ئوجەلان__ئەردوكان مافى ئەوەى نیە ناوى موسى عنتر و ئەحمد كایا بهێنیت
Sunday, 12/09/2010, 12:00
رێبه‌ری گه‌لی کورد"عه‌بدۆڵلا ئۆجه‌لان" پرۆسه‌ی بێچالاکی سه‌ربازی که له‌هه‌فته‌کانی کۆتایی دایه هه‌لسه‌نگاند و ووتی:
پێشهاته‌کانی ڕۆژانی نێوان 13 تا 20 سێپته‌مبر چاره‌نوسی پرۆسه‌که‌دا دیاری ده‌کات.
ئۆجالان ده‌ستنیشانی کرد که ئاکه‌په و ئه‌رته‌شی تورک رێککه‌وتون که پاش ڕێفراندۆم، ئۆپه‌راسیۆنی به‌رفراوان به‌ئامانجی له‌ناوبردن ده‌ستپێبکه‌ن.
بریاری بایکۆتکردنی ڕێفراندۆمیشی وه‌کو داخوازی چاره‌سه‌ری دیموکراتی و ده‌ستورێکی بنه‌ره‌تی دیموکراتی به‌ناوکرد.
رێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدوڵڵا ئۆجالان له‌سه‌ره‌تای دیداره‌که‌دا ڕه‌خنه‌ی له سه‌رۆکوه‌زیرانی تورک ئه‌ردۆغان گرت به هۆی ئه‌وه‌ی له شاری ئامه‌د ناوی ئاپێ موسای هێناوه و ووتی:
ئه‌ردۆغان ئه‌و مافه‌ی نیه که ناوی موسا عه‌نته‌ر بهێنێ و به‌کاری بێنێ. کۆنترا گه‌ریلا و ده‌وڵه‌ت ئه‌ویان کوشت، ئێستاش بێئه‌وه‌ی باس لهو ڕاستیه بکات ، ناوی به‌کارده‌هێنیت. مافێکی به‌و شێوه‌یه‌یان نییه.
ئۆجالان ده‌رباره‌ی رێفراندۆمه‌که‌ی 12ی سێپته‌مبه‌ریش ووتی:
ئه‌گه‌ر حکومه‌ت لهپێناو ده‌ستورێکی بنه‌ڕه‌تی دیموکراتیدا هه‌نگاوێکی هاویشتبا که هه‌مووان له‌ئامێز بگرێت،ئه‌و کات کوردان ده‌یانتوانی ده‌نگی ئه‌رێ بده‌ن. به‌هه‌مان شێوه‌ش ئه‌گه‌ر جه‌هه‌په هه‌ڵوێستی خۆی به‌شێوه‌یه‌کی ئه‌رێنی بگۆڕیبایه و هه‌ڵوێستێکی ڕوونی نیشان دابا، ئه‌وکات کوردان ده‌یانتوانی له ڕێفراندۆمدا به‌شداربن و ده‌نگی نا به‌کار به‌رن.
واتای بایکۆتیش ئه‌مه‌یه. ئێمه ده‌ستورێکی بنڕه‌تی دیموکراتیمان ده‌وێ که هه‌موو که‌سێک به‌هی خۆی بزانێت و هه‌مووان له‌خۆ بگرێت. ئێمه هه‌م له‌دژی فاشیستی نه‌ته‌وه‌ی نه‌ژداپه‌رستین و هه‌میش له‌دژی نه‌ژادپه‌رستی نه‌ته‌وه‌یی ئیسلامین. ئیمه به ئامانجی سه‌پاندنی ده‌ستورێکی بنه‌ره‌تی دیموکراتی به‌سه‌ر ده‌وڵه‌تدا، بریاری بایکۆتمان داوه.
ئۆجالان پرۆسه‌ی بێچالاکی سه‌ربازی که له رۆژی 20 سێپته‌مبردا کۆتایی پێدێت، هه‌ڵسه‌نگاند و ده‌ستنیشانی کرد که هه‌فته‌ی دووای رێفراندۆم، گرنگه و هه‌موو شتیک ڕوون ده‌کاته‌وه.
