رۆژی پێنجشەمە، ٢١/١٢/٢٠١٧ لە کەتەلۆنیا هەلبژاردنی نوێ ئەنجام درا. لەم هەڵبژاردنەدا دوو بەرەی دژ بەیەک رووبەڕووی یەک بووبوونەوە:

(١) بەرەی سەربەخۆیی - خوازانی کەتەلۆنیا کە خۆیان لەم پارتانەدا دەبیننەوە:

- لیستەی "پێکەوە لە پێناوی کەتەلۆنیا" (JxCAT - Junts pel Catalunya) بە سەرۆکایەتی کارلێس پوێجدیمۆند، سەرۆکی کەتەلۆنیای هەڵهاتوو بۆ بروکسل،

- "چەپخوازانی کۆماریی کەتەلۆنیا (ERC - Esquerra Republicana de Catalunya)،

- وە "کاندیدی یەکێتی گەل" (CUP - Candidatura d'Unitat Popular)،

(٢) بەرەی لایەنگری حکومەتی ناوەندی و دژ بە سەربەخۆبوونی کەتەلۆنیا، کە خۆیان لەم حیزبانەدا دەبیینەوە:

- "هاووڵاتی" (CS - Ciudadanos)،

- "پارتی سۆسیالیستانی کەتەلۆنیا"  (PSC - Partit dels Socialistes de Catalunya)،

- وە "پارتی گەل" (PP - Partido Popular).

لەم هەلبژاردنەدا سێ حیزبە سەربەخۆیی-خوازەکان بە زۆرینەیەکی رەها هەلبژاردنەکەیان بردەوە و لە کۆی ١٣٥ کورسی پەرلەمان ٧٠ کورسیان بەدەستهێنا.

بەشداربوون لە هەڵبژاردنەکەدا رێکۆردێکی مەزنی پێکهێنا. لە ٪٨٢ کۆی ٥,٥ ملیۆن مافداری دەنگدانی کەتەلۆبیا بەرەو سندووقی دەنگدان چوون.

ئەم بردنەوە رەهایەی سەربەخۆیی - خوازان زللـەیەکی بناگوێ بوو بوو بۆ دەستەڵاتی حکومەتی ناوەندی ئیسپانیا. بەم ئاکامە ناکۆکی نیوان حکومەتی ئیسپانیا و بەڵێ - خوازانی سەربەخۆیی کەتەلۆنیا دەکەوێتە خولێکی نوێوە. 

بۆ وەبیرهێنانەوە: لە ٣٠ ماگی تشرینیی یەکەمی ٢٠١٧ (هەفتەیەک دوای رێفەرەندوومی سەربەخۆیی هەرێمی کوردستان)  لە سەرانسەری هەرێمی کەتەلۆنیا گشتپرسی بۆ سەربەخۆیی کەتەلۆنیا و جیابوونەوە لە ئیسپانیا کرا. حکومەتی ناوەندی لە مەدرید (هاوشێوەی حکومەتی ناوەندی لە بەغداد) ئەم گشتپرسیە و ئاکامەکەی رەت کردەوە و حکومەتی هەرێمی کەتەلۆنیا و "پوێجدیمۆند" ی سەرۆکی کەتەلۆنیای وەلاخست و بانگەشەی هەلبژاردنی نوێی بۆ هەرێمی کەتەلۆنیا کرد. پوێجدیمۆند هەڵهات بۆ بروکسل، بۆ ئەوەی خۆی لەدەستگیرکردنی لە لایەن ئیسپانیاوە رزگار بکات.

پلان و ئومێدی حکومەتی ناوەندی لە مەدرید لەو بانگەشەیە ئەوە بوو، کە دژانی سەربەخۆیی کەتەلۆنیا بیبەنەوە و بەرەی سەربەخۆیی - خواز بیدۆڕێنن. بەڵام ئیرادەی زۆرینەی گەلی کەتەلۆنیا پتەوتر بوو لە خواستی حکومەتی مەرکەزی هەوادارانی لە کەتەلۆنیا و سەرلەنوێ بە وورەیەکی بەرزتر لە پێشوو جەختیان لەسەر ئەوە کردەوە، کە دەیانەوێ سەربەخۆ بن و لە ئیسپانیا جیا ببنەوە و دەوڵەتێکی سەربەخۆ بۆ گەلی کەتەلۆنیا پێک بهێنن، بەبێ ئەوەی گوێ بدەنە هەڵوێستی دژوەری دەوڵەتانی جیهان بۆ کەتەلۆنیاو پشتگیریکردنیان لە یەکپارچەیی ئیسپانیا (وەکو چۆن هەمان هەڵوێستیان بەرامبەر بە یەکپارچەیی عێراق و دژوەری دەوڵەتی کوردییان نواند).

١ - کەتەلۆنیا:

ئەگەر سەرنجێک بدەینە هەردوو کێشەی گەلی کورد و گەلی کەتەلۆنیا و لە گەڵ یەکدا بەراووردیان بکەین،  زۆر هاوجۆری و وێکچوون و هەندێکیش جیاووازی لە نێوانیاندا دەبینین. بۆچی گەلی کورد دەیەوێت سەربەخۆ بێت و تەڵاق لە عێراق بسێنێت، شتێکی روون و ئاشکرایە بۆ هەموو کوردێک و بۆ هەموو جیهانیش. بەڵام با جارێ بپرسین، کە ئایا بۆچی گەلی کەتەلۆنیا دەیەوێت لە ئیسپانیا جیا ببێتەوە و ئاڵای سەربەخۆیی هەڵبکات؟

خاکی کەتەلۆنیا لە رووی رووبەرەوە نیوەی سەرزەمینی هەرێمی کوردستانی – لە لایەن عێراقەوە – داگیرکراو (بەو ناوچانەشەوە کە ناونراون "جێناکۆک") پێکدەهێنێت، ژمارەی دانیشتوانی ٧،٥ ملیۆن (حەوت ملیۆن و نیو) کەسن. گەلی کەتەلۆنیا بە سەدان ساڵە زمان و کولتور نەریتی میللی خۆی پاراستووە و لە ماوەی چەندین دەکادەی (دەساڵە) سەدەی رابردوودا زۆر هەوڵی سیاسی داوە بۆ بەدەستهێنانی خۆبەڕێوەبەرییەکی فراوانتر و دەسەڵاتسالاریەکی ماڵی (باجداری/ضرائب) و ئابووری بەربڵاوتر.

کەتەلۆنیەکان خۆیان بە مافخوراو دەزانن و سەرزەنشتی حکومەتی ناوەندی لە مەدرید دەکەن، کە دەستەڵاتی سیاسی و ئیرادەی خۆی زیاد لە ئاستی تەندروست بە سەر کەتەلۆنیادا دەسەپێنێت و خێرو خێراتی کەتەلۆنیا دەخوات، بەڵام لە بەرابەردا زۆر کەمتریان لەوە بۆ دەگەڕێتەوە کە دەینێرن بۆ مەدرید. بە تایبەتی لە ساڵانی ١٩٣٩ هەتا ١٩٧٥ کەتەلۆنیا چەوساندنەویەکی زۆری لە لە لایەن دیکتاتۆریەتی حکومەتی فرانکۆ بە خۆیەوە بینی کەتەلۆنیەکان سەرکوت کران. هەرکەسێ بە کەتەلۆنی بدوایە بەدووی دەنرا و دەستگیر دەکرا و ئەشکەنجە دەدار و بگرە کەسانێکی زۆری کەتەلۆنی گیران و بێسەروشوێن کران وئیعدام کران. لویس کۆمپانیس، دواین سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کەتەلۆنیا لە سەردەمی دتکتاتۆری فرانکۆدا لە سالێ ١٩٤٠ لە لایەن رژێمی فرانکۆ- وە دەستگیر کرا و لە سێدارە درا.

کەتەلۆنیا لە رووی کشتوکاڵی و بەرهەمی دەریایی و گەشتیاریەوە هەرێمێکی زۆر دەوڵەمەندی ئیسپنایایە. لە ساڵی ٢٠١٦ کەتەلۆنیا بەهێزترین هەرێمی تێکرای ئیسپانیا بوو لە ڕووی ئابووریەوە،  ئەگەر بێت و داهاتی ناوەکی گشتی رەچاو بکەین. کەتەلۆنیا لە رووی دانیشتوانەوە لە ٪١٦ ئیسپانیا پێک دێنێت، وە لە ساڵی ٢٠١٦ لە ٪١٩ ی داهاتی ناوەکی ئیسپانیا لە لایەن کەتەلۆنیاوە بە ئاکام هات و گەشەی ئابووری کەتەلۆنیا بە رادەی لە ٪٣،٥ زیاتر بوو لە گەشەی ئابووری گشتی ئیسپانیا کە لە ٪٣،٢ بوو. هەروەها کەتەلۆنیا زیاد لە رادەی خۆی بەشداری دەکات لە داهاتی ماڵیاتی ئیسپانیادا، بەڵام حکومەتی ناوەندی بەوە تاوانبار دەکات، کە لە رووی ماڵی و سیاسیەوە دەستی ناوەتە قورتمی کەتەلۆنیا و جیاوازیکاری لە نێوان کەتەلۆنیا و هەرێمە ئیسپانی - دووەکانی تری ئیسپانیا دەکات لە بواری سەرمایەگوزاریی دەوڵەتی و گەشەپێدانی کەتەلۆنیا. یەکێک لە دروشمە گوزارەکانی سەربەخۆیی - خوازانی کەتەلۆنیا بریتیە لە " Madrid ens roba"، واتە "مەدرید دزیمان لێدەکات"، وە یان "مەدرید تاڵانمان دەکات".

دوای رێفەرەندووم لە ٣٠ تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ حکومەتی ناوەندی لە مەدرید فشاری سیاسی و یاسایی لە سەر کەتەلۆنیا زیاتر کرد و بە کووتەکی یاسایی وەڵامی گەلی کەتەلۆنیا و حکومەتی هەرێمی کەتەلۆنیا دەداتەوە.  

٢ - کوردستان:

لە رووی مافخوراوی و زوڵملێکردن و چەوساندنەوە و بەتاڵانبردنی بەروبوم و خێریوخێراتەوە کوردستانیش هاودەردی کەتەلۆنیایە، بەڵام لە گەڵ جیاوازیەکی زۆر زۆر گەورە!!! ئەو جیاوازیەش پەیوەندی بە لایەنە دژکارەکانی کەتەلۆنیا و کوردستانەوە هەیە.

أ - لایەنە دژکاری کەتەلۆنیا – واتە حکوموتی ناوندیی ئیسپانیا – بەشێکە لە سیستەمێکی سیاسی ئەوروپی مۆدێرن کە لە سەر بناغەی کۆمەڵگایەکی ژیار (متمدن) و دێمۆکراسی و پاراستنی مافی مرۆڤ و بەها و کەرامەتی مروڤ بنیات نراوە. حکومەتی ناوەندی لە مەدرید ئەگەر چی دژایەتی هەموو هەوڵێکی سیاسی بۆ جیابوونەی کەتەلۆنیاش بکات و بە هەموو هێزو توانایەکی سەربازی و پۆلیسیشیەوە دژی کەرتبوونی ئیسپانیا بوەستێت و یەکپارچەیی ئیسپانیا بپارێزێت، هیچ کاتێک لە چوارچێوەی سیاسەتی ئەوروپی و یاسا و دەستوری ئەورپای یەکگرتوو دەرناچێت و پەنا ناباتە بەر جینۆسایدکردنی خەڵکی کەتەلۆنیا، بگرە لە لایەن یەکێتی ئەوروپا و رێکخراوانی نێونەتەوەییشەوە رێگای پێ نادرێت کارێکی وەها لە ئەوروپادا پێك بێت.

ب - لایەنە دژکاری کورد و کوردستان – عێراق – ووڵاتێکە کە هە تا ئێستاش هەر لە سەر بنەمای دەستورێکی ئەنتیکە و تۆزلێنیشتووی کۆیلایەتی ساڵی ١٩٣٩ پێک هاتووە، کە هیچ بەهایەک بۆ مرۆڤ دانانێت و مرۆڤەکانی عێراقیش (بە کوردیشەوە)، نەوە بە نەوە لە سەر بنەمایەکی دواکەوتووی خێڵەکی و تایەفەگەری و ئایینی دوو لە رۆحی لێبووردن و توندڕەو پەروەردە بوون. بە درێژایی مێژووی دەوڵەتی عێراق (لە یەکم رۆژی درووستبوونیەوە هەتە ئێستا) هەر پەنا براوەتە بەر زەبر و زۆر و کوشتن و بڕین و ماڵوێرانکردن و هێرشی سووکایەتی بە نامووس و جینۆساید بۆ چارەسەرکردنی کێشە کۆمەڵایتی و سیاسیەکان، بە تایبەتی کێشەی نەتەوایەتی کورد. سەبارات بە ووڵاتانی ئەوروپا (بە رۆژئاوا و رۆژهەڵاتیەوە) و ئەمەریکایش هیچ وەختێک خەمخۆر و دڵسۆز ی راستەقینیەی مرۆڤی جیهانی سێهەم نەبوون و ناشبن. مرۆڤی جیهانی سێهەم بەهایەکی نیە بۆ ئەوان، بەڵکو ەوکو کوللـە و مێشوولە مەگەز تەماشایان دەکرێت. وەکو لە مێژوودا نیشانیان داوە و ئێستاش بەردەوام نیشانی دەدەن، هەموو کاتێک ئامادەن بە هەزاران و بگرە بە ملیۆنەها مرۆڤی جیهانی سێهەم (بە کوردیشەوە کە هەمیشە نۆکەری و خۆبەخشی بۆ کردوون) بکەن بە قوربانی بەرژەوەندیەکانی خۆیان. کاتێ دوژمنانی کورد (بە تورکی رەگەزپەرست و دوور لە هەموو تەمەدون و بەهای مرۆڤایەتیەوە، و فارسی هەمیشە دژ بە کورد و متمانەپێنەکراو، و عەرەبی هەمیشە بیر جاهلی) گەلەکۆمەکێ لە کورد دەکەن و دەکەونە گیانی کورد و بە ئاگر و ئاسن و تۆپ و تانک ئاسەواری وێرانکاری و سەرزەمینی سووتاو لە دوای خۆیان جێدەهێڵن و تەعەدای شەرەف و نامووس لە کەرامەتی مرۆڤی کورد دەکەن و جینوساید بەرامبەر بە کورد ئەنجام دەدەن، جیهانی بەناو متمدن و دیمۆکراتی - خواز و ئاشتیخوازی ئەوروپا و ئەمەریکا چاوی خۆیان دەنووقێنن و گوێی خۆیان دادەخەن و دەمییشیان دەبەستن و نقیان لێ نایەت. ئێمەی کورد بەرگریمان لێ ناکرێت چونکە رۆژهەڵاتین و زۆرینەمان پەیڕەویکەری ئاینی دواکەوتووی عەرەبی و دژەمرۆڤی ئیسلامین، بەڵام کەتەلۆنیەکان (چونکە ئەوروپین و بە ئاینیش مەسیحین) بەرگریان لێدەگرێت و ناهێلن جینۆسایدیان بەسەربێت.

ت - ئەگەر ئاوڕێک لە نزیکترین مێژووی رابووردوو (لە ساڵی ١٩٩٣ ـەوە هەتا ٢٠٠٦) بدەینەوە، دەبینین کە یەکپارچەیی چەندین دەوڵەتی ئەوروپا هەڵوەشا و چەندین دەوڵەتی تازەیان لێ پێک هاتن (وەکو سلۆڤاکیا، چێکیا، سلۆڤێنیا، کرۆاتسیا، سێربیا، ماتسێدۆنیا، بۆزنیا - هێرتزۆگۆڤێنیا،  کۆسۆڤۆ، لاتڤیا، لیتوانیا، ئەستۆنیا) بەبێ ئەوەی ئەوروپای یەکگرتوو و دەوڵەتە پێکهاتەکانی و ئەمەریکا و ووڵاتانی تری جیهان دژایەتی ئەو جیابوونەوانە بکەن و لاریشیان لە دانبێداهێنانی ئەو ووڵاتە تازە دروستبووانە نەبوو. بەڵام دەربارەی کوردم تەنانەت هەموو دنیا دژی "گشتپرسی" سەربەخۆییبوونی هەرێمی کوردستان بوون، ئەو "گشتپرسی" یەی کە لە ئەوروپای دێموکراتدا و لە ئەمەریکا بناغەی دیێمۆکراسی راستەوخۆی ئەو ووڵاتانە پێک دێنێت وبڕوایان پێی هەیە و کاری پێدەکەن.

أ - گشتپرسییەکەی هەردوو گەلی کەتەلۆنیا و کوردستان لە لایەن هەردوو حکومەتی ناوەندی بەغداد و مەدریدەوە رەت دەکرێنەوە و هەردوو حکومەتی ناوەندیش بە هەڕەشە و گوڕەشە چاوترسێنی هەردوو گەلی کورد و کەتەلۆنیا دەکەن. هەرچی عێراقە، هەڕەشەکانی بە کرداریش ئەنجام دەدات، بە کردارگەلێکی نایاسایی دوور لە ئەخلاقی و هێرشی سەربازیی و گەمارۆی ئابووری و هەناردنی میلیشیای غەیری نیزامی بۆ سەرکوتکردنی گەلی کورد، جگە لە برسیکردنی گەللی کوردستان، وەکو ئەوەی کوردستان هەر ئەمەی نوقسان بێت. گەلی کورد ماوەی ٢٦ ساڵە لە لایەن حکومەتە هاوزمانەکەی خۆیەوە سەرکوت و برسی و بێبەری لە هەموو پێداویستیەکانی ژیان (مووچە و ئاو و کارەبا و سووتەمەنی، هتد.) دەکرێت، ئێستا گەمارۆی حکومەتی ناوەندیی بەغدادیشی هاتە سەر.

ب - ووڵاتانی زلهێزی جیهان و ووڵاتە کلکۆڵەکانیان رەتی دەکەنەوە دانبنێن بە هەردوو پرۆسەی گشتپرسی هەردوو گەلی کەتەلۆنیا و کورددا، ئەمەش لە هەڵوێستی هەلپەرستی و بەرژەوەندی سیاسی و ئابووری و هەژموونگەریەوە. ووڵاتە زلهێزەکان لە لایەکەو نایانەوێت کە دەوڵەتێکی ئەندامی یەکێتی ئەوروپا، بە تایبەتی دەوڵەتێکی دێرینمێژووی وەکو ئیسپانیا، کە خۆی سەرزەمانێک دەوڵەتێکی ئیمپێریالی زلهێز بوو، کەرت بکرێت و لاواز بێت، لە بەر ئەوە گشتپرسیەکەی کەتەلۆنیا و خۆشمرخی سەربەخۆیی – خوازەکان رەتدەکەنەوە. لە لایەکی تریشەوە، لە بەر ئەوە نایانەوێت دانبنێن بە جیابووەنەوە و سەربەخۆیی کەتەلۆنیا، چونکە ئەمە دەبێتە کەیسێکی "precedent" (١) (نموونە پێشینە)، کە رەنگە کوردی هەرێمی کوردستانیش وەکو بەهانە بیهێننەوە و داوا لە رێکخراوەی ووڵاتە یەکگرتووەکان بکەن گشتپرسیەکەی هەرێمی کوردستان پەسەند بکەن و دان بە دەوڵەتێکی سەربەخۆی کوردی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بنێن.

(١) precedent  = بریتیە لە رووداوێک وە یان کردارێک  لە رابردووا کە وەکوو نموونەیەک وە یان رابەرێک وەردەگیرێت بۆ ئاڕاستەگیری لە رووداوێک وە یان کەیسێکی هاوتا و هاوشێوە لە ئیستادا.، کە ناکۆکی لە سەرە و لە چارەسەرکردنیدا هاوتەبایی لە نێوان لایەنە ناکۆکەکان پێک نایەت.