رۆڵی ژن له ته ڤگه ری ئازادی له دوای گیرانی سه رۆک ئاپۆ

Sunday, 14/02/2010, 12:00

به ر له وه ی باس له بابه تی سه ره کی بکرێت .په یویسته که چاوێک به مێژووی ژن و خه باتی ئه وان له درێژایی ژیانی مرۆڤ له بێشکه ی شارستانیت (مزۆپۆتامیا) و به شداری ئه وان له خه باتی رزگاری مرۆڤ له چوارچێوه ی گه ڵانی نێو کوردستان بگه رێنین . به درێژایی 5000 ساله که ژنان به شێوه ی جۆراو جۆر له دوای کۆژرانی تیامات وه ک یه کێک له گه وره ترین خوایانی ژن به پیڵانی خوایانی پیاو به ده ستی خوا مه ردۆخ رۆڵی ژنان له مێژووی مێتۆ ڵۆژیدا که م ره نگ کرایه وه .که له کۆمه ڵگای گلگامیش دا بۆ یه که م جار بوو به ئه مرازی به کار هێنان به ته نانه ت ئێمپراتوورانی مزۆپۆتامیا بۆ راگرتنی ئاشتی هاوسێکانیان کچی کوردیان وه ک هدیه به خشیوه و له دوای ئه و ه تا ئێستا ، له رێگا جیاوازه کان وه ک خوا ده ست کرده کان ، دینه کان ، یاسا دوڵه تیه کان و سیستمی پیاو سالاری به ر شه پۆ ڵی کۆیڵه گه ری بوونه ته وه وئه وانیان وه ک کرێکارو خزمه تکاری سیستمه کانیان به کار هێناون .و ئه م پرۆسانه تا کوو ئه مرۆ له قه واره ی تازه وه ک ئایدۆڵۆژیای کۆ مونیستی ، دینی، فمێنیزم و سیستمی سرمایداری به شاخ و باڵی جیاوازه وه ، که سایه تی نه ژن به ڵکوو پیاوی بێ هه ڵوێست و په روه رده نه کراویشیان داگیر کردوه و هۆڵیان داوه که به شێوازی مۆدرن کۆیڵه گه ری درێژه پێ بده ن .
له مێژووی تازه له خه باتی سیاسی نه ته وه که مان هه موو شۆرشانی کورد له ژێر کاریگه ری زڵهێزه کان بوونه .که زۆربه یان وه ک خه باتی عه شایری و بنه ماله یی خۆیان ده رخستوه .که له هه ر دوو لا وه ک ده سه ڵاتی ناوچه یی و کۆمه ڵگای پیاو سالار ژنیان وه ک کۆیڵه و ئه مرازی په یویست به کار هێناوه. زۆر جار ناوی ژنانێک وه ک دۆ له ته خان ئه میری لوری ، حه لیمه خانمی هه کاری ، مه ستووره ئه رده لان ، قه ره فاتمی ئه رزه رۆمی که رابه ری 500 ئه سب سواری کوردی له شه ری عۆسمانیه کان و رووسه کان کردوه یا مینا قازی هاوسه ری پێشه وا
که رێخراوی ژنانی دامه رزاندوه له مێژووی سه رده م ده بینین به ڵام ئه وانه ئه گه ر له بنه ماله یا عه شیره تێکی ناودار نه بواین .ێیا ده یانتوانی له بوارێک دا بوونی خۆیان ده رخه ن ؟ ێیا نموونه یک ده بینین که له چینێکی هه ژار یا بنه ماڵیکی نه ناسراو وه ک ژن بوونی خۆی وه ک مرۆڤیکی ئازاد نیشان دابێت ؟ ته نیا حزبێک که بۆ یه که م جار ژنی هێنایه نێو خه باته وه کۆمه ڵه بوو. به ڵام له سه رچ ئه ساسێک ؟ سوسیالیزمی بنیادنراو یا باوری فمنیزمی که له سه ر خواستی سیستمی سه رمایه داری خۆیان ته عریف کردوه ، و به رژه وه ندیه کانی ئه وان به شێوه ی ناراسته خۆ دابین ده که ن . کۆمه ڵه توانی ژن وه ک فاکتۆرێکی په روو پاگه نده بۆ خۆی به کار بێنێت . به لام نه یتوانی ژنان وه ک مرۆڤی ئازاد و به ئیراده په روه رده بکات .ئه وان نه یان ده ویست ژن له بواری فکری ئازاد بێت .بۆیه کۆ مه ڵه یش نه یتوانی رۆڵی ئازادی راسته قینه ی ژنان بێت.

به ڵام به سه رهه ڵدانی ته ڤگه ری ئازادی له رۆژهه ڵاتی ناوراست به (فه ڵسه فه ی ژن ، ژیان ، ئازادی) به رێبه رایه تی سه رۆک ئاپۆ مێژووی ون بوو ئۆمیدوار بوو به وه ی که رێگای راسته قینه ی خۆی ئه دۆزێته وا. بویه ئه و هه موو ژنه ، بۆ گرانه وه بۆ مێژوو روویان له دڵی مزۆپۆتامیا (قه ندیل) کرد. ته ڤگه ری په که که یه که مین رێخراوی کوردیه که گه ڵ وه ک خۆی بۆ جۆره که هه یه ته عریف ده کات .به ته نانه ت کۆتایی بۆ پێناسه یه دێنێت که دۆژمنان ، کوردیان و ه ک که سایه تی رووخاو و ژنیان وه ک زه عیفه و بێ ئیراده و چینی ژیر ده ست ناساندبوو، زیارتر له 27 شۆرشی کوردی هۆڵیان بۆ رزگاری خاکی کورد دابوو. به ڵام ته ڤگه ری ئازادی له سه ره تای خه باتی خۆیدا هۆڵی بۆ ئازادی بیری مرۆڤی کورد داوه . بویه تا مرۆڤه کان ئازاد نه بن ئازاد بوونی خاک بێ مانایه .
2
ته ڤگه ر ژن به مڵک نابینێت ، ژنان به نامووسی که س نازانێ ، نامووسی ئه وان ئازدی ئه وانه .وه ک سه رۆک ده ڵێت ئه وه ی وه ڵات و خاکی نیه بێ نامووسه .بۆیه نامووس ، وه ڵاته نیشتمانه . به ر له ته ڤگه ر ژن یه ک لایانه پێناسه کرابوو . به ڵام سه رۆک ژنی ، نه وه ک دایک و خۆشک و هاوسه ری ژیان ، به ڵکوو وه ک مرۆڤێکی ئازاد پێناسه کرد .ژنی له سیستمی کۆیڵه گه ری رزگار کرد .له جێگای ئه وه ی له ته مه نی 15 ساله گی مێرد بکات و بمرێد و کرێکار و سه رباز یا خزمه تکار بۆ سیستم به دنیا بێنێت . یا عاشقی پیاوێک بێت که هه زاران ساڵه له و تێ نه گه یشتوه. یا خوازیاری مافێک وه ک (فمینیزم) بێت که تینوویه تی ئه و ناشکێنێت. و ڵه شی خۆی فیدای شتانێک بکات که دوورن له بایه خی مرۆڤایه تی.
به ڵام سه رۆک ئاپۆ له فه ڵسه فه ی خۆیدا هۆڵی بۆ هه ڵوه شاندنه وه ی ئه و سیستمانه دا که ژنیان به چاوی به رژه وه ندی خوازی خۆیان ته عریف کردبوو.
ئاگای کردنه وه که له جێگای ئه وه ببن به کۆیڵه ی ماڵ ، با به شداری خه باتی ئازادی مرۆڤ بن. برون ئازادی خویان به ده ست بێنن. چوونکه ئازادی ژنان به ئازادی مرۆڤ ده بینێت. ژنان با خۆشه ویستی خۆیان به وه ڵات بده ن با عاشقی ئازادی بن . خۆیان فیدای ئامانجێک بکه ن که له سه ره تای ژیانه وه ئه وان خاوه نی بوونه .مه به ستمان ژیانی ئازاده که ژنان رێبه رایه تیان کردوه.
رۆڵی سه رۆک له گه رانه وه ی که سایه تی ژنان زۆر گرنگ بوه .ته سلیم بوون به بێ بنه ما ده زانێت.مڕدنی رۆژانه بۆ ئازادی، باشتر له ته سلیم بوون ده زانێت .ئه و له ئازادی ژنان ناترسێت .ده ڵێت رزگاری کورد و کوردستان گرێ دراوه به ئازادی ژنانه وه .و ئه وانه ی که دژی ئازادی ژنانن ، دژی ئازادی کورد و کوردستانن.
3

به ڵام ئه وه ی که زۆر جار سه رۆکی ئازار ئه دا ، ئه وه بوو که ده ڵێت له کاتێک دا وه ڵات به جێ دێڵم که نه متوا نیوه پرسی ژن چاره سه ر بکه م .
به داخێکی گرانه وه له دوای پێڵانی نێو نه ته وه یی دژ به رێبه ر ئاپۆ که له سالی 1996 به رنامه ی دارێژابوو که تا سالی 2000 ئا سه وارێک له ته ڤگه ر و سه رۆک نه مێنێت. گۆرانکاری بناخه یی ناوچه ی له رۆژهه ڵاتی ناوراست پێکهێنا . مه ترسی زڵهێزان له بیرۆکه ی ئازادی خوازی گه لی کورد و په ره سه ندنی ئه و ته ڤگه ره هۆکاری سه ره کی بوون له پیڵان گێری دژ به ئیراده ی گه لی کورد. له دوای چه ندین پیڵان به مه به ستی له ناو بردنی سه رۆک له لایان دۆله تی تۆرکه وه چاڵاکی هه ڤاڵ زیڵان وه ڵام دانه وه یک بوو بۆ ئه وانه ی که بیانه وێت له سه ر رێبه ری گه ڵی کورد پیڵان گێری بکه ن . له دوای ئه و هه موو فشاره له سه ر دۆڵه تی سووریا به پشتیوانی دۆڵه تی مسر بۆ ده رکردنی سه رۆک له و وه ڵاته رێبه ر ئاپۆی له سه ر دوو رێ یی دانا که یا روو بکاته ئه رووپا یا شاخ . به ڵام سه رۆک باش له مه به ستی دۆژمنان تێگه یشتبوو له لایکه وه دۆڵه تانێک وه ک یونان و سووریا بۆ به رده وامی شه ر له نێوان (پ ک ک) و دۆڵه تی تورکیا سوور بوون . له به ر ئه وه ی دۆله تی تورکیا سه رقالی کێشه ی ناخۆ ببێت.و بیر له سیاسه تی ده ره وه نه کات . به ڵا م سه رۆک خواستیاری به رده وامی شه ر نه بوو. بۆیه پێش ئه وه ی سووریا به جێ بهێڵێت ، ئاگر به ستی را گه یاند . سه رۆک ده یزانی که رۆیشتن بۆ شاخ کێشه که چاره سه ر ناکات ،شاخ به مانای هه ڵبژاردنی شه ره و من له جیهان داده بڕێت . بۆیه ئه رووپای هه ڵبژارد ده یزانی که هێڵی ئه رووپا هێڵی ئاشتیه . سه رۆک ده یوت ئیمه له ناو وه لات دا حزب بووین ، کاتێک وه ڵاتمان به جێ هێشت بووین به ئه رته ش و رۆیشتن بۆ ئه رووپا ده مانکا به دۆڵه ت .ئه وه به مانای ئه وه بوو که ده بێت کیشه ی کورد بکه ین به کێشه یکی جیهانی .پێش رویشتنی له گه ل هه موو هه ڤالان راوێژی کرد که چی باشه بیکه ین که به رژه وه ندی نه ته وه که مانی تێد ا بێت .هه موو کاتێک به هه ڤاڵانی ده وت که ئێوه دۆستی منن نه دۆڵه تان ، نیشانه ی رۆحی هه ڤاڵیه تی ده رده خست. که سه رۆک گه ل به گه وره ترین پشتیوانه ی خۆی ده زانێت .
له دوای چه ندین مانگ ده ربه ده ری سه رۆک له وه ڵاتانی له شفرۆش و بێ بنه ما به باوه ره کانی مرۆڤایه تی که نیشانه ی ئه و پیڵانه قیزه ونه ی دۆژمنانی ئازادی و گه لی کورد بوو سه رۆک له 15 ی شۆباتی 1999 له وه لاتی کنیا له کشوه ری ئافریقا به شێوازێکی نامرۆڤانه ده ست به سه ر کرا. ئیراده ی گه لێکیان بۆ به رژه وه ندی سه رمایه داری گۆرییه وه .