ئۆجالان سه‌باره‌ت به‌و مژاره ئاوها له هه‌ڵسه‌نگاندنه‌که‌ی به‌رده‌وام بوو:
من له‌گه‌ڵ هه‌ندێ به‌رپرسی ده‌وڵه‌تدا چاوپێکه‌وتنم ئه‌نجام داوه. رۆژانی نێوان 13 بۆ 20ی سێپته‌مبه‌ر زۆر گرنگن. ده‌بێ مرۆڤ له ڕووداو و پێشهاته‌کانی ئه‌و کاته به سه‌رنجه‌وه بڕوانێ. ئه‌و کاته هه‌موو شتێک روون ده‌بێته‌وه. به‌ڵام مرۆڤ ناتوانێت به دڵنیاییه‌وه شته‌کانیش ببینێت. له‌ساڵی 2001 دا قۆناغێکی به‌و شێوه‌یه هه‌بوو. لهو کاته‌دا به‌رپرسانی سه‌ربازی چاوپێکه‌وتنیان ئه‌نجامدا، به‌ڵام له‌پڕێکدا کۆتاییان پێهات.
ده‌ستیان له‌کاروباری ئه‌جه‌وید وه‌ردا. ئێستاش ئه‌وانه‌ی دێنه ئێره و دیدار ئه‌نجام دهدهن، هه‌ستیان به هه‌ستیاری قۆناغه‌که کردووه و به‌شێکیشیان له‌وباوه‌ڕه‌دان که ئیدی دۆخه‌که به‌و شێوه‌یه ناتواندرێت درێژه‌ی پێبدرێت.
ئۆجالان به‌بیری هێنایه‌وه‌که ئاکه‌په و ئه‌رته‌ش رێکه‌وتوون و به‌م شێوه‌یه له هه‌ڵسه‌نگاندنه‌که‌ی به‌رده‌وام بوو:
به پێی ئه‌و ڕێکه‌وتنه، ئه‌رته‌ش له بواری سیاسیدا مه‌یدان بۆ ئاکه‌په ده‌ڕه‌خسێنێت و ده‌ست له‌کاره‌کانی وه‌رنادات، ئاکه‌په‌ش له به‌رامبه‌ردا چاوپۆشی ده‌کات له ئۆپه‌راسیۆنه‌کان و توندوتیژی ئه‌رته‌ش له کوردستاندا. ته‌نانه‌ت لهو باوه‌ڕه‌دام که سه‌رفه‌رمانداری نوێی ئه‌رته‌شی تورک 'ئیشک کۆشانه‌ر'، په‌یمانی قوڵتر و به‌رفراوانتری له‌وانی پێشخۆی، پێشخستووه. وا ده‌رده‌که‌وێت که ئاستی قه‌یرانه‌کان له‌نێوان ئه‌رته‌ش و ده‌وڵه‌تدا هێندراوه‌ته ئاستێکی زۆر که‌م.
ئاکه‌په‌ش لهو کاته‌دا هه‌وڵده‌دات کوردان هه‌ڵخه‌ڵه‌تێنێت. وه‌کو نموونه‌ی ئه‌م دواییه‌ش بۆ ئه‌و مه‌به‌سته، مه‌لاکانی نزیک له‌خۆی ئه‌رکدار کردووه.
