وه‌ڵامێكی سه‌رپێیی بۆ شاعیر قوبادی جه‌لیزاده
Wednesday, 07/07/2010, 12:00
له‌ژماره (230)ی هه‌فته‌نامه‌ی ئاوێنه رۆژی 29/6/2010 شاعیر قوبادی جه‌لیزاده به‌شێوه‌یه‌كی زۆر ناڕاست‌و ناڕه‌واو ناشیرین هه‌ستاوه به‌ناو زڕاندنم‌و تۆمه‌تبارم ده‌كات كه من (له‌چه‌قی چڵپاوی گه‌نده‌ڵیدابم) من سه‌ره‌تا دوودڵ بووم له‌وه‌ڵامدانه‌وه‌ی‌‌و كۆمه‌ڵێك براده‌ریشم وتیان تۆ وه‌ڵامی مه‌ده‌ره‌وه، چونكه ئه‌و له‌بارێكی ده‌روونی رووخاوو قه‌یرانێكی ئاڵۆزدایه‌‌و ده‌یه‌وێت به‌تۆوه خۆی هه‌ڵبستێنێته‌وه له‌و قه‌یرانه‌ی تێی كه‌وتووه، به‌ڵام دواجار بڕیارمدا وه‌ڵامی بده‌مه‌وه، چونكه ئه‌وه زیاتر له‌چوار جاره سه‌ره‌تا به‌ناوی خوازراوو ئێستاش به‌ئاشكرا باسی من ده‌كات، ئه‌گه‌ر له‌وه زیاتر بێده‌نگ بم مانای وایه ئه‌و راست ده‌كات، له‌لایه‌كی تره‌وه ئه‌و له‌ڕێگای نوسینه‌كانییه‌وه وا خۆی پیشانداوه كه ئه‌و پاڵه‌وان‌و خه‌باتگێڕی سه‌ربه‌خۆیی ده‌سه‌ڵاتی دادوه‌ری‌‌و سه‌روه‌ری یاسایه، هه‌رچه‌نده ئه‌وانه‌ی له‌دادگا كارده‌كه‌ن ده‌یناسن به‌ڵام با خه‌ڵكی له‌ده‌ره‌وه‌ی دادگا به‌تایبه‌تی له‌ناو توێژی رۆشنبیراندا چه‌واشه نه‌بن‌و بزانن ئه‌و چۆنه‌و له‌سه‌ر چیش ئیجرائاتی له‌گه‌ڵدا كراوه، ئێستاش ده‌یه‌وێت داخی دڵی خۆی به‌ئێمه بڕێژێ.
سه‌ره‌تای نوسینه‌كه‌ی واده‌ستپێده‌كات كه خۆی كردۆته سه‌ر له‌شكری یاسا په‌روه‌ران‌و عه‌داله‌ت خوازان به‌مه‌به‌ستی چاكسازی له‌نێو ده‌سه‌ڵاتی دادپه‌روه‌ریداو رووخاندنی كۆشكی بێدادی، به‌ڵام به‌داخه‌وه زۆر خۆی ناگرێت هه‌ر دوای چه‌ند دێڕێك حه‌قیقه‌ت‌و مه‌به‌ستی راسته‌قینه‌ی خۆی ده‌رده‌خات كه ئه‌م هه‌موو هه‌راو هوریایه‌ی ته‌نها له‌سه‌ر ئه‌وه‌یه له‌سه‌رۆكایه‌تی دادگای نه‌وجه‌وانان لابراوه‌و من خراومه‌ته جێگاكه‌ی كه ده‌بووایه تۆزێك دان به‌خۆیدا بگرێت هه‌ر هیچ نه‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی باوه‌ڕ به‌خه‌ڵكی بهێنێت ئه‌وه‌ی باس نه‌كردایه هه‌رنه‌بێ له‌م نوسینه‌یدا، به‌ڵام راست وتراوه كه ده‌ڵێت (كورد بدوێنه شه‌رعی خۆی ده‌كات) دیاره ئه‌و ده‌یه‌وێت من به‌وه تۆمه‌تبار بكات كه من مادده‌ی (52)ی یاسای ده‌سه‌ڵاتی دادوه‌ریم شكاندووه‌و تا ئێستا ده‌ستم له‌كار نه‌كێشاوه‌ته‌وه، سه‌ره‌تا ده‌قی مادده‌كه‌ی نوسیوه‌ته‌وه، جا نازانم نازانێت مادده‌كه چۆنه، یان نه‌یزانیوه ته‌رجه‌مه‌ی بكات، یان ده‌زانێ به‌ڵام بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ی كه خۆی ده‌یه‌وێت به‌كار بهێنێت وای نوسیوه، ئه‌وە مادده‌كه ده‌ڵێت نابێ دادوه‌ر كاری سیاسیی‌‌و حیزبی بكات‌و نابێ خۆشی كاندید بكات بۆ هیچ هه‌ڵبژاردنێك به‌ر له‌ده‌ست له‌كار كێشانه‌وه‌ی، به‌ڵام ده‌قه‌كه ده‌ڵێت نابێ خۆی كاندید بكات تا دوای ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌ی پێشكه‌ش نه‌كات، ئه‌نجا دوای ئه‌وه دێت وه‌ك ئه‌وه‌ی داهێنانێكی گه‌وره‌ی كردبێت‌و هه‌نگی له‌كلۆره داردا دۆزیبێته‌وه، زۆر به‌دڵنیاییه‌وه ده‌ڵێت (رووبه‌ڕوو له‌ڕێگای ئه‌و رۆژنامه ئازیزه‌وه پێتان ده‌ڵێین نه‌خه‌یر تا نوسینی ئه‌م چه‌ند دێڕه‌ش ئێوه ئیستیقاله‌تان نه‌كردووه) خوێنه‌ری به‌ڕێز بۆ ئه‌وه‌ی راستی‌‌و دروستی قسه‌كانی ئه‌و شاعیره‌تان بۆ ده‌ركه‌وێ‌‌و لێره‌شه‌وه بزانن كه هه‌رچییه‌كی تری نوسیوه هه‌رئه‌وه‌نده راسته، فه‌رموون وێنه‌یه‌ك له‌داوای ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌كه‌م كه له‌به‌رواری 11/2/2010 پێشكه‌شمكردووه به‌سه‌رۆكایه‌تی دادگای تێهه‌ڵچوونه‌وه‌ی سلێمانی ئه‌وانیش به‌نوسراوی ژماره (747) له‌به‌رواری 11/2/2010 به‌رزیان كردۆته‌وه بۆ ئه‌نجومه‌نی دادوه‌ری كوردستان‌و ئێستا وێنه ئه‌سڵییه‌كه‌ی لای ئه‌وانه، ئیتر خۆتان حوكم بده‌ن كه كێ راستگۆو كێش ده‌یه‌وێت خه‌ڵكی چه‌واشه بكات، به‌داخه‌وه نازانم به‌چ مه‌به‌ستێكیش ده‌یه‌وێت ناوی ئێمه بزڕێنێ ئایا ئه‌و پرۆژه‌یه كاری خۆیه‌تی یان پرۆژه‌و كاری خه‌ڵك‌و لایه‌نیتر جێبه‌جێ ده‌كات، من رۆژی 30/6/2010 له‌دادگای لێكۆڵینه‌وه، سكاڵام له‌سه‌ر كرد ئنجا با بێینه‌وه سه‌رئه‌وه‌ی بزانین شاعیر به‌ڕاستی ده‌یه‌وێت ببێته سه‌رله‌شكری یاساناس‌و عه‌داله‌ت خوازان‌و ماوه‌یه‌كه ئه‌م هه‌موو شین‌و شه‌پۆڕه‌ی له‌چییه؟
دیاره هه‌موو دادوه‌ره به‌ڕێزه‌كان‌و فه‌رمانبه‌رو كارمه‌نده‌كان هه‌موویان باش ده‌زانن كه ئه‌و به‌ڕێزه تا ئه‌و كاته‌ی لانه‌برا له‌سه‌رۆكایه‌تی دادگای نه‌وجه‌وانان نه‌ك هه‌رگیز یه‌ك هه‌ڵوێستیشی ده‌رنه‌بڕیوه له‌سه‌ر سه‌ربه‌خۆیی ده‌سه‌ڵاتی دادوه‌ری به‌ڵكو كاتێك من له‌گه‌ڵ هاوڕێی به‌ڕێزم كاك حاكم خدرو دادوه‌رانی به‌ڕێزیتر له‌هه‌وڵی ئه‌وه‌دا بووین كه كۆده‌نگی دادوه‌ران دروست بكه‌ین‌و به‌گژ هه‌موو ده‌ست خستنه ناوه‌كانی ده‌سه‌ڵاتی دادوه‌ریدا بچنه‌وه بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش له‌دوو سێ ساڵی رابردوودا چه‌ندین جار كۆبوونه‌وه‌یان له‌هۆڵی دادگای تاوانه‌كان گرت ئه‌و هه‌رچه‌نده هه‌ر له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه ئیمانی به‌مه‌سه‌له‌كه نه‌بوو نه‌ده‌هات، ئه‌و یه‌ك دوو جاره‌ش كه ئه‌و هات هه‌وڵیده‌دا دڵی دادوه‌ره‌كانیتر سارد بكاته‌وه‌‌و له‌دوو كۆبوونه‌وه‌دا له‌بیرمه خه‌ریك بوو هه‌ڵوێستی یه‌كگرتوو رابگه‌یه‌نین به‌ڵام ئه‌و هه‌ڵده‌سێت‌و دڵی زۆرێك له‌دادوه‌رانی سارد ده‌كرده‌وه‌و وایده‌كرد كه كۆبوونه‌وه‌كه بێئه‌نجام بێت.
ئه‌و خۆی ده‌ڵێت من دادوه‌ری ته‌نها وه‌ك نان‌و بژێوی سه‌یر ده‌كه‌م (ئه‌و له‌یه‌كێك له‌چاوپێكه‌وتنه رۆژنامه‌وانییه‌كانیدا) بۆیه لای ئه‌و دادوه‌ری په‌یام‌و ئه‌ركێكی پیرۆز نییه شه‌ڕی یه‌كێك ئیمانی ته‌واوی به‌مه‌سه‌له‌یه‌ك نه‌بێ چۆن ده‌بێته سه‌رله‌شكری باوه‌ڕدارانی ئه‌و مه‌سه‌له‌یه.
له‌ڕاستییدا ئه‌و ماوه‌ی سێ ساڵ زیاتربوو سه‌رۆكی دادگای نه‌وجه‌وانان بوو له‌سه‌ر داوای خۆشی‌‌و له‌و ماوه‌یه‌دا دادگاكه‌ی تووشی ئیفلیجی كردبوو، چونكه ئه‌و هێنده‌ی سه‌رقاڵی كاریتر بوو ئه‌وه‌نده سه‌رقاڵی كاری دادوه‌ری نه‌بوو بۆیه ئه‌گه‌ر هه‌ركه‌سێك بچێت دۆسییه‌كانی دادگای نه‌وجه‌وانان هه‌ڵبداته‌وه بۆی ده‌رده‌كه‌وێت كه هه‌ر داوایه‌ك چه‌ندین جار به‌ناهه‌ق دواخراوه هه‌ر له‌به‌رئه‌وه‌ی ئه‌و به‌ڕێزه تاقه‌تی نه‌بووه داواكان ئه‌و رۆژه ببینێ بۆیه ده‌بینین مانگانه (15-20) داوای حه‌سم كردووه هه‌ربۆیه داوایه‌كی زۆر كه‌ڵه‌كه‌ببوو، كاتێك حاكم عه‌بدولڕه‌زاق پێش سێ ساڵ دادگاكه‌ی جێهێشت ته‌نها (50) داواو كه‌متریش مابوونه‌وه به‌ڵام دوای سێ ساڵ له‌ده‌ست به‌كاربوونی به‌ڕێز قوباد ژماره‌ی داواكان گه‌یشته نزیكه‌ی (400) داوا، بۆیه سه‌رۆكایه‌تی دادگای تێهه‌ڵچوونه‌وه ویستیان ئه‌و دادگایه چاك بكه‌ن ئه‌ویان نه‌قڵ كرد بێئه‌وه‌ی ئاگام لێبێت منیان دانا بۆ ئه‌وێ، من زۆریشم پێناخۆش بوو، چونكه له‌دادگاكه‌ی خۆم زۆر ئاسووده‌بووم به‌ڵام من هه‌رگیز داوام نه‌كردووه له‌هیچ دادگایه‌ك دابنرێم‌و كه دانراویشم یه‌كسه‌ر چووم، چونكه زۆر رقم له‌و دادوه‌ره ده‌بێته‌وه كه ده‌یگوازنه‌وه بۆ دادگایه‌ك ده‌ڵێ ناچم یان پێم ناكرێ، بۆیه من هه‌رچه‌نده پێشم ناخۆش بوو به‌ڵام چووم‌و فه‌رمانه‌كه‌م جێبه‌جێ كرد له‌ماوه‌ی سێ ساڵدا هه‌ر ساڵه‌ی بۆ دادگایه‌ك گوازرامه‌وه‌و نه‌موتووه ناچم، نه‌شم كردووه به‌هات‌وهاوار، به‌ڵام كاك قوباد ده‌بێ له‌دادگایه‌ك بێت به‌مه‌رجی خۆی‌‌و ده‌بێت دادگاكه ئیشی نه‌بێت، چونكه ناتوانێت هیوایه‌ته‌كانی تری بكات، من ته‌حه‌دای ده‌كه‌م ئه‌گه‌ر ئه‌و له‌خۆی راده‌بینێ له‌دادگای (بیدائه) به‌رایی كاربكات سبه‌ینێ زووتر نییه سه‌رۆكایه‌تی دادگای تێهه‌ڵچوونه‌وه نه‌قڵی سلێمانی ده‌كه‌نه‌وه، به‌ڵام ئه‌و ده‌یه‌وێت له دادگایه‌ك بێت به‌شه‌رتی چه‌قۆ.
هه‌روه‌ها ده‌شڵێی كه كاتێك تۆیان ده‌ستنیشانكرد بۆ سه‌رۆكایه‌تی دادگای نه‌وجه‌وانان‌و منیان لابرد ئه‌وكات تۆ پاڵێوراوی گۆڕان بوویت‌و ناوت له‌ڕۆژنامه‌و گۆڤاره‌كاندا بڵاوكرابۆوه، ده‌ڵێم پێویسته دادوه‌ر (ئه‌گه‌ر خۆت به‌دادوه‌ر ده‌زانیت) وردبین‌و راستگۆ بێت، شته‌كه‌ش ئه‌وه‌نده كۆن نییه تا به‌ئاسانی ته‌زویر بكرێت، مێژووی ده‌ستنیشانكردنه‌كه‌م بۆ سه‌رۆكایه‌تی نه‌وجه‌وانان دیاره‌و بڵاوبوونه‌وه‌ی ناوه‌كه‌شم وه‌ك پاڵێوراو ئه‌گه‌ر له‌یه‌ك رۆژنامه‌دا ناوم بڵاو ببویه‌وه پێش ئه‌وه‌ی دابنرێم بۆ دادگای نه‌وجه‌وانان ده‌ڵێم تۆ راست ده‌كه‌یت ئه‌ی ئه‌گه‌ر وانه‌بوو چی ده‌ڵێی؟
ئه‌نجا كاكی من تۆ ئه‌مه یه‌كه‌م جار نییه ئه‌م ئسلوبانه ده‌گریته‌به‌ر بۆ مانه‌وه‌و خۆ سه‌پاندن، تۆ به‌من ده‌ڵێی كه چه‌ندین پۆستی حیزبیم وه‌رگرتووه، من ته‌حه‌دا ده‌كه‌م له‌دوای راپه‌ڕینه‌وه ئیمزام بۆ یه‌ك حیزب كردبێت، به‌ڵام ئه‌وه تۆی له‌سایه‌ی حیزبدا ده‌ژی‌‌و گه‌وره ده‌بیت، به‌ڵام وه‌ك عه‌یبه بۆ خه‌ڵكیتر به‌كاری ده‌هێنیت، تۆ كه له‌سه‌ره‌تای هه‌ڵگیرسانی شه‌ڕی ناوخۆ فتواو بانگه‌شه‌ی شه‌ڕت له‌ڕاگه‌یاندنی حیزبه‌وه ده‌كرد‌و هه‌ر به‌سوود وه‌رگرتنه له‌ناكۆكی‌‌و ململانێی حیزبی بوویت به‌دادوه‌رو له‌سلێمانی دانرایت له‌ساڵی 1996 له‌و رۆژه‌وه هه‌میشه ده‌ستێكت به‌حیزبه‌وه بووه بۆ مانه‌وه، له‌سه‌ره‌تاوه كه له‌گه‌ڵ سه‌رۆكایه‌تی دادگا كێشه‌ت هه‌بوو ویستیان ئیجرائاتت له‌گه‌ڵ بكه‌ن راتكرد بۆلای سه‌رۆكی حكومه‌تی ئه‌وكات‌و وتت من هه‌ولێریم‌و سلێمانییه‌كان ركابه‌ریم ده‌كه‌ن، دوایی كه وه‌زیری داد بوو به‌به‌ڕێز عه‌بدولڕه‌حمان نه‌وره‌سی كه بزووتنه‌وه‌ی ئیسلامی بوو ویستی له‌سه‌ر هه‌ندێ مه‌سه‌له كه خۆت‌و هه‌موومان ده‌یزانین نه‌قڵت كات بۆ كفری راتكرد بۆلای سه‌رۆكی حكومه‌ت وتت ئه‌و ئیسلامییه‌و من یه‌كێتیم بۆیه وام لێده‌كات، له‌ساڵی 2006 به‌ڕێز فاروق جه‌میل ویستی نه‌قڵت بكات بۆ ده‌ربه‌ندیخان كاك حاكم ئه‌كره‌می به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی دادی ئه‌وساو سه‌رۆكی دادگای تێهه‌ڵچوونه‌وه‌ی ئیستیئنافی گه‌رمیان نه‌یهێشت كه ئێستا تۆ ئه‌ویشت داوه‌ته به‌ر پلاری ناوزڕاندنه‌كانت ئێستاش ده‌ته‌وێت هه‌مان ئسلوب بگریته‌وه‌به‌ر بڵێی من یه‌كێتیم‌و له‌تیف واته من گۆڕانم له‌سه‌ر ئه‌وه وام لێكراوه، ئه‌م جۆره ئسلوبانه جگه له‌وه‌ی زۆر ساویلكانه‌ن زۆریش كه‌شفن‌و ئیدی دادت ناده‌ن، هیوادارم واز له‌م جۆره هه‌ڵسوكه‌وتانه بهێنیت.
تۆ من تۆمه‌تبار ده‌كه‌یت كه من له‌چه‌قی چاڵی گه‌نده‌ڵیدام ته‌نها له‌به‌رئه‌وه‌ی مووچه‌ی شه‌رعی‌‌و ره‌سمی خۆمم وه‌رگرتووه، به‌ڵام تۆیه‌ك له‌ساڵی 2002 چوویت (40) هه‌زار دیناری سویسریت به‌ناوی عه‌مه‌لیات‌و نه‌خۆشییه‌وه له‌سه‌رۆكی حكومه‌ت‌و حیزب وه‌رگرت، ئه‌وه گه‌نده‌ڵییه یان وه‌رگرتنی مووچه.
تۆیه‌ك كه سه‌یاره‌كه‌ت ژێربه‌ژێر له‌سه‌رۆكی حكومه‌تی ئه‌وسا نێچیرڤان بارزانی وه‌رگرت له‌ساڵی 2008، دوایی له‌سلێمانی له‌ساڵی 2009 كه سه‌یاره‌ی دادوه‌ران درا سه‌یاره‌یه‌كی تریشت وه‌رگرت‌و باسی ئه‌وه‌ی یه‌كه‌مت نه‌كردبوو دوایی كه‌لێت كه‌شف بوو ویستت بیكه‌یته ئازایی لای من‌و چه‌ند دادوه‌رێك خۆت به‌ئازا ده‌زانی كه دوو سه‌یاره‌ت وه‌رگرتووه، ئێستا كه یه‌كێتی دادوه‌ران لیژنه‌ی لێكۆڵینه‌وه‌یان له‌سه‌ر گرتوویت‌و داوای سه‌یاره‌ی یه‌كه‌م ده‌كه‌نه‌وه‌و له‌وانه‌یه زۆریشت له‌سه‌ر بكه‌وێت دیعایه‌ی ئه‌وه بڵاوده‌كاته‌وه له‌ناو دادوه‌ران كه ئه‌و هه‌روا بۆ خۆشی وتوویه‌تی دوو ئۆتۆمبێلی وه‌رگرتووه بۆ ئه‌وه به‌لبه‌له‌و هه‌ڵڵا له‌ناو دادوه‌ران دروست بكات، نازانم نه‌ك دادوه‌ر كه‌سێكی ئاسایی شت له‌سه‌ر سومعه‌تی خۆی دروست ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی به‌لبه‌له بنێته‌وه، خه‌ڵك هه‌میشه شتی باش بۆخۆی باس ده‌كات نه‌ك خراپ، تازه ئه‌وه، به‌ڵگه‌یه دژت‌و ئه‌و جۆره قسانه‌ی بڵاویان ده‌كه‌یته‌وه دادت نادات.
شتی تریشم به‌به‌ڵگه‌وه لایه، به‌ڵام له‌به‌ر خاتری سووك نه‌كردنی دادگاو دادوه‌رانی تری به‌ڕێزی سلێمانی كه ئێستا باشترین‌و پاكترین دادوه‌رانی عێراقن هیچیتر بڵاو ناكه‌مه‌وه، به‌ڵام دڵنیابه له‌مه‌ودوا له‌یه‌ك شتت خۆش نابم‌و سه‌رفی نه‌زه‌رت لێناكه‌م.
پێم بڵێ كاممان گه‌نده‌ڵین، من به‌ڕاستی ئێستاش رقم له‌تۆ نییه به‌ڵكو به‌زه‌ییم پێتدا دێته‌وه، چونكه تۆ مایه‌ی به‌زه‌ییت، هیوادارم واز له‌و جۆره ئسلوبانه بهێنیت‌و ئه‌گه‌ر ده‌ته‌وێت له‌دادوه‌ریدا بمێنیته‌وه به‌خۆتدا بچیته‌وه‌و به‌ڕاستی خۆت ته‌رخان بكه‌یت بۆ كاری دادوه‌ری ئه‌گه‌ر نا وابزانم بچیت خه‌ریكی شاعیرێتی خۆت بیت باشتره، چونكه عه‌داله‌ت‌و دادوه‌ری كاتی ته‌واوی مرۆڤ ده‌بات، تۆ خۆت به‌ئیعتیرافی خۆت هه‌موو شه‌وێ تا دره‌نگانێك له‌گه‌ڵ هاوڕێكانت له‌ده‌ره‌وه نه‌بیت ناتوانی بژیت، چۆن كات ده‌ده‌یت به‌ئه‌نجامدان‌و ته‌حقیق كردنی دادخوازیی.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
