بێدادی له کۆمه‌ڵگه‌ی کوردستاندا
Sunday, 25/09/2011, 12:00
ئامانج له په‌یڕه‌وکردنی دادپه‌روه‌ری کۆمه‌ڵایه‌تی و ئامڕازی جێبه‌جێکردنی، ڕێکخستنی کۆمه‌ڵگایه له دابه‌شکردنی داهات و سامان به‌سه‌ر تاکه‌کانیدا‌‌به‌شێوه‌یه‌‌کی یه‌کسان. به‌پێی بنچینه‌یه‌کی یاسایی ڕێکی سیسته‌می سۆسیالیستی و نه‌هێشتنی ڕیشه‌ی جیاوازیی چینایه‌تی و کۆمه‌ڵایه‌تی نێوان مرۆڤه‌کان، وه ڕزگاربوون له هێز و ده‌سه‌ڵاتی سیاسی و ئابووری سه‌رمایه‌داری. مه‌به‌ست له جێگیرکردنی دادپه‌روه‌ری کۆمه‌ڵایه‌تی، گونجاندنی ئازادانه‌ی نێوان پێویستی و توانا‌کانی مرۆڤه له‌گه‌ڵ یه‌کتر، به‌گوێره‌ی ویست و مافه‌کانیان به‌رانبه‌ر به کۆمه‌ڵگا. له کوردستانی نادادپه‌روه‌ر و پڕچه‌وسانه‌وه‌دا جیاوازی کۆمه‌ڵایه‌تی مرۆیی به‌ئاسانی به‌دیده‌کرێ، به‌هۆکاری جیاواز و سروشتی بارودۆخی سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تی سه‌رمایه‌داری سه‌پێندراوه‌وه به‌سه‌ر کۆمه‌ڵگه‌دا. له‌ئاکامی زیاتر له بیست ساڵی سه‌رکوتگه‌ری ئه‌م دۆخه نه‌خوازراوه‌دا باری ئابووری و کۆمه‌ڵایه‌تی و سیاسی کوردستان پێی ناوه‌ته قه‌یرانێکی سیاسی گه‌وره‌‌وه، خرۆشان و خۆپیشاندانه‌کانی جه‌ماوه‌ری ڕاپه‌ڕیوی حه‌ڤده‌ی شوبات و ڕۆژانی دواتری، به سوود وه‌رگرتن له به‌هاری ووڵاتانی میسر وتونس، سه‌لمێنده‌ری ئه‌و ڕاستیانه بوون.
چۆن دادپه‌روه‌ری له کۆمه‌ڵگه‌دا به‌دیدێت؟ بۆ ئه‌وه‌ی داداپه‌روه‌ری ڕێڕه‌وی سروشتی خۆی بگرێت، ده‌بێت یه‌کسانی له کۆمه‌ڵگه‌دا بچه‌سپێت. هه‌ردوو چه‌مکی یه‌کسانی و جیاوازی چینایه‌تی پێچه‌وانه‌ی یه‌کترن و کاریگه‌ری ئه‌رێنی و نه‌رێنیان له‌سه‌ر پرۆسه‌ی دادپه‌روه‌ری هه‌یه. هه‌رکاتێک جیاوازی چینایه‌تی قوڵتر و فراوانتر ده‌رکه‌وێت، دادپه‌روه‌ری که‌متره و له پێشکه‌وتوترین ووڵاتانی دنیادا کاڵتر خۆی ده‌نوێنێت. که‌واته یه‌کسانی بنچینه‌ی جێگیرکردنی دادپه‌روه‌ری کۆمه‌ڵایه‌تیه، چونکه جیاوازی چینایه‌تی ئاکامی سته‌می چینێکه به‌سه‌ر چینێکی تردا. له کۆمه‌ڵگه‌ی سه‌رمایه‌داریدا، زۆرداری ڕه‌وشتی چینی سه‌رمایه‌داره به‌سه‌ر چینی کرێکاردا. نه‌بوونی دادپه‌روه‌ری له‌کوردستاندا ده‌رئه‌نجامی سیاسه‌تی پاوانخوازی حیزبه‌کانی ناسیونالیستی کورده به ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌ڵاته‌وه. بێگومان ده‌ستور و یاسایه‌ک کۆمه‌ڵگای کوردستان به‌ڕێوه ده‌بات، بنه‌ماکه‌ی سیسته‌مێکی چینایه‌تیانه‌ی نایه‌کسان و پێکهاته‌ی ئۆرگانیکی و ئایدیۆلۆژی کۆمه‌ڵایه‌تی چینی بۆرژواییه.
حیزبه‌کانی ناسیونالیستی و ئیسلامی کوردی دژی دادپه‌روه‌رین له کۆمه‌ڵگه‌دا، تێڕوانینیان بۆ مرۆڤی کۆمه‌ڵگای کوردستان له‌ڕوانگه‌ی کۆیله‌یه‌کی ساده‌ی خزمه‌تکار به بیروڕا و به‌رژه‌وه‌ندیه چینایه‌تیه‌کانیانه، نه‌ک دابینکردن و به‌رگری له‌مافی مرۆڤ، هه‌ربۆیه ئه‌و مافه به‌خۆیان ده‌ده‌ن، به‌تۆپزی نوێنه‌رایه‌تی داخوازیه‌کانی خه‌ڵک بکه‌ن. به‌ڵام کاتێک بزووتنه‌وه‌یه‌کی جه‌ماوه‌ری له‌شه‌قامدا سه‌رهه‌ڵده‌دا، خێرا دژایه‌تی ده‌که‌ن و خۆیانی لێ بێبه‌ری ده‌که‌ن، هه‌روه‌ک چۆن له یه‌که‌م ڕۆژی خه‌باتی جه‌ماوه‌ری حه‌ڤده‌ی شوباتدا کردیان و خۆپیشانده‌رانیان به ئاژاوه‌چی و ده‌رچوون له یاسا تاوانبارکرد. ئیتر لێره‌وه به‌رژه‌وه‌ندی چینایه‌تی ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌ڵاتدارانی بۆرژوازی یه‌کده‌گرنه‌وه، چونکه شۆڕش و ڕاپه‌ڕینی خه‌ڵکی هه‌ژار و سته‌ملێکراو، له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه چینی سه‌رمایه‌دار ده‌خاته مه‌ترسیه‌وه، هه‌ربۆیه خێرا به‌ره‌وڕووی ده‌وه‌ستنه‌وه. ئۆپۆزسیۆنیش وه‌ک ده‌سه‌ڵات هه‌رگیز ڕێز بۆ ڕای جه‌ماوه‌ر دانانێت، ناوه‌رۆک و مێژووی پێشینه و به‌رنامه و ئایدیایی چینایه‌تیانه‌ی ڕێگای پێنادات ملکه‌چی یاسایی یه‌کسانیخوازای بێت، چونکه یه‌کسانی و ئازادی کۆمه‌ڵایه‌تی بنچینه‌ی دادپه‌روه‌ری کۆمه‌ڵاتییه، هه‌ربۆیه داخوازیه‌کانی خۆپیشانده‌رانیش به قوربانی به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی ئۆپۆزسیۆنی بۆرژوازی کرا.
ڕۆژانه له‌میدیاکانه‌وه گوێمان له‌بێدادی و گه‌نده‌ڵی و دزی و تاڵانی و به‌فیڕۆبردنی ماڵ و سامانی گشتی خه‌ڵکی کوردستانه له‌لایه‌ن ده‌سه‌ڵاته‌وه. گوێمان له‌نه‌بوونی یاسا و پێشلکاری حیزبه‌کانه له‌سه‌رجه‌م جومگه‌و کایه‌کانی ئابووری و سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تی و فه‌رهه‌نگیدا. به‌ڵام سه‌یره‌که له‌وه‌دایه کاتێ که قسه دێته سه‌ر جێبه‌جێکردنی ئه‌و یاسایانه‌ش که‌خۆیان دایانناوه، ئۆپۆزسیۆنیش وه‌ک ده‌سه‌ڵات خۆی له دادگا و یاساکان ده‌دزێته‌وه، هه‌روه‌ک له سکاڵای که‌یسی تیرۆری پێنج مرۆڤی یه‌کسانیخواز و ئازادیخوازی کۆمۆنیستدا، گۆڕان دژی یاسا و دادگا هه‌ڕه‌شه و تۆمه‌ت دژی حیزبی کۆمۆنیست ده‌به‌خشێته‌وه. وه‌ک چۆن ده‌سه‌ڵات ماوه‌ی نزیکه‌ی هه‌شت مانگه تاوانبارانی ته‌قه‌که‌ر و بکوژی خۆپیشانده‌رانی سڤیلی داڵده‌داوه و له لێدان و سوکایه‌تی پێکردنی ئازادیخوازانیش درێخی نه‌کردووه. ئیتر لێره‌وه ناوه‌خنی ته‌واوی ئه‌و دادگا و یاسایانه‌ش به‌ڕوونی ئاشکرا ده‌بێت، له ئاستی تاوانه‌کاندا بێلایه‌ن نه‌بوون، که ماوه‌ی بیست ساڵه به‌رانبه‌ر جه‌ماوه‌ری سته‌ملێکراوی کوردستان ئه‌نجام دراوه، چونکه ڕۆژانه له‌ژێر ده‌سه‌ڵاتی ئه‌و یاسایانه‌دا مرۆڤه‌کان ئازار و ئه‌شکه‌نجه ده‌چێژن.
یه‌کێک له سیمای بۆرژوازی کوردی به هه‌موو باڵه‌کانیانه‌وه ناشارستانی بوونێتی له‌چاو ده‌سه‌ڵاتدارانی بورژوازی ئه‌وروپادا، چونکه شێوه‌ی ده‌سه‌ڵات له کوردستان و عێراقیشدا، له‌ڕووی ئاسایش و کۆمه‌ڵایه‌تی و ئابووری و سیاسیه‌وه شێوازێکی شێواو و ناجیگیرو دیکتاتۆریه‌ته. ئه‌م ناشارستانی بوونه‌ش کاری له سه‌ر ئاگایی و هۆشیاری کۆمه‌ڵگا به‌گشتی داناوه، به‌هۆی بێمافکردن و پێشێلکردنی یاساکانی خۆشیان و خۆسه‌پاندنی حیزب و که‌سایه‌تیه خۆپه‌رسته‌کان به‌سه‌ر کۆمه‌ڵگاوه. ئێستا ئه‌م ووڵاته بۆته مۆڵگه‌ی مافیا و سیخوڕ و هه‌واڵگری ووڵاتانی ناوچه‌که‌و جیهان، ئه‌مه‌ش هه‌لێکی داوه‌ته ده‌ست کۆنه‌په‌رستان تا درێژه به تاوان و ده‌سه‌ڵاته‌کانیان بده‌ن. چونکه گه‌ر کۆمه‌ڵگه‌یه‌ک یاسا مرۆیه‌کانی به‌یه‌کسانی جێبه‌جێکرد، مانای وایه ئه‌و کۆمه‌ڵگه‌یه له دۆخێکی ڕێک وپێک و ئارامدایه. ئه‌مه‌ش یارمه‌تی پیشکه‌وتنی کۆمه‌ڵگه ده‌دات له‌ڕێکخستنی یاسا و ئازادیه سروشتیه‌کانی نێوان تاکه‌کان، بۆ ئه‌وه‌ی کۆمه‌ڵگا به‌پێی پرانسیپی بنه‌ما و ڕه‌وشتی مرۆڤانه به‌ڕێوه‌بچێت. گه‌ر سه‌یری گه‌مه‌ی سیاسی حیزبه‌کانی بۆرژوازی کوردستان بکه‌ین، ده‌بینین له‌پاش ڕووداوه‌کانی حه‌ڤده‌ی شوباته‌وه، ده‌سه‌ڵات و ئۆپۆزسیۆن مامه‌ڵه به قوربانیه‌کانی ئه‌و ڕووداوانه‌وه ده‌که‌ن و تائێستاش نه‌توانراوه که‌سێک به‌تۆمه‌تی کوشتن و بریندارکردنی خۆپیشانده‌ران ده‌سگیربکرێت یان دادگایی بکرێت، ئه‌مه سه‌ره‌ڕای خۆ گێلکردن و خۆدزینه‌وه‌یان له داخوازیه سه‌ره‌کی و ڕه‌واکانی خۆپیشانده‌ران له مه‌یدانه‌کانی ئازادی کوردستاندا.
سه‌رهه‌ڵدانی بزووتنه‌وه‌ی ناڕه‌زایی حه‌ڤده‌ی شوبات، ئاکامی زوڵم و بێ یاسایی و بێمافی ئابووری و سیاسی ده‌سه‌ڵاتی مافیایی بوو دژ به‌زۆرینه‌ی سته‌ملێکراوانی کوردستان. هه‌ڵوێسته‌یه‌ک بوو به‌ڕووی نایه‌کسانی و بێدادی ده‌سه‌ڵاتی بۆرژوازی کوردی، خواستی گشتی بزووتنه‌وه‌که‌ش دابینکردنی ئازادی و دادپه‌روه‌ری کۆمه‌ڵایه‌تی بوو. ئێستاش ڕۆژانه له ناوه‌ند و شوێنه‌کانی خوێندن و کار و ژیانی خه‌ڵکدا مانگرتن و خۆپیشاندان بۆ به‌دیهێنانی ئامانجانه‌کانی بزووتنه‌وه‌ی شوبات، له بره‌وی چالاکی و هه‌ڵسوڕانی سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تیدا‌یه. ئێستاش ڕۆژانه گوێبیستی خۆکوشتن و خۆسوتاندنی گه‌نجانی بێکار و ناڕه‌زایه‌تی هه‌ژارانین له بێخانه‌و لانه‌یی و نه‌بوونی خزمه‌تگوزاریه پێویسته‌کان و نه‌هامه‌تی و خراپی باری ژیانی کرێکاران و ژنان و منداڵان، له‌و لاشه‌وه سه‌رمایه‌داران له ترۆپکی خۆشگوزه‌رانیدا ژیان به‌سه‌ر ده‌به‌ن. سه‌ره‌ڕای بۆدجه‌ی خه‌یاڵی کوردستان، ڕۆژانه کرێکاران به‌ده‌ست گرانی و هه‌ژاریه‌وه ده‌ناڵێنن، ئیتر له سێبه‌ری ئه‌م ده‌سه‌ڵاته‌دا یاسایه‌ک نیه له‌م بێدادیه بپرسێته‌وه و گه‌نده‌ڵی و دزی و تاڵانی ئه‌م حیزبانه بنه‌بڕ بکات.
ئه‌گه‌ر دادوه‌ری بنچینه‌ی ئارامی و ئاسایشی کۆمه‌ڵگه‌بێت، ئه‌وا له کوردستاندا به‌پێچه‌وانه‌وه، سته‌م و چه‌وسانه‌وه و زۆرداری چینایه‌تی، جێگه‌ی داد و یاسایی دادپه‌روه‌ری گرتۆته‌وه. گه‌ر به‌هانه‌ی ده‌سه‌ڵات که‌می بۆدجه بێت، ئه‌وا ده‌بێت هه‌مووان به‌یه‌کسانی له‌‌که‌می و زۆری داهاتدا به‌شداربن، به‌ڵام ئاشکرایه له‌سیسته‌مێکی نادادپه‌روه‌ری سه‌رمایه‌دارانه‌دا، ژیانی تێروته‌سه‌ل و خۆشگوزه‌ران ته‌نیا بۆ چینی سه‌رمایه‌دارانه. وه ده‌وڵه‌مه‌ندبوونی سه‌رمایه‌دارانیش له ئه‌نجامی چه‌وسانه‌وه‌ی کرێکاران و ده‌ستبه‌سه‌راگرتنی سامانی گشتی کۆمه‌ڵگه‌وه سه‌رچاوه‌ی گرتووه. بۆیه ناکرێ تووڕه‌یی جه‌ماوه‌ر له‌م بارودۆخه نایه‌کسان و پڕ که‌موکوڕیه‌دا له‌لایه‌ن ئۆپۆزسیۆنێکی بۆرژوازیانه‌دا بقۆزرێته‌وه و به‌ری خه‌باتی جه‌ماوه‌ری سته‌ملێکراو ببێته مایه‌ی قازانج و ده‌سه‌ڵات بۆ تاقمێکی مشه‌خۆری تر. مێژووی ڕاسته‌قینه، تێکۆشانی جه‌ماوه‌ری کرێکار و چه‌وساوه دروستی ده‌کات ، چونکه ناکۆکی ناو خێزانی بۆرژوازی ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌ڵات له‌سه‌ر دابه‌شکردنی داهات و ده‌سه‌ڵاته، ئیتر قسه‌ی زلی لیبراڵ ڕۆشنبیرانی لایه‌نگریان ته‌نیا خه‌یاڵ و ڕاستی شاردنه‌وه‌یه.
ئیراده‌ی گۆڕانکاری ڕاستی بێ کۆتوبه‌ند و مه‌رج، ئه‌نجامه‌کانی له پراکتیکی شۆڕشگێڕانه و له‌ڕاستایی دامه‌زراندنی کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی بێ چه‌وسانه‌وه‌دا خۆی ده‌نوێنێ، که دادپه‌روه‌ری بێنێته کایه‌وه. کێشه‌ی سیاسی نێوان جه‌ماوه‌ری سته‌ملێکراو و بۆرژوازی کوردی له‌سه‌ر ئازادی و یه‌کسانی و دادپه‌روه‌رییه، له ئاکامی نه‌بوونی ئه‌م چه‌مکانه‌دا کۆمه‌ڵگا نوقمی دواکه‌وتوویی سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تی بووه. کاتێ ئازادی بزر ده‌بێت ڕایه‌ڵه کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کانیش له‌به‌ر یه‌کتر هه‌ڵده‌وه‌شێن و سزا و کوشتن و زیندان جێگای دادپه‌روه‌ری ده‌گرنه‌وه. ئه‌گه‌ر لایه‌کی ڕووی بابه‌تیانه‌ی دادپه‌روه‌ری جێبه‌جێکردنی یاسای یه‌کسانی بێت له گشت دامه‌زراوه‌کانی کۆمه‌ڵگه‌دا، ئه‌وا لایه‌که‌ی تری ئازادکردن و ڕازیکردنی هه‌ست وسۆز و گیانی مرۆیییه له‌پرسێکی گرنگی مرۆڤایه‌تیدا. له‌ڕووی فه‌لسه‌فیشه‌وه ئازادی و دادپه‌روه‌ری به‌هایه‌کی مرۆڤانه‌یه، که تاکه‌کانی کۆمه‌ڵگا له هه‌موو ڕوویه‌که‌وه له‌به‌رده‌م داد و یاسادا یه‌کسان ده‌کات، وه‌پێویسته ئه‌و یه‌کسانییه سه‌رجه‌م کۆمه‌ڵگایه‌کی شارستانی و سکۆلار بگرێته‌وه، که ئه‌وه‌ش ته‌نیا له سۆشیالیزمدا به‌رجه‌سته ده‌بێت.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