ئۆجالان له‌به‌رامبه‌ر گه‌مه‌کانی ئاکه‌په که ئیسلامێتی خراپ به‌کاردێنێ، بانگی هه‌ستیاری له رای گشتی کرد و ووتی:
ماوه‌یه‌ک له‌مه‌و بهر مه‌لایه‌ک کوژرابوو، وادیاره که ده‌یانه‌وێت ئاڵۆزی دروست بکه‌ن، ده‌بێ گه‌له‌که‌مان له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و گه‌مانه هۆشیاربێت و رێوشوێنی پێویست بگرێته بهر، ده‌بێ له به‌رامبه‌ر پروپاگه‌ندی ئه‌وان، رێوشوێنی هه‌مه‌جۆر بگرنه بهر. به‌ڕای من ، لهو نێوه‌نده‌دا سیاسه‌تێکی نوێی ئاکه‌په، جێگای سه‌رنجه. ده‌یانه‌وێت مه‌لاکان به‌کاربێنن، ده‌یانه‌وێت له رێی ئه‌وانه‌وه پروپاگه‌نده بکه‌ن و گه‌ل بخه‌ڵه‌تێنێت. ئهوهش به‌واتای ئه‌وه دێت که کرداری وه‌کو سه‌رده‌می حزبوڵڵا له ئارادایه. ده‌بێت گه‌له‌که‌مان فریوی ئه‌و گه‌مانه نه‌خوات. ده‌بێ نه‌چنه ئه‌و مزگه‌وتانه‌ی که مه‌لاکانی نزیکی ئاکه‌په‌ن و گوێیان لێ نه‌گرن. ئه‌گه‌ر پێویست بکات، با له ماڵی خۆیاندا خواپه‌رستی خۆیان بکه‌ن، به‌و شێوه‌یه ده‌توانن فرتوفێڵه‌کانی ئاکه‌په مایه‌پووچ بکه‌ن.
ئۆجالان له به‌شێکیتری دیداره‌که‌یدا به بیری هێنایه‌وه که پرۆسه‌ی بێچالاکی، به واتای نه‌بوونی مافی پاراستنی ڕهوا نایهت و بانگی هه‌ستیاری کرد و ووتی:
گیانله‌ده‌ستدانی گه‌ریلاکان له‌م رۆژانه‌ی دواییدا منی زۆر غه‌مگین کرد. گیانله‌ده‌ستدانی ئه‌و گه‌ریلایانه له‌کاتی بڕیاری بێچالاکی سه‌ربازیدا، مرۆڤه‌کان زیاتر تووڕه ده‌کات. نابێت پرۆسه‌ی بێچالاکی سه‌ربازی به‌هه‌ڵه مایه‌ی تێگه‌شتن بێت. لهو قۆناغه‌دا هه‌میشه مافی پاراستنی ڕهوا و و‌ه‌ڵامدانه‌وه هه‌یه. وه‌کو ده‌بینرێت ئێمه بۆ چاره‌سه‌ری دیموکراتی و ئاشتی چی له ده‌ستمان بێت ده‌یکه‌ین، به‌ڵام وێرای هه‌موو قوربانیه‌کانیشمان لهو پێناوه‌دا ، ئه‌نجامه‌کانی دیارن. دووباره‌ی ده‌که‌مه‌وه که زۆر شت له نێوان 13 بۆ 20سێپته‌مبه‌ردا ڕوون ده‌بێته‌وه.
ئه‌گه‌ری ئه‌وه هه‌یه که له پاش رێفراندۆم ئۆپه‌راسیۆنی له‌ناوبردنی سه‌رتاسه‌ری ئه‌نجام بدرێت. ده‌بێ کوردان له به‌رامبه‌ر هه‌رجۆره هێرشێکدا خۆیان بپارێزن و وه‌ڵامی پێویست بده‌نه‌وه. ڕێبازه‌کانی ڕابردوو وڵامده‌ره‌وه نین و قه‌بوڵیش ناکرێن.
من له‌مه‌وبه‌ریش ووتبووم، لێره ناتوانم رێبه‌رایه‌تی کرداری بکه‌م، بۆیه ده‌بێت هه‌ر که‌س خۆی بڕیاری خۆی بدات و پێویستیه‌کانی به جێ بهێنێت . من له پاش 20 سێپته‌مبه‌ره‌وه به‌رپرسیارێتی ناگرمه ئه‌ستۆ، با ده‌وڵه‌تیش ئه‌و راستیه بزانێت، ئیدی به‌رپرسیارێتی له ئه‌ستۆی مندا نیه.
ئۆجالان ئاشکراشی کرد که ئه‌و بۆ دوایین جار بانگ له ده‌وڵه‌ت ده‌کات و ووتی:
ئێمه ده‌یان جار وتمان ده‌مانه‌وێت له‌م وڵاته‌دا به شێوه‌یه‌کی ئازاد بژین ،هیچ داخوازیه‌کمان نیه بۆ جیابوونه‌وه. ئێمه زۆر جار ووتومانه، ئیستاش ده‌یڵێمه‌وه، ده‌بێت داخوازیه ڕه‌واکانمان په‌سه‌ند بکه‌ن، ئه‌گه‌ر نا ، ئێمه به‌رخۆدان ده‌که‌ین و ئهوهش ڕه‌وایه.
ڕێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدوڵڵا ئۆجالان سه‌رنجیشی ڕاکێشایه سه‌ر مه‌ترسی ئه‌نجامدانی کۆمه‌ڵکوژی له‌به‌رامبه‌ر کوردان.
ئۆجالان، له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و مه‌ترسیه‌دا، پێویستی به‌بنه‌ما گرتنی پاراستنی ڕه‌وای ده‌ستنیشان کرده‌وه و ووتی:
هه‌تا ئاسایشی ژیانی گه‌ل نه‌بێت، مرۆڤ ناتوانێت باس له ئاشتی بکات .
ئۆجالان، سه‌باره‌ت به کۆنفرانسی نه‌ته‌وه‌یی کوردیش، بیروبۆچونی خۆی ده‌ربڕی و ووتی:
ده‌بێت هه‌موو لایه‌نه سیاسیه‌کانی کورد به‌شداری کۆنفرانسه‌که بکه‌ن و داوای کرد کۆنفرانسی نه‌ته‌وه‌یی کوردستان پێک بهێنرێت.
ئۆجالان، سه‌باره‌ت به کۆنفرانسی نه‌ته‌وه‌یی کوردیش بیروبۆچونی خۆی به‌و شێوه‌یه ده‌ربڕی:
من به‌رله‌ئێستاش له‌م باره‌وه بۆچوونی خۆم خستبووه ڕوو. من باسی 4 پێوانه‌ی تیۆری و 3 پێشنیاری کرده‌ییم کرد بوو، به‌تایبه‌تیش، به‌جێهینانی ئه‌و 3 پێشنیاره کرده‌ییه زۆر گرنگ ده‌بینم؛ یه‌که‌مینیان، کوردان میکانیزمێکیان بۆ بڕیاردان هه‌بێت، ده‌زگاکانی وه‌ک پهرله‌مان هه‌بێت، به‌ڵام ناچارنین ئه‌وه وه‌ک په‌رله‌مانی نه‌ته‌وه‌یی هه‌ڵسه‌نگێنن، مرۆڤ ده‌توانێت وه‌ک کۆنسه‌ی نه‌ته‌وه‌یی کوردستان به‌ناوی بکات، ئه‌وه‌ی گرنگه بوونی میکانیزمێکه که کوردان تێیدا بڕیاری هاوبه‌ش بده‌ن، مرۆڤ ده‌توانێت بۆ نمونه له ڕێکخراوی ئازادیخوازی فه‌له‌ستین بنواڕێت. ئه‌وه‌ی که من پێشنیاری ده‌که‌م، تاڕاده‌یه‌ک وه‌ک ئه‌وه‌ی فه‌له‌ستین ده‌چێت.
پێشنیاری دووه‌مینیش ، هه‌بوونی ده‌سته‌ی به‌رێوه‌به‌ری ئه‌و کۆنسه‌یه‌یه، واته ئۆرگانێک که پێویستی بڕیاره‌کان به‌جێ بهێنێت. وه‌ک پێشنیاری سێهه‌مینیش، دامه‌زراندنی هێزه‌کانی پاراستنی سه‌ره‌کییه، ئهوهش زۆر گرنگه ، ئه‌وه ڕاسته‌وخۆ په‌یوه‌ندی به ئاسیشی کوردانه‌وه هه‌یه. تا ئه‌و کاته‌ی ئاسایشی کوردان مسۆگه‌ر نه‌بێت، مرۆڤ ناتوانێت باس له ئاشتی و وه‌لانانی چه‌که‌کان بکات. تا ئه‌و کاته‌ی لایه‌نی ئاسایشی چاره‌سه‌ری بۆ نه‌کرێت، له‌مه‌وبه‌دواش هێچ پێشکه‌وتنیک ڕوونادات.