پرسیار ئه وه یه بۆ ئه و پیڵانه له وه ڵاتانی ئه رووپا یی جێ به جێ نه کرا ؟
یه که مین بۆچوون ئه وه یه که ئه و وه ڵاتانه نه یان ده ویست که ئه و تاوانه دژه مرۆڤایه تیه له چوارچێوه ی ده سه ڵاتی ئه وان بکرێت. و جوهه ری راسته قینه ی ئه وان که سیاسه تی داگیر که ری و دژی ئاشتی گه ڵانه بۆ جیهانیان ده رکه وێت. بۆیه وه ڵاتی کنیا یان که له سیاسه تی جیهانی جیگه پێیکی نیه بۆ جێبه جێکردنی ئه و پیڵانه هه ڵبژاردبوو.
به ڵام رۆڵی ژنان له دوای گیرانی سه رۆک له م ته ڤگه ره بابه تێکه که ناتوانین به ێسانی لێ ده رباز ببین. چوونکه فه ڵسه فه ی سه رۆک ئاپۆ که سانێکی په روه رده کرد که له دوای گیرانی خۆی رێبه رایه تی یه ک نه ته وه ده که ن.
له بیرمان نه چێت که له وه ڵامی پرسیاری یه کێک له هه ڤاڵان که بۆ سه رۆک نه شارینه وه ؟ سه رۆک ده ڵیت که من ته نیا که سێک نیم ، ژیانم هێزێکی سیاسیم .چۆن ده توانین ئه وانه بشارینه وه .
5
خۆسووتانی چه ندین هاووه ڵاتی له ده ره وه ی وه ڵات به خۆشه ویستی سه رۆک که بۆ یه کجاریش نیشتمانی خۆیان نه دیبوو، ئه و هه موو خۆپیساندانانه که چوار پارچه ی کوردستان و ده ره وه ی وه ڵاتی گرته وه فیداکاری هه ڤاڵێک وه ک شه هید ڤیان که له هه شتمین سالی گیرانی سه رۆک به سووتانی جه سته ی خۆی چاڵاکی ده خۆڵقێنێد. درێژه دانه به رێگای شه هیدان رووناهی و بریڤان که له سالی 1993 له ئاڵمانیا ئاگریان له جه سته ی خۆیان بردا و پیامی به رخۆدانیان بۆ گه ڵ نارد . یا چاڵاکی شه هید بریتان که به فیداکاری گیانی خۆی فه ڵسه فه ی سازش و ته سلیم نه بوون به رامبه ر به خائین وخیانه ت پراکتیکه ده کات . دۆژمنان وایان ده زانی که گیرانی سه رۆک کۆتایی هێنانه به ته ڤگه ر به ڵام ئه و وته ی سه رۆک هاته دیی که وتی من خۆم نیم فه ڵسه فه م ، ژیانم . له ماوه ی ئه م یازده ساله دا گه ڵ زیاتر له جاران هۆڵی بۆ پراکتیک کردنی فه ڵسه فه ی سه رۆک داوه. به تایبه ت جێبه جێ کردنی پرۆگرامی کۆما جڤاکی کوردستان ، دامه رزاندنی یه کیه تی ژنانی ئازاد، رێخراوی دایکانی ئاشتی ، زیاد بوونی ژنان له ریزه کانی گریڵا له هه رێمی میدیا و به شداری ئه و هه موو ژنه له باکووری کوردستان بۆ پێشوازی له کۆترانی ئاشتی و بوونی زیندانیانی سیاسی ژن له ریزی زندانیانی سیاسی گه ڵه که مان له رۆژهه ڵاتی کوردستان ئه و نیشا نه به رچاوانه ن که رۆڵی ژنان له دوای گیرانی سه رۆک له نێو ته ڤگه ردا نیشان ئه دات. ده بێت ژنان ئه م ته ڤگه ره به مڵکی خۆیان بزانن و به شداری چاڵاکی بن ، گه ر بیانه وێ ئازاد بن و خه باتی بۆ نه که ن خیانه تیان به ئازادی کردوه .

(بژی کورد و کوردستان) زه رده شت هه ورامی

6