له‌ڕۆژی یه‌کی ئایاردا، کرێکاران نه‌فره‌ت له چینی ده‌سه‌ڵاتدار ده‌که‌ن
Sunday, 01/05/2011, 12:00
بێشوب: له‌ناخمدا شتێک هه‌یه، هه‌رگیز.. ئێوه ناتوانن بیکوژن...
ئه‌مه قسه‌ی یه‌کێک له‌و کرێکاره ئازا و شۆڕشگێڕانه‌بوو، له‌به‌رده‌می په‌تی سێداره‌دا. کاتێک پۆلیسی نهێنی ئه‌مریکا له ساڵی 1886 دا له شاری شیکاگۆ هێرشی کرده سه‌ر کرێکارانی خۆپیشانده‌ر، له‌پێناوی باشکردنی لانی که‌می کرێ و باشکردنی ژیانی خێزانه‌کانیان ئه‌نجامیاندابوو. ڕژێمی هاری سه‌رمایه په‌لاماری کرێکارانی ناڕازیدا، له جیاتی وه‌ڵام به‌داخوازیه‌کانی کرێکارانی بێ چه‌ک، ده‌زگای مرۆڤ کوژی بۆرژوا ئه‌مریکی کرێکارانی گولله‌باران کرد. پاش سیناریۆیه‌کی دروستکراو، کرێکارانی ڕاپێچی دادگایه‌کی نادادپه‌روه‌ر کرد و به‌بڕیارێکی دڕندانه کۆمه‌ڵێک کرێکاری خه‌باتگێڕ ڕه‌وانه‌ی په‌تی سێداره کران. ئه‌مه‌ش له ئاستی ناوخۆیی و جیهانیدا ده‌نگی دایه‌وه و ڕسوایی و دژه مرۆیی سه‌رمایه‌داری و سیسته‌مه‌که‌یانی زیاتر ئاشکرا کرد و شه‌پۆلی ناڕه‌زایه‌تی ویژدانی مرۆڤایه‌تی هه‌ژاند. ئیتر کرێکاران ئه‌و ڕۆژه‌یان کرده ڕۆژی نه‌فره‌ت له سیسته‌می سه‌رمایه و ڕۆژی وه‌ستانه‌وه به دژی چهوسانهوهی چینایه‌تی، کوشتارگه‌ی یه‌کی ئایار و ڕژاندنی خوێنی کرێکارانی تێکۆشه‌ر بووه سونبول و یادی ڕۆژێکی مه‌زنی چینی کرێکار.
له‌کاتێکدا ناوچه‌که پرۆسه‌ی گۆڕانکاری قوڵ و ڕیشه‌یی، له‌ڕێی شه‌پۆلێک ناڕه‌زایه‌تی و ڕاپه‌ڕین و شۆڕش به‌خۆیه‌وه ده‌بینێت، مه‌سه‌له‌ی کرێکاران و خه‌باتیان له‌پێناوی ئازادی و مافه ڕه‌واکانیاندا و هه‌ستکردنیان به هاوڵاتیبوون له به‌ده‌ستهێنانی مافه زه‌وتکراوه‌کانیاندا، ڕژاندنی ناڕه‌زایه‌تی و توڕه‌ییانه به‌سه‌ر سه‌رمایه‌داراندا و ڕۆژ له دوای ڕۆژ دیکتاتۆره‌کان ڕسوا و ڕاوده‌نرێن. کرێکارانی ناو ئه‌و کۆمه‌ڵگانه‌له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانیاندا وه ئاگاهتوون، به‌رانبه‌ر ئه‌و هه‌موو نادادپه‌روه‌ی و نایه‌کسانی و ناهه‌مواریه‌ی چه‌ند ساڵه‌ی ژیانی خۆیان و خێزانه‌کانیان، ئێخه‌ی سه‌رمایه‌داران و ده‌سه‌ڵاته‌کانیان ده‌گرن و ڕاده‌کێشن.
سروشتی مرۆڤ وایه کاتێک هه‌ست به‌چه‌وسانه‌و سته‌م ده‌کات، به‌هه‌موو شێوازێک که له‌تواناییدا بێت و بۆی بکرێت له‌پێناو سه‌ند‌نه‌وه‌ی مافه زه‌وتکراوه‌کانیدا په‌نا بۆ ڕاپه‌ڕین و شۆڕش ببات. هه‌ر ئه‌م کاردانه‌وه‌یه‌ش بوو هانی چینی کرێکاریدا دژی سه‌رمایه‌داران بوه‌ستنه‌وه، یادی ڕۆژی یه‌کی ئایار که سه‌ده‌یه‌ک زیاتره، وه‌ک مێژووه‌یه‌کی زیندوو له‌دڵی کرێکارانی جیهاندا بمێنێته‌وه و به‌رز ڕابگیرێت. داکۆکی ئه‌م چینه له مافه‌کانی بۆته که‌لتورێکی چینایه‌تی شۆڕشگێڕ و خۆڕێکخستنی له سه‌ندیکا و حیزبه کرێکاریه‌کانیدا، ئاکامی ده‌رکه‌وتنی تیۆری کۆمه‌ڵایه‌تییانه و بزووتنه‌وه‌ی فیکری و فه‌لسه‌فی و سیاسی ڕابه‌رانی ئه‌م چینه خۆی له مارکسیزمدا دیوه‌ته‌وه، تا وه‌ڵام به ناکۆکیه چینایه‌تیه‌کان بداته‌وه.
ئه‌م بزووتنه‌وه کۆمه‌ڵایه‌تیه‌ی چینی کرێکار، وه‌ک بزووتنه‌وه‌یه‌کی زیندوو له‌مێژووی مرۆڤایه‌تیدا چه‌ندان قۆناغی خه‌باتی بڕیوه، له‌پێناوی ڕزگاربوونی له چنگی دڕندانه‌ی نیزامی سه‌رمایه‌داری، که دیارترینیان هه‌ردوو شۆڕشی مه‌زنی کۆمۆنه و ئۆکتۆبه‌ره. ئه‌مه سه‌ره‌ڕای تێکۆشانی به‌رده‌وامی له هه‌وڵدان وه ملنه‌دانی به بۆرژوازی و سووربوونی له‌سه‌ر خواست و داواکاریه‌کانی له‌ڕێی مانگرتن و خۆپیشاندانه‌وه. هه‌میشه ئه‌م بزووتنه‌وه هه‌ڵگری ئاڵای یه‌کسانیخوازی و ئازادی و دادپه‌روه‌ری بووه، دژی چهوسانهوهی ژنان له ڕووی کۆمه‌ڵایه‌تی و ئابووری و سیاسی یه‌وه له مه‌یدانی خه‌باتدا بووه. تێکۆشاوه دژی هه‌موو بیروباوه‌ڕێکی ڕه‌گ داکوتاوی کۆمه‌ڵایه‌تی کۆنه‌په‌رستانه‌ی وه‌ک ڕه‌گه‌ز و ئایین و نه‌ته‌وه، که بوبێته هۆی به‌لاڕێدا بردن و دوورخستنه‌وه و له‌به‌ریه‌ک هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی یه‌کڕیزی چینی کرێکار.
له‌گه‌ڵ ئه‌و هه‌موو گۆڕانکاریانه‌ی به‌سه‌ر کۆمه‌ڵگای مرۆڤایه‌تیدا هاتووه، هێشتا هیوا و ئاواته‌کانی ملیونه‌ها مرۆڤی چه‌وساوه‌ی جیهان له سایه‌ی ئه‌م نه‌زمه نامرۆڤانه‌یه‌ی سه‌رمایه‌دا نه‌هاتۆته دی، چونکه هێشتا ئیمپریالیزمی ئه‌مه‌ریکا باڵا ده‌سته و بۆرژوا ده‌سه‌ڵاتدارانی تری جیهانیش وابه‌سته‌ن به سیاسه‌ت و به‌رنامه‌ی چینی سه‌رمایه‌وه. ده‌سه‌ڵاتدارانی کوردستانیش مل که‌چ و گوێڕایه‌ڵی هه‌مان سیاسه‌ت و ئامانجی سه‌رمایه‌دارانی جیهانن و به‌رگری له به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی سه‌رمایه‌داری ناخۆیی و ده‌ره‌کی ده‌که‌ن، کرێکارانیش له ناله‌بارترین هه‌لومه‌رجی کاردا ژیانێکی پڕ کوله‌مه‌رگی ده‌گوزه‌رێنن.
کرێکارانی کوردستان له‌یادی ئه‌م ڕۆژه پیرۆزه‌دا زیاتر له هه‌موو کات، ده‌بێ هۆشیارانه بیر له‌یه‌کڕیزی و یه‌کگرتوویی خۆیان و چینه‌که‌یان بکه‌نه‌وه، له شوێنی کار و ژیاندا دژی چه‌وسانه‌وه و باری ناهه‌مواری ژیان و که‌می کرێ و برسێتی و گرانی و نه‌بوونی ئازادی بێمافیان تێکۆشانیان زیاتر بره‌و پێبده‌ن. ئه‌مڕۆ له کوردستانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی دوو حیزبی مافیای بنه‌ماڵه‌ییدا هه‌موو داهات و سامان و موڵک و ماڵی گشتی داگیرکراو قۆرخکراوه. ئه‌مڕۆ سه‌رمایه‌داران و ده‌ست و پێوه‌نده‌کانیان خه‌ریکی چه‌وسانه‌وه و به کۆێله‌کردنی تاک به تاکی مرۆڤه‌کانی ئه‌م کۆمه‌ڵگه‌یه‌ن، هه‌موو داموده‌زگا و دامه‌زراوه و ئامێر ه‌کانی کارگه و کۆمپانیا و وه‌به‌رهێنان له‌ده‌ستی کۆمه‌ڵێ مافیای ده‌سه‌ڵاتداری سه‌رمایه‌داریدان و کرێکاران و توێژه سته‌مدیده‌کانی کۆمه‌ڵگه‌ش قوربانی شه‌ڕ و ئاشتی ئه‌م چینه‌ن له خزمه‌تکردنیان هه‌ر له‌شوێنی به‌رهه‌م هێنانه‌وه تا ده‌گاته سوپا و چه‌کداره‌کانی، که کراونه‌ته‌پارێزگاری له‌م ده‌سه‌ڵاته مشه‌خۆره.
به‌درێژایی مێژوو چینی کرێکار ناچار کراوه بۆ به‌ده‌ستهێنانی پاروه نانێک له‌به‌رده‌م ده‌سه‌ڵاتی نامرۆڤانه‌ی سه‌رمایه‌دا ڕابوه‌ستێت تاکارێکی چنگ که‌وێت و ژیانی خۆی و خێزان و منداڵه‌کانی له مردن و کوله‌مه‌رگی ڕزگار بکات. کرێکاران داینه‌مۆی هه‌موو بزووتن و جوڵانه‌وه‌یه‌کی شارستانی و مۆدێرن، چ له کاتی ئیشکردن و به‌رهه‌م هێناندا یان له کاتی خه‌بات و ڕاپه‌ڕین و شۆڕشه‌کاندا، ژیانی کرێکار له سایه‌ی سیسته‌می نامرۆڤانه‌ی سه‌رمایه‌دا که‌ڵه‌که‌ی سه‌رمایه‌یه بۆ سه‌رمایه‌داران و له کاتی شۆڕش و ڕاپه‌ڕینشدا ووزه‌یه بۆ به‌سه‌رکه‌وتن گه‌یاندن و ده‌ست گه‌یشتنه به ئایینده‌یه‌کی گه‌ش. کرێکاران له جیهانی سه‌رمایه‌دا تاقه چینێکن قورساییه‌کی گه‌وره‌ی مێژووییان له‌سه‌ر شانه و هه‌ر ئه‌وانیش سه‌ره‌ڕای کارکردنی قورس و تاقه‌ت پڕوکێن، ئایینده‌ی کۆمه‌ڵگه و ڕزگارکردنی له ده‌ستی نه‌گریسی سه‌رمایه‌داری ئه‌رک و ئامانجیانه.
کرێکارانی بێبه‌ش له‌و هه‌موو سامان و داهاته‌ی کوردستانیش هه‌قیانه ئێخه‌ی ده‌سه‌ڵاتداران بگرن و چیتر کۆیله‌یی و چه‌وسانه قبوڵ نه‌که‌ن و له‌پیناو دابه‌شکردنی داهات و سامانی کوردستاندا بێنه ده‌نگ و کۆمه‌ڵگه بۆ ڕزگاربوون له ده‌ست سه‌رمایه‌دران و به‌کارهێنانی سامان و داهاتی کوردستان بۆ هه‌مووان به‌بێ جیاوازی ئاڕاسته‌بکه‌ن. ئه‌رکی چینی کرێکاری کوردستانه خه‌بات له‌پێناوی یه‌کسانی کۆمه‌ڵگه‌دا بکات، کارکردنی له‌پێناوی باشکردنی ژیانی مرۆڤه‌کاندابێت، نه‌ک بچه‌وسێته‌وه و قازانجی به‌رهه‌می کارکردنی بچێته گیرفانی کۆمه‌ڵێک سه‌رمایه‌داری چاو چنۆکه‌وه. بارودۆخی چینی کرێکار و خه‌ڵکی سته‌مدیده له ئاستێکدایه ده‌کرێت ئاگایی چینایه‌تی له‌پێناو ژیانێکێکی باشتردا زیاتر بچێته پێش و به‌خه‌بات و یه‌کگرتوویی چینایه‌تی ژیانی کۆیله‌تی کۆتایی پێ بهێنرێت.
کرێکاران ده‌بێت له شانۆی سیاسه‌تدا ووریانه بێنه‌ده‌ر و خۆیان نه‌ده‌نه ده‌ست فریو و ته‌ڵه‌که‌ی بۆرژوازی ده‌سه‌ڵاتدار، قازانجی چینایه‌تی خۆیان له‌سه‌ر و هه‌موو سادو سه‌ودایه‌کی سیاسیانه‌ی بۆرژوازییدا بپارێزن. ئه‌مڕۆ ده‌سه‌ڵاتی بۆرژوازی کوردی له قه‌یرانی سیاسیدا ژیان ده‌گوزه‌رێنێت، خۆپیشاندان و ناڕه‌زایه‌تیه‌کانی دوو مانگی ڕابردوو، نیشانه‌ی شکست و بێده‌ربه‌ستی ئه‌و ده‌سه‌ڵاته به‌رانبه‌ر به خه‌ڵکی ڕاپه‌ڕیو نیشان ده‌دات و هێنانی سه‌رباز و به‌کرێگیراوه‌کانی بۆ سه‌رکوت و خامۆشکردنه‌وه‌ی ده‌نگی ئازادانه‌ی جه‌ماوه‌ری ڕاپه‌ڕیو دوا کارتی دۆڕاوی ئه‌و ده‌سه‌ڵاته دیکتاتۆر و دژه مرۆیی یه بوو. کرێکارانی هۆشیار و ڕێکخراو له توانایاندا هه‌یه به‌رپه‌رچی ڕه‌فتاری فاشیانه‌ی ده‌سه‌ڵاتداران بده‌نه‌وه، نه‌هێڵن ده‌سه‌ڵاتداران جارێکی تر خه‌ڵکی به‌شخوراو له خشته‌به‌رن و ده‌نگی ناڕازیان کپ بکه‌نه‌وه.
باکرێکارانی کوردستان ببنه پێشڕه‌و و ڕێ نیشانده‌ری جه‌ماوه‌ری سته‌مدیده و به‌یه‌کگرتوویان ده‌سه‌ڵاتی سه‌رکوتگه‌ری کوردی ناچاری ملدان به داوا ڕهواکانی جه‌ماوه‌ر بکه‌ن و جومگه‌کانی چالاکی و کارکردنی ئه‌م ده‌سه‌ڵاته نادادپه‌روه‌ره له‌کاربخه‌ن. مانگرتن و خۆپیشاندانی چینایه‌تی کرێکاران ده‌توانێت ته‌ختی ده‌سه‌ڵات بله‌رزێنێت و بێنێته سه‌ر چۆک، بۆ سه‌پاندن و گه‌یشتن به خواست و مافه ڕهواکانی جه‌ماوه‌ر به‌گشتی. بژی ڕۆژی جیهانی یه‌کی ئایار، به‌ره‌و فراوانکردنی خه‌باتی کرێکاری له‌پێناوی ئازادی جه‌ماوه‌ر و به‌ده‌ستهێنانی مافه‌کانی کرێکاران و ڕزگاربوون له سیسته‌می سه‌رماداری.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