ئۆجالان ، بۆ پاراستنی هه‌بوونی گه‌لی کورد، پاراستنی بنه‌ڕه‌تی وه‌ک شتێکی زۆر گرنگ به‌ناو کرد و ڕایگه‌یاند:
کوردان له‌گه‌ڵ قڕکردن ڕووبه‌ڕوون.
ئۆجالان به‌بیری هێنایه‌وه که خۆپاراستنی بنه‌ڕه‌تی بۆ هه‌ر که‌سێکی شتێکی پێویسته و ووتی:
ده‌بیێت مرۆڤ وه‌ها شتێک ته‌نها به هه‌په‌گه و گه‌ریلاوه سنوردار نه‌کاته‌وه، هه‌ر له‌به‌ر ئهوهش ئێمه ده‌لێین ، هه‌تا پاراستنی بنه‌ره‌تی نه‌بێت ،ئه‌وا کوردان له‌مه‌ترسی قڕکردن ڕزگاریان نابێت، بۆ پێکهێنانی ئهوهش هه‌مووان به‌رپرسیارن، ده‌بێت ههرکه‌س پێویستی پاراستنی خۆی پێک بهێنێ، گه‌لیش ڕێوشوێنی پێویست بگرێته بهر، ده‌بێت تا ئه‌و کاته‌ی ئاسایشیی گه‌له‌که‌مان مسۆگه‌ر نه‌کرێت، ته‌نانه‌ت پێویسته گه‌ل کاتێک مندالانیان ره‌وانه‌ی سه‌ربازی ده‌که‌ن، جارێکی دیکه بیر بکه‌نه‌وه، پاشان ڕه‌وانه‌یان بکه‌ن.
ئۆجالان، له درێژه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندنه‌که‌یدا دا به‌و شێوه‌یه دوواوه:
ئه‌و بازرگان و نوێنه‌رانه‌ی ڕێکخراوه‌کانی کۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی له شاری ئامه‌د که ده‌ڵێن به‌ناوی گه‌له‌وه ده‌دوێن، ده‌بێت مرۆڤ ئه‌وه بهێنێته‌وه بیریان که هه‌تا ئاسایشی ژیانی گه‌ل مسۆگه‌ر نه‌کرێت، باسی ئاشتیش نابێت، له ڕه‌وشێکی وه‌هادا بۆ باسکردنی ئاشتی چه‌نده دڵخوازن؟
ئۆجالان ڕه‌خنه‌شی له ڕۆژنامه‌ی ته‌ره‌ف گرت و گوتی:
من، ره‌خنه له هه‌ڵوێستی رۆژنامه‌ی ته‌ره‌ف، ئۆرهان میرئۆغلو و یاسه‌مین چۆنگرا ده‌گرم، ئه‌وان به‌و شێوه‌یه له هه‌وڵه‌کانمان که ساڵانێکه بۆ ئاشتی ده‌یده‌ین وه‌ک نه‌دیوو ده‌ڕوانن، له به‌رامبه‌رماندا ناهه‌قی ده‌که‌ن، ئه‌و لایه‌نانه وه‌پێش دهدهن که گوته‌ی هه‌ستیار و وروژێنه‌ر له به‌رامبه‌ر کوردان به‌کاردێن و وه‌ک ئاشتیخواز نیشانیان دهدهن. له ڕاستیدا ئه‌وانه هیچ په‌یوه‌ندیه‌کیان به کورده‌وه نییه، ئه‌وانه چه‌نده نکۆڵی له کورد بکه‌ن، هێنده‌ش له نێو سیسته‌مدا جێ ده‌گرن و پله و پاداشت به‌ده‌ست ده‌خه‌ن. کاتێک که گه‌لی کورد به هه‌ژاری په‌رێشان ده‌بێت، ئه‌وان له ژیانێکی لوکس دا ده‌ژین، ئه‌و گروپانه ناتوانن نوێنه‌رایه‌تی کوردان و ئامه‌دیه‌کانیش بکه‌ن، گه‌لی ئامه‌د ئه‌وان قبوڵ ناکات و به هیچ شێوه‌یه‌ک ئه‌وان وه‌ک نوێنه‌ری خۆیان نایانبینن. ئه‌وان له ئێستادا ده‌ڵێن ، به‌ناوی کوردانه‌وه ده‌دوێن، به‌ڵام ئه‌وان چه‌نده خیانه‌ت بکه‌ن، به هێنده‌ش له سیسته‌م سود وه‌رده‌گرن، بۆیه ده‌بێت کورد ئه‌وان باش بناسێت.
ڕێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدوڵڵا ئۆجالان هه‌روه‌ها تیشکی خسته سه‌ر ئه‌وه‌ی که قڕکردنی کوردان، نه ته‌نیا له‌ڕووی فیزیکی، به‌ڵکوو له ڕووی، کلتوری ئابوری و هه‌موو بواره‌کانی تره‌وه به‌رده‌وامه.
ئۆجالان هه‌روه‌ها ده‌ستنیشانی کرد که بابه‌تی زمانی دایکی له نان و ئاو گرنگتره و وتی: که‌سێک که زمانی دایکیی نه‌زانێت، وه‌ک ئه‌وه‌یه که مێشکی مردبێت.
ئۆجالان هه‌روه‌ها تیشکی خسته سه‌ر قه‌ده‌غه‌کارییه‌کانی سه‌ر زمانی کوردی و به‌و شێوه‌یه له‌هه‌ڵسه‌نگاندنه‌که‌ی به‌رده‌وام بوو:
" ئێوه ده‌توانن بیر له‌وه بکه‌نه‌وه که ئێمه به‌و جۆره‌‌ی که ده‌مانهه‌وێت ناتوانین زمانی دایکی خۆمان فێر ببین که مافێکی سرووشتیه؟. به پێی په‌یماننامه‌ی ڕێکخراوی نه‌ته‌وه یه‌کگرتووه‌کان قه‌ده‌غه‌کردنی زمانی دایکی وه‌ک قڕکردنی کلتوری ده‌ست نیشانکراوه. په‌یماننامه‌ی ئوروپاش که تورکیه واژۆی کردووه له ڕاستیدا ئه‌و مافه‌ی مسۆه‌گه‌ر کردووه. من له ته‌منی 7 ساڵیه‌وه، کاتێکی ده‌ستم به خوێندن کرد، تێگه‌یشتم که زمانێکی جۆدا له‌سه‌ر من فه‌رز ده‌کرێت. ئه‌وه بوو به‌هۆی مه‌شغووڵکردنی فیکری بۆم که چون زمانێکی بیانی فێر ببم. له‌به‌ر ئه‌وه من له دایکم تووڕه ده‌بووم. به فکری منداڵی، من ده‌مگوت بۆچی دایکی من، من له‌وه ڕزگار ناکات. به‌ڵام له‌ڕاستیدا ئه‌و شتێکی له‌ده‌ست نه‌ده‌هات. تووڕه‌یی من لهو هێنده زۆر بوو، که له‌سه‌ره مه‌رگیشدا لێم نه‌پرسیه‌وه. ئه‌و ئازاره هێشتا من ده‌ڕه‌نجێنێت. من به دایکم ده‌گوت، ته‌نانه‌ت مریشکێکیش له گه‌ل جووجکه‌کانیدقا به زمانێک که تێیبگه‌ن قسه ده‌کات و جووجکه‌کانی له به‌رانبه‌ر مه‌ترسیه‌کان ده‌پارێزێت، به‌ڵام تۆ بۆچی ناتوانیت ئه‌وه بکه‌یت؟ ئه‌وه‌یه چیرۆکی منه! ڕاستیه‌ک که ئاپۆ ئافراندی ئه‌و ڕاستییه‌یه."
ئۆجه‌لان ده‌ستنیشانی کرد که بابه‌تی زمانی دایکی له نان و ئاو گرنگتره و وتی: که‌سێک که زمانی دایکی خۆی نه‌زانێت،وه‌ک ئه‌وه‌یه که مێشکی مردبێت.
ئۆجه‌لان هۆکاری هه‌ره سه‌ره‌کی ده‌رنه‌که‌وتنی ڕوشنبیری کورد ده‌گڕێنێته‌وه بