رێبەر ئۆجەلان: ئەركی كۆنفرانسی نەتەوەیی، دامەزراندنی پەرلەمانی كوردستان و ئاواكردنی كۆردیناسیۆنی یەكینەی هێزە چەكدارەكانە

Sunday, 10/07/2011, 12:00

ڕێبەر ئۆجەلان، لە دیداری ڕۆژی (6/7/2011)دا لە گەڵ پارێزەرانی، لەبارەی دیدارەكان لە گەڵ شاندی دەوڵەتی توركدا، زانیاریی گرنگیدا و دەستنیشانی كرد كە پێویستە بەدەپە ‌لە سەر بنەمای پڕۆتۆكۆلێك لە گەڵ حكومەتدا دانوستاندن بكات. هەروەها تیشكی خستە سەر گرنگی دامەزراندنی شورای ئاشتی و شورای دەستووری بنچینەیی(بنەڕەتی). هاوكات لەچوارچێوەی بابەتی كۆنفرانسی نەتەوەییدا، داوای دامەزراندنی پەرلەمانی كوردستانی كرد و داوای لە هێزەكانی گەریلا كرد لە دژی ئۆپەراسیۆن و هێرشەكان، خۆپاراستنی جەوهەری خۆیان پەرە پێبدەن.
شاندی دەوڵەت بەر لە (15)ی تەمموز دیدارێكی تریان لەگەڵمدا پێكهێناوە. پێویستە ئەو پڕۆتۆكۆڵانەی لە دیدارەكانی ئەم دواییەدا گفتووگۆیان لەسەر كراوە، نابێت؛ وەكوو پەیمانی مۆركراوە ببینرێن. ئەو پڕۆتۆكۆڵانەی پێشكەشكراون، بۆ پێشخستنی چارەسەری و كردنەوەی ڕێبازی ڕێككەوتن، مەتنی چارەسەریە‌. ئێمە و دەوڵەت لە سەر ئەو مەتنە پێكهاتووین. ئەو پڕۆتۆكۆڵانە بۆ هەڵگرتنی هەنگاوی لە دڵەوە و بۆ چارەسەری ئامادەكراون. هەتا ئێستا لایەنەكان ئەو پڕۆتۆكۆڵانەیان مۆر نەكردووە. هێشتا ئێمە نەهاتووینە ئەو قۆناغە. خەبات و دیدارەكان لەبارەی ئەو پڕۆتۆكۆڵانەدا بەردەوامن.
دوایین دیدار‌، دیدارێكی بنەڕەتی بوو. لە دوایین دیداردا، بابەتی هەرە گرنگ كە ئێمە لە سەری ڕێككەوتین، دامەزراندنی شورای ئاشتیە. ئێمە و شاند‌ی دەوڵەت لە سەر دامەزراندنی شورای ئاشتی ڕێككەوتین. ئەمە لە پڕۆتۆكۆڵەكانیشدا هەیە. دامەزراندنی شورای ئاشتی، هەنگاوی هەرە گرنگە. ئەو شورایە نە‌ دەزگایەكی دەوڵەتی دەبێ و نە بە تەواوی لە ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنیش پێك دێ. شورا بۆ دەستەبەركردنی ئاشتی، خەبات بەڕێوە دەبات. دەبێ لە ماوەی مانگێكدا، شورای ئاشتی دامەزرێنرێ.
دووەم خاڵی گرنگ، شورای دەستووری بنچینەییە. شورای دەستووری بنچینەیی، خەباتی ئامادەكردنی دەستوورێكی نوێ بەڕێوە دەبات. دەبێ شورای دەستووری بنچینەیی، وەكوو ئەنجوومەنێكی كلاسیك نەبێتە ‌مایەی تێگەیشتن. ئەو شورایە ئامادەكاری دەستوورێكی نوێ دەكات. بەدەپەش دەتوانێ لە ناویدا جێ بگرێ و خەباتی خۆی بە دەستووری بنچینەیی بەڕێوە بەرێ. دەبێ بەدەپە لە ناو خەباتی ئامادەكردنی دەستووری بنچینەییدا شوێنی خۆی بگرێ.
قەیرانی سیاسیی توركیا ناوەندەكەی ئاكەپەیە. داوا لە بەدەپە دەكەم بە پیلان و گەمە هەڵنەخەڵەتێ. دوای ئەوەی‌ بەدەپە لە سەر پەیمانێك لە گەڵ حكومەت ڕێككەوت، دەتوانێ بچێتە پەرلەمان و سوێند بخوا. ڕێككەوتن لە گەڵ حكومەت، دەتوانێ لە سەر بنەمای پڕۆتۆكۆلەكان كە من پێشكەشم كردوون پێك بێ یان دەتوانن بە گوێرەی ڕەوشی خۆیان بە ڕێككەوتنێك بگەن. وەكوو نموونە، دەتوانن ڕەوشی خەتیب دیجلە، ئازادكردنی(5) پەرلەمانتەری گیراو، ئازادكردنی گیراوانی دۆزی كەجەكە، بگرە ئازادكردنی هەموو گیراوانی سیاسی، كەمكردنەوەی بەربەستی(10%) و گۆڕینی یاسای دژە تیرۆر، بە پڕۆتۆكۆڵەكانەوە زیاد بكرێ. بە مەتنێكی نووسراو دەكرێ پرسەكان چارەسەر بكرێن و دەبێ دەوڵەت هیچ تەگەرەیەك لە بەردەم ڕێككەوتندا درووست نەكات.
لەتەوەرێكی تردا رێبەرئۆجەلان ئاستی خەباتی لەپێناو كۆنفرانسی نەتەوەییدا نرخاند و ڕایگەیاند، دەبێ ئەوانەی لە كۆمیتەی ئامادەكاریی كۆنفرانسدا جێ دەگرن دە‌ستنیشان بكرێن و ئاماژەی بەوەدا كە گرنگتر لە ژمارەی بەشداربوان، چۆنیەتییە. لەپێناو كۆنفرانسی نەتەوەییدا، سێ خاڵ بەگرنگ دەزانم. بەر لە ئێستاش ووتبووم كە خەباتی كۆنفرانس، دەكرێ لە سەر بنەمای پرەنسیپی شەڕ، ئاشتی و پێشنیاری كرداری دەستپێبكات. ئەركی هەرە گرنگی كۆنفرانس، دامەزراندنی پەرلەمانە. ئێستا كەنەكە هەیە، بەڵام دامەزراندنی ئەو پەرلەمانە، دەكرێ لە سەر بنەمای سەرلەنوێ دامەزراندنەوەی كەنەكە بێ. هەتا دەكرێ مۆدێلی ڕێكخستنی ڕزگاریی فەلەستینیش وەكوو نموونە بگیردرێ. ئەو پەرلەمانە دەتوانێ وەكوو ئەنجوومەنێكی هەمیشەیی بێ.
خاڵێكی تری خەباتی كۆنفرانسی نەتەوەیی، دامەزراندنی بەڕێوەبەرییەكە لە ناو پەرلەماندا. ئەوە دەكرێ وەكوو كابینەیەكی ئاڵتەرناتیڤیش ببینرێ. بەو شێوەیە دەستەی بەڕێوەبەری پەرلەمان ساز دەكرێ. خاڵی سێهەمینیش دامەزراندنی كۆردیناسیۆنی هێزە چەكداریەكانە. دەبێ كۆردیناسیۆنی یەكینەكانی هێزە چەكداریەكانی باشوور و هێزەكانی تر دامەزرێنرێ. دەبێ نوێنەرانی كەجەكەش بەشداری كۆنفرانسی نەتەوەیی ببن.
ڕێبەری گەلی كورد لە تەوەرەیەكی تردا ڕاپەڕینی گەلانی لە سووریای نرخاند و هاوپەیمانیەتی نێوان پارتە كوردیەكانی وەكوو هەنگاوێكی گرنگ بەناو كرد. داوا لە پارتەكانی ڕۆژئاوای كوردستان دەكەم، درێژە بە خەبات بدەن. ئەوانیش دەتوانن خۆبەڕێوبەری دیموكراتیك بە بنەما بگرن. مۆدێلی خۆبەڕێوەبەری دیموكراتیك كە ئێمە بۆ توركیا لە جێدا دەبینین، ئەوانیش دەتوانن بە گوێرەی ڕەوشی سووریا، بە بنەمای بگرن و بەو شێوەیە پەرە بە چارەسەری بدەن. ئێستا ڕوون نییە ڕەوشی سووریا بەرەو كوێ دەچێ. كورد دەتوانن لە سەر بنەمای خۆبەڕێوەبەری دیموكراتیك، دیدار لە گەڵ دەسەڵاتداران و ئۆپۆزسیۆندا پێكبێنن؛ بێگومان دەبێ لەبەرامبەر هەوڵی لەناوبردندا، لە ئێستادا هێزی خۆپاراستن دامەزرێنن.
من بە بۆنەی گیان لەدەستدانی پەرلەمانتەری پپێشووی بەدەپە نووری یامان، مەزڵووم ئەرەنجی و ژمارەیەك گەریلای تری هەپەگە، خەمگینیی خۆی دەردبڕم و سەرەخۆشی خۆم ئاراستەی بنەماڵەكانیان دەكەم. جەخت لەسەر ئەوە دەكەمەوە كە نامەوێت شەڕ دژوارتر ببێت و خەمگینم لەبارەی هەواڵی قوربانیەكان. خۆزگە ئەمانە ڕوویان نەدابا.
لەچوارچێوەی نرخاندنی پێڤاژۆی ئەمڕۆدا ووتی؛ ئێستا نە ئاگربەست و نە سەرەتای شەڕێكیشە، كە كۆتایی بە پێڤاژۆی بێچالاكی بێنێ. ئێمە شەڕی شۆڕشگێڕی گەلمان ڕاگرتووە. ئەو شەڕ و پێكدادانانەی ئێستا هەن، زیادتر چالاكی وەڵامدانەوەن لە دژی یەكتر یان لە ئاكامی ڕووبەڕووبوونەوەی هەردوولادا پێكدێن. دەكرێ ئەمە زیاد یان كەم بێ، بەڵام دەبێ گەریلا لە هەر ڕەوشێكدا، خۆپاراستنی جەوهەری بەڕێوەبەرێ. بێگۆمان كاتێ گەریلا ڕووبەڕووی سەربازان بۆوە، بۆ ئەوەی گیانی لەدەست نەدا، خۆی دەپارێزێ. بۆیە پاراستنی چالاك یان پاسیڤ ناگونجێ. دەبێ گەریلا(24) سەعاتە، پاراستنی جەوهەری بەڕێوەبەرێ، وڵامی ئەو هێرشانەش بداتەوە كە دەكرێنە سەریان. لەبارەی ڕەوشی بێچالاكیدا، خاوەن بڕیار كەجەكەیە، بەڵام ئەگەر لە بارەی كشانەوەی هێزەكانی گەریلادا بانگەوازی لە من بكرێ، ئەوە من ئەركی سەرشانی خۆم جێبەجێ دەكەم.