد و وەهای گوت:
لە قۆناغی گلادیۆی سەوزدا، هەندێ شتی جیاواز روودەدەن. هەمیش ئۆپەراسیۆنی سەربازی پێكدێن. لەیەك كاتدا، ئەو دوو ئۆپەراسیۆنە بەڕیوە دەبەن . لە بەرامبەر ئەو سیاسەتانەش، من نەخشەرێگام پێش خست.
ئۆجەلان هەروەها وتی كە ئەمریكا لەپێناو بەرژەوەندییەكانی خۆی، كوردان دەكاتە قوربانی بەرژەوەندیەكانی خۆی لە رۆژهەڵاتی ناوین و لەسەر ئەو ئەساسە لەگەڵ توركیا رێككەوتووە .
ئۆجەلان وشیاری دایە سوریا و ئێران لەبەرامبەر ئەگەری دەستتێوەردانی دەرەكی و گوتی: هەوڵ دەدەن (بەشار ئەسەد) لەناوبەرن و دواتر روو لە ئێران دەكەن. لەو قۆناغەدا كوردان لەسەر بنچینەی خۆبەرێوەبەری دێموكراتیك دەتوانن لەگەڵ سوریا و ئیران پێكبێن.
عەبدوڵا ئۆجەلان، باسی لە مێژووی (گلادیۆ) كرد و گوتی دوای شەڕی ساڵی(1952) لە كۆریا، پیلانگێڕییەكانی گلادیۆ بەشێوەی جۆراوجۆر پێشكەوتوون و وەها باسی لەو مژارە كرد:
پیلانێكی سەرتاسەری لەبەرامبەر لەناوبردنی كوردان لە ئارادایە. بۆ ئەوەی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بتوانن پشتیوانی لە توركیا وەربگرن، كوردان دەكەنە قوربانی. لەسەر ئەو مژارەش، ئەمریكا و توركیا ریككەوتوون. ئەوەتا لەبەرچاوە، نێردراوی ئەمریكا بۆ ئەوەی فەرمان بدات، بەدوای ئەردۆغانەوەیە. پێشتر، ئەمریكا و توركیا بەهۆی كوردانەوە بەتەواوەتی لەسەر رۆژهەڵاتی ناوین رێكنەكەوتبوون. بەڵام ئێستا هیچ كێشەیەكیان لەنێواندا نەماوە. دۆخی ئێستا، وەك كاتی چاوپێكەوتنەكەی (ئەردۆغان و بوش)ە كە لە 5ی نۆڤەمبری ساڵی 2007 پێكهات. ئۆجەلان بانگی لە رای گشتی كرد، كە بەباشی لەسەر ئەو رێكەوتنەی ئەمریكا و توركیا گفتوگۆ بكەن بە باشی لێ تێبكەن
ئۆجەلان كوشتنی ئوساما (بینلادن)ی بە هەمان سیاسەت بەستەوە و سەرنجی بۆسەر هاوپەیمانی توركیا، عەرەبستانی سعودی و پاكستان راكێشا و گوتی:
لە راستیدا ئەوانەی هەرە زیاتر پشتیوانیان لە بینلادن دەكەرد، توركیا، پاكستان و عەرەبستانی سعودی بوون. ئەمریكا ئاگاداری ئەو دۆخە بوو، هەربۆیە بەسەریاندا چوو. كاتیك ئەو وڵاتانە كەوتنە زۆری و زەحمەتییەوە، بینلادنیان فرۆشت .
ئۆجەلان وەها لە هەڵسەنگاندنەكەی بەردەوام بوو:
ئەمریكا لە رۆژهەڵاتی ناویندا سیاسەتێكی نوێی گرتۆتە بەر. توركیا ئەو سیاسەتە دەخوێنێتەوە. هەوڵ دەدەن دەسەڵاتداری بەشار ئەسەد لەناوبەرن، یان تەسلیمی بكەن، یان ئەوەتا ئەویس وەك قەزافی شەڕ دەكات. ئەگەری ئەوە هەیە شەڕ بكات، بەڵام لە كۆتاییدا تێكدەچێت. خۆی لەخۆیدا لیبیایان فرۆشت. سەبارەت بە روخانی سوریا، جموجۆڵەكانی توركیا، لەسەرخۆن، دەیهەوێ ئەو پێواژۆیە درێژ ببیتەوە. بەهەمان شێوەی، سەرەی ئێرانیش دێت. بۆی هەیە ئێران، شەڕ بكات، بەڵام هەر تیكدەچێت.
ئۆجەلان هەروەها ئاماژەی بە سیاسەتی ئەمریكا و ئەوروپا كرد سەباراتە بە رۆژهەڵاتی ناوین وتی ئەو دوو هێزە لەسەر رۆژهەڵاتی ناوین ناكۆكن. هەروەها وتی ئاكەپە تەسلیمی سیاسەتەكانی ئەمریكا بووە و وەها بەردەوام بوو:
(18) میلارد دۆلار بۆ توركیا تەرخان كراوە بۆ ئەوەی شێوە بە سیاسەتی خۆی بدات لەسەر سوریا. هەروەها لە ئیزمیر، ناوەندێكی سەربازی بۆ ناتۆ دروستكراوە. ئەوەش نیشانی دەدات كە توركیا و ئەمریكا بەتەواوەتی ریككەوتوون. لە چواڕچێوەی ئەو سیاسەتەدا، كوردانیان كردۆتە قوربانی. لەو قۆناغەدا كوردان دەتوانن لەگەڵ سوریا و ئێران رێكەون. من ئێران و سوریا بە توندی وشیار دەكەمەوە، با لە گەڵ كورداندا لەسەر ئەساسی خۆبەریوەبەرری دیموكراتیك رێككەون. ئەگەر سوریا مافەكانی كوردان پەسەند نەكات، ئەو كات كوردان دەتوانن لەگەڵ هێزەكانی دژبەردا لەسەر ئەساسی دێموكراتیزەكردنی سوریا بجوڵێنەوە. كوردان لەو قۆناغەدا، لەبەرامبەر هەموو هەوڵەكانی لەناوبردن، درێژە بە تێكۆشانی هەبوونی خۆی دەدات.
ئۆجەلان هەروەها سەرنجی ڕاكێشایە سەر هەڵبژاردنەكانی (١٥)ی حوزەیران و بانگی لە سەرۆكوەزیرانی توركیا كرد كە لە ماوەیەكی نزیكدا هەڵوێستی خۆی روون بكاتەوە.
ئۆجەلان گوتی: ئەگەر هەتا (15)ی حوزەیران هیچ هەنگاوێك لەپێناو چارەسەری كێشەی كوردا نەندرێت، پێویستە گەلەكەمان حسابی مردووو بۆ من بكەن لێرە. هەروەها وتی ئەگەر چارەسەر پێكنەیەت، ئەو كات شەڕی شۆڕشگێریانەی گەل سەرهەڵدەدات.
عەبدوڵا ئۆجەلان باسی لە گیان لەدەستدانی ئەم دوایانەی گەریلاكانی هەپەگە كرد و جارێكی تر تیشكی خستە سەر خۆپاراستنی رەوا.
گەریلا، پێویستە (24) كاتژمێر گەریلایەتی بكات. كاتێك من لێرەش لەگەڵ شاندەكەی دەوڵەت دیدارم ئەنجامدا، بەوانیشم وت، كە گەریلاكان مافی پاراستنی رەوایان هەیە و ئەگەر بەسەریاندادەن، ئەوان خۆیان دەپارێزن و وەڵام دەدەنەوە. لە بەرامبەر ئەو ئۆپەراسیۆنانەی پێكدین، هیچ كەسێك ناتوانێت پێش لە گەریلاكان بگرێت. دەبێ هێزەكانی گەریلا لەچاو جاران (10)بەرامبەر زیاتر خۆیان بپارێزن. هیچ بەربەستیكیش بۆ ئەوە نییە. هیچ كەسێك ناتوانێ پێشیان لێ بگرێت. پێویستە هەموو رای گشتی ئەوە باش بزانێت. قەندیلیش بەرپرسیاری گیانلەدەستدانی ئەو گەریلایانەیە. هەم فەرمانداران و هەموو هێزەكانی گەریلا و هەمیش قەندیل لە ئاست گیانلەدەستدانی ئەو گەریلایانە بەرپرسیارن. ئەركی قەندیل ئەوەیە كە لەسەر رێبازێكی راست هەڵسوكەوت بكات.
ئۆجەلان بەبیریهێنایەوە كە ئامادەكردنی گەل بۆ خۆبەریوەبەری دێموكراتیك، ئەركی سیاسەتی كوردییە و گوتی:
(بەدەپە)یەكان دەڵێن كە ئەوان بە زۆری گەلیان راگرتووە، ئەركی هیچ كەسێك نییە، پێش لە گەل بگرێت. ئەركی ئەوان ئامادەكردنی گەلە بۆ خۆبەڕیوەبەری دێموكراتیك. هەروەها دەستپیشخەری جەوانان هەیە، ئەویش دەتوانێت وەك دەستپێشخەری فەلەستین، سەربەخۆ بجوڵێتەوە.
ئۆجەلان لەسەر قۆناغی (15)ی حوزەیرانیش هەڵسەنگاندنیكی وەهای كرد:
من بانگەشەیەكی وا ناكەم كە لە (١٥)ی حوزەیراندا هەر دەبێ‌ چارەسەری پێكدێت. ئەوەی گرینگە ئەوەیە كە سەرۆك وەزیر، تا ئەو ریكەوتە لێدوان یان هەڵوێستێك نیشان بدات بۆ ئەوەی چارەسەری پرسەكە بكات. گرنگە كە سەرۆك وەزیر هەنگاویك هەڵێنێت. بۆیە من تا ئێوارەی رۆژی (١٥)ی حوزەیران، چاوەڕوانی ئەو پەیامەم. ئەو وەفدەی كە لەگەڵ مندا دیدار ئەنجام دەدا، لەو باوەڕەدام تا ئەو كات، هەندێ هەڵوێست نیشانی من بدەن. ئایا لەگەڵ ئەمریكا رێككەوتوون یان نا، ئەوە مژاریكی گرنگە . ئەگەر پشتڕاستی بكەنەوە كە كێشەی كورد چارەسەر دەكەن، ئەوكات منیش هەوڵەكانی خۆم وەگەڕ دەخەم بۆ كۆكردنەوەی هێزەكانی گەریلا شوێنێك. ئەو كات هێزەكانی گەریلا پێگەیەكی تریان دەبێت و شەڕ لە رۆژەڤدا نامێنێت. بەوەشەوە قۆناغێكی دێموكراتیك دەستپێدەكات.
ئۆجەلان هەروەها دەستنیشانی كرد، ئەگەر تا ڕیكەوتی ١٥ی حوزەیران هەنگاو لەپێناو چارەسەری پرسی كوردا نەنرێن، ئەو كات شۆڕشی شۆڕشگێرانەی گەلی كورد دەستپێدەكات و بانگێكی وەهای لە كوردان كرد:
ئەگەر هەتا ١٥ی حوزەیران، لەپیناو چارەسەریدا لێدوانێك نەدرێت یان پەیامیك نەدرێت، ئەو كات ئێوە من لێرە وەك مردوو حساب بكەن. ئەوەی دوای ئەو قۆناغە سەرهەڵدەدات، راپەڕینە. بۆی هەیە هەموو شتیك روو بدات. هەر بۆیە من بەوە دەڵێم شەڕی شۆڕشگێرانەی گەل. دەبێ هەموو كەسێك باش بزانێك كە ئێمە بەرۆژانی مێژوییدا تێدەپەڕین.