ئۆجه‌لان: رەوشی شەڕ و پێكدادان نە بژاری ئێمەیە و نە داخوازی ئێمەشە. ئەوەی ئێمە گرنگی پێدەدەین پێشخستنی پێواژۆی دیالۆگە

Friday, 23/04/2010, 12:00

رێبەری گەلی كورد عەبدوڵڵا ئۆجەلان لەدیداری چوارشەممەی رابردوو لەگەڵ پارێزەرانیدا پەیامی گرنگی راگەیاند. سەبارەت بە دەربازبوونی پرسی كورد بۆ قۆناخێكی نوێ، ئۆجەلان هەڵسەنگاندنی گرنگی كرد. رێبەری گەلی كورد عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رۆژی چوارشەممەی رابردوو دیداری لەگەڵ پارێزەرانی ئەنجامدا و چەندین پەیامی گرنگیدا. هەروەها دوایین ڕەوشی پرسی كوردی هەڵسەنگاندو ئاماژەی بە لێدوانەكەی دوران كاڵكان سەبارەت بە ستراتیژی نوێی تەڤگەری ئازادی گەلی كورد كردو ڕایگەیاند: "دەڵێن لەمەبەدوا بێ ئەوەی پێویست بە هیچ هێزێك هەبێت ئەوا سیستەمی خۆپاراستنی رەوای خۆیان پێشبخەن. لەسەرووی هەموویانەوە لە خۆپاراستندا، گرنگی بدەنە خۆ بەڕێكخستنكردن لە گۆڕەپانی سیاسی، كۆمەڵایەتی و چاندی. یاخود وەكو رابردوو تەنیا بە لێگەڕینی دیالۆگی سیاسی خۆیان سنووردار ناكەن و تۆڕی رێكخستنی جڤاكی خۆشیان بەرەو پێشەوە ببەن. ئەوان بۆ رێگەی دیالۆگی سیاسی كراوە بن، بەڵام لەبنچینەدا سیستەمی خۆیان رێكبخەن. ئەوان وەها دەڵێن. ئێمە دیموكراتی خۆمان و هێَزی جەوهەری خۆمان فراوان دەكەین. ئەمەش بەو واتایە دێت كە خۆیان دەگەیەننە رێكخستنێكی وەها كە خۆی بگەیەنێتە هەموو جێیەك و هەموو بەشێكی كۆمەڵگا. لەئەنجامیشدا ئەگەر لەهەموو گۆڕەپانەكانی كۆمەڵگادا خۆیان بەرێكخستن بكەن، ئەوا پێداویستییەكی ئەوتۆ بە بەدەپەش نامینێت".
ئۆجەلان دەڵێت؛ ئەگەر رێگەی دیالۆگی سیاسی بكرێتەوە، ئەوا ئێمە دەتوانین وەڵامی ئەمەش بدەینەوە و خۆی لەخۆیدا دۆخی شەڕ بژاری ئێمە نییە. ئۆجەلان وەها بەردەوام بوو:" ئەگەر پێواژۆی دیالۆگ دەستپێبكات ئەوا بەو واتایە دێت كە رێگیری لە ئەگەری روودانی شەڕ دەكرێت. ئەگەرنا، سەرەڕای ئەوەی كەوا خوازیاریشی نین و پێی دڵخۆشیش نین و بژاری لەپێشینەی ئێمەش نییە، ئەوا دۆخی شەڕ و پێكدادان بەرەو پێشەوە دەچێت. بەڵام من جارێكی تر، بەتایبەتی دەڵێم؛ رەوشی شەڕ و پێكدادان نە بژاری ئێمەیە و نە داخوازی ئێمەشە. ئەوەی ئێمە گرنگی پێدەدەین پێشخستنی پێواژۆی دیالۆگە. چونكە تەنیا بە دانوستاندن و دیالۆگی سیاسی دەكرێ پرسەكە بكەوێتە رێگەی چارەسەری. لەم پێواژۆیەدا دەكرێ هەندێك هەنگاوی نیازپاكی بهاوێژرێن، دەكرێ یاساگەلێك هەموار بكرێنەوە، هەندێك شارەدار ئازاد بكرێن. ئەگەرنا، شەڕ و پێكدادان لەوەی سەردەمی رابردوو پڕ دژوارترو مەترسیدار دەبێت. ئۆجەلان دەستنیشانی كرد كە ئەوە 17 سالە هەوڵدەدات، بەڵام تائێستا هەوڵدانەكانی ئەو یەكلایەنە ماونەتەوە. ئۆجەلان گووتی:" هەڵوێستی من بەر لە 17 ساڵ ستراتیژی بوو، بڕیاڕیك بوو. باوەڕی من بە راستبوونی رێبازی دیموكراتیانە و ئاشتیانە هەبوو. لەوكاتەوە تا ئێستا لەپێناو چارەسەری بەرێگەی دیموكراتی و ئاشتیانە هەوڵمدا و رەنجی من لەمبارەیەوە بەردەوامە" ئۆجەلان وەها لەسەر شرۆڤەكانی خۆی بەردەوام بوو: "من دیسان دەڵێم؛ سەبارەت بە بابەتی چارەسەریدا پێویستە پێواژۆی دیالۆگی سیاسی دەست پێبكات و لەگەڵ موخاتەبی ئەو پرسەدا ئەو پێواژۆیە قووڵ بكرێتەوە. ئەگەرنا، دۆخی شەڕێكی توندوتیژییەكی ئاست ناوین دەردەكەوێتەڕوو، وێڕای ئەوەی كە ئێمە هەرگیز خوازیاریشی نین. ئەمەش بەواتای زیانمەندبوونی هەموو كەسێكە، لەرەوشێكی وەهاشدا ئەوا هەموو كەسێك زیانمەند دەبێت. لەم پێواژۆیەدا ئەگەری ئەوە هەیە پێشهاتی ئەرێنی و نەرێنیش رووبدات. تا سەرەتای هاوین، تا كۆتایی گوڵان و دەستپێكردنی حوزەیران بەگوێرەی مەزەندەی من ئەوا هەندێك شت روون ببێتەوە." ڕێبەری گەلی كورد عەبدوڵڵا ئۆجەلان ئەو گفتوگۆیانەی هەڵسەنگاند كە لەپارلەمانی توركیادا سەبارەت بە دەستووری بنچینەیی دەستیان پێكردووە. ئۆجەلان ووتی، تەنها بە مەرجێك پشتیوانی لەو پرۆژەیەی ئاكەپە دەكرێت بۆ دەستور، كاتێك ئەو دەستووە لەسەر بنەماكانی دیموكراسی و مافەكانی مرۆڤ نووسرابێت. ڕێبەری گەلی كورد عەبدوڵڵا ئۆجەلان سەبارەت بە گفتوگۆكانی دەربارەی دەستوری بنچینەیی توركیا لە پەرلەماندا دەستی پێكردووە، بەوشێوەیە بۆچوونی خۆی دەربڕی:

تەنها بە مەرجێك پشتیوانی لەو پرۆژەیەی ئاكەپە دەكرێت بۆ دەستور، كاتێك ئەو دەستووە لەسەر بنەماكانی دێموكراسی و مافەكانی مرۆڤ نوسرابێت. خاڵی هەرە گرنگی ئەو دەستوورە كە پێویستە پێش لەهەموو شتێك ڕەچاو بكرێت، دیموكراسییە. پێوێستە دەستورێكی دیموكراتیك لەسەدا سەد بێتە ئاراوە، بەڵام پێوستە ئاڵتەرناتیڤی سێهەمیش ئامادە بكرێت.
پێشنیاری بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی دیموكراتیكی لە ئێراق دووبارە دەكەمەوە
ئۆجەلان لە درێژەی لێدوانەكەیدا پرسێكی بەو شێوەیەی وروژاند: كۆمەڵگایەكی دیموكراتیك چۆن دێتە ئاراوە، كاتێك دەستورێكی بنچینەیی دیموكراتیك نەبێت؟ ڕێبەری گەلی كورد عەبدوڵڵا ئۆجەلان ڕەوشی منداڵانیشی شرۆڤە كرد و داوای كرد كە یاسای بەناو تێكۆشان لەدژی تیرۆر، هەڵبوەشێندرێتەوە. ئۆجەلان سەبارەت بە دەستبەسەركردنەكان بەم شێوەیە لەسەر هەڵسەنگاندنەكەی بەردەوام بوو: شارەداران، كادیرانی بەدەپە قۆڵبەست كران. لە چوارچێوەی ئۆپەراسیۆنەكان لەدژی كەجەكەدا، گەلێك كەس گیران. پێویستە هەموو ئەو كەسانە ئازاد بكرێن. هەروەها پێویستە، دەستوورێكی بنچینەیی دێموكراتیك، بەندەكانی ڕێژەی هەڵبژاردن و بودجەی بەدەپە لەخۆ بگرێت و ئەوەی ئێستا هەیە سەرڕاست بكرێتەوە. خاڵی هەرە گرینگ بەگشتی بەدیهاتنی دەستورێكی دیموكراتیكە. خالەكانی تر، دەتواندرێ بەشێوەی جودا جودا باسیان لەسەر بكرێت و هەموار بكرێنەوە. ئەگەر مرۆڤ باوەڕ بە ئاكەپە بكات كە لەچوارچێوەی ئەو مەرجانەدا هەنگاو هەڵێنێتەوە، ئەو كات دەكرێ پشتیوانی لە دەستورە پێشنیاركراوەكە بكات. لەو ڕووەوە خۆیان لە سەدا سەد بڕیاردەرن و دەستپێشخەری هی ئەوانە. ئۆجەلان لە سەر مۆدێلەكانی ڕێكخستنی سەربەخۆ، بۆچونی خۆی دەربڕی. لەو چوارچێوەیەدا ووتی: كۆنگرەی جڤاكی دیموكراتیك، دەتوانێ لە ئێران، ئێراق و سوریاش دەست بە خەبات بكات و پێشنیاری بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی دیموكراتیكی لە ئێراق دووبارە كردەوە. ئۆجەلان سەرنجی بۆ سەر دامەزراوەكانی كوردان لە ئەوروپا ڕاكێشا و وەك ڕێكخراوەكانی كۆنفیدراڵی ئەوروپای بەناو كردو ووتی: لە ئەوروپا چەندین كۆمەلەو ڕێكخراو هەن، بەڵام لە نێو هەمان سیستەمدان، لەبەر ئەوەش كاتێك كۆنگرە دەگرن، بەو شیوەیە دادەمەزرێن، ئەوان لە نێو تۆڕێكی كۆنفیدڕاڵ دان، ئەوە جڤاكی دیموكراتیكی ئەوروپایە. هەر بۆئەوەش دەتوانرێت وەك یەكیەتی جڤاتەكانی دیموكراتی ئەوروپا ناوزەد بكرێن. ئەوانە ڕێكخستنی ئاشكرای ئەوروپان، لە هەر شوێنێك دەتوانن بەگوێرەی یاساكانی ئەو وڵاتانە، خۆیان ڕێك بخەن.
ئۆجەلان جارێكی دیكە بەبیری هێنایەوە، كە كۆما جڤاكێن كوردستان كەجەكە، كۆنگرەی جڤاكی دیموكراتیك دەتەكە و، پارتی ئاشتی و دیموكراسی - بەدەپە، سێ ڕێكخستنی لەیەكتر جودان و سەبارەت بەم مژارە، بەمشێوەیە دوا: ئۆجەلان جاێكی تر بە بیری هێنایەوە كە كەجەكە، دەتەكە و بەدەپە، سێ ڕێكخستنی لە یەكتر جیاوازن و، وەها بەردەوام بوو: كەجەكە خۆی ڕێكخستنی خۆی دادەمەزرێنێت، زەمینەی خۆی بۆ خۆی دێنێتە ئاراوە. زەمینەی بەدەپەش مەیدانی سیاسی و یاساییە و لە تەواوی توركیادا تۆڕی ڕێكخستنی خۆی دروست دەكات. نەك تەنها لە كوردستان، لە ڕۆژئاواش كاروباری ڕێكخستنی بەڕێوە دەبات و هەوڵ دەدا خۆی وەكو پارتیەكی توركیایی ساز بكات و ڕێكخستنێكی بە گوێرەی رێنمایی پێك دێنێ. دەتەكەش دەتوانێ لە هەرێمەكە خەبات بەڕێوە ببات و لەگەڵ توركیا، ئێران، ئێراق و سوریا، ئەمە بە واتای هەموو ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دێت. بەو بۆنەوە من سڵاو لە گەلەكەمان لە ئێران، ئێراق و سووریا دەكەم. دەبێ ئەوان بەڕێكخستنبوونی دیموكراتیكی خۆیان پێش بخەن و هەوڵەكانیان زیادتر بكەن. ئۆجەلان پێشنیاری بەڕێوەبردنی كۆنگرەی نەتەوەیی دیموكراتیكیشی دووبارە كردەوەو لەو بارەوە ووتی: من پێشنیاری خۆمان بۆ پێكەێنانی كۆنگرەیەكی نەتەوەیی دیموكراتیك لە ئێراق جارێكی تر دووبارە دەكەمەوە. دەبێ لە هەر شوێنێكەوە لە هەموو ئاستەكانی كۆمەڵگەوە نوێنەر بەشدار ببن. نەك وەكو كۆنفرانس، دەبێ لە شێوازی كۆنگرەیەكدا بەڕێوە ببرێت. لە بەر ئەمە وەكو پێشتریش دەستنیشانم كردبوو، كۆنگرە دەتوانێ لەسەر پێنج ئامرازی كردەیی و سێ ئامرازی تیۆری پێك بەێنرێت. ئەگەر بەو شێوەیە پێك بێت، ئەوكاتە دەتوانن خۆیان بگەیەننە ئاستێك كە سەركەوتن بەدەست بخەن. لە بەر ئەمە من جارێكی تر ئەو ئامرازانە پێشنیار دەكەم و، لە سەر ئەو بنەمایە من سڵاو ئاڕاستەی گەلەكەمان دەكەم.
مسۆگەر تێكۆشانی ژنان سەردەكەوێت ودەبێتە هێزبۆ تێكۆشانی ئازادی گەلی كوردیش
ئۆجەلان سەبارەت بە كۆنفرانسی نەتەوەیی ژنانی كوردیش پەیامێكی راگەیاند. ئۆجەلان جەختی لەسەر باوەڕی خۆی بە تێكۆشانی ئازادی ژنان كردەوەو گووتی: تێكۆشانی ژنان مسۆگەر سەردەكەوێت و ئەمەش هێزێكی مەزن بە تێكۆشانی گەلی كورد بەگشتی دەبەخشێت. ئۆجەلان جارێكی تر بانگەوازی لەو كەسانەی كرد كە لەتێكۆشانی ئازادی گەلی كورددا دابڕاون و داوای كرد كە هەموو كەسێك لەدەوری تەڤگەری ئازادی یەكبگرن. رێبەری گەلی كورد عەبدوڵلا ئۆجەلان جارێكی تر ئەو بانگەوازییەی كەوا بەبۆنەی جەژنی نەورۆزەوە لەو كەسانەی كردبوو كە لەتەڤگەری ئازادی دابڕاون، دووپات كردەوە.
ئۆجەلان گووتی:" دەتوانن رەخنە لە ئێمە بگرن. لەوانەیە سەبارەت بە فیكری منیشدا رەخنەی ئەوانیش هەبێت. ئەمەش زۆر ئاساییە. ئۆجەلان بانگەوازی خۆی وەها دەربڕی: " لەوانەیە هەندێك كەس ناكۆكیان هەبێت. هەندێك كەسیش بۆ ئەوەی بگەڕێنەوە، لەچاوەڕوانی بانگەوازی مندا بن. من جارێكی دیكە بانگەوازی لەو كەسانە دەكەم كە ناكۆكی مەزنیان لەگەڵ ئێمەدا نییە و دانیشتوون. پێویستە لەگەڵ خۆیاندا بكەونە ناو نیقاشێكەوە. پێویستە لەدەوری تەڤگەری ئێمەدا بێنە لای یەكتری و بە بەهێزكردنی تەڤگەر بەبنچینە بگرن. بەڵام ناتوانن بە تەنیا لەدژی ئەم پێواژۆیە و پێشكەوتنەكان جموجۆڵ بكەن. سیستەمی باڵادەست ئەوان دەخنكێنێت. من بانگەوازی لەوانەی كەوا لە ئێراق، سوریا، ئەوروپا، توركیا یان لەهەر شوێنێكن، دەكەم كەوا لەدەوری تێكۆشانی ئێمەدا یەكبگرن." ئۆجەلان سەبارەت بە كۆنفرانسی نەتەوەیی ژنانی كوردیشدا پەیامێكی راگەیاند. لەپەیامەكەیدا ئۆجەلان وەهای گووت:" تێكۆشانی ئازادی ژن مسۆگەر بەسەردەكەوێت. تێكۆشانی ئازادی گەلی كوردیش، كە ئێمە لەسەر بنەمای ئازادی ژندا بەڕێوەی دەبەین، بەو هێزەوە سەردەكەوێت. تا كۆتایی باوەڕم بەمە هەیە. بەم بۆنەیەوە سڵاوم لە هەموو ژنان دەكەم. رێبەری گەلی كورد یادی شیار بۆزكارت، كە لە یۆنانستاندا ئاگری لەجەستەی خۆی بەردابوو، كردەوە و گووتی؛ لە دوا پۆلی زانكۆدا بوو. پێویستە بیرەوەری شیار بۆزكارت بەزیندوویی بەێڵینەوە. لەسەر ژیانی ئەو، دەتوانن پەرتووكێكی خۆش بنووسن. ئەمانە بەهای هەرە گرانی ئێمەن. دەبێت ئێمە لەواتای ئەوان تێبگەین. هەروەها هەڤاڵێكمان بەناوی ڤیان جەستەی خۆی گڕتێبەردابوو. ئەوكاتەی من سێ مانگ نەمتوانیبوو پەیوەندی لەگەڵ دەرەوە ببەستم، جەستەی خۆی گڕتێبەردابوو. بەم بۆنەیەوە، من بەڕێزەوە یادی هەڤاڵ ڤیانیش دەكەمەوە. من لەهەفتەی رابردووشدا گووتبووم؛ ئەڤرم ئالاتاش، زەینەب و مەزڵوم دۆغان لە مەڵاتیا بەبیر دێنمەوە. بەم بۆنەیەوە هەموو هەڤاڵانم كە گیانی خۆیان بەختكردووە، بەبیر دێنمەوە". ئۆجەلان لەكۆتاییدا سڵاوی لە گەلی كورد لە ئەوروپا و لەوانەش كرد كە لە ئاهەنگەكانی 4ی نیسان و نەورۆزدا لە زیندانەكانەوە نامەیان ناردووە.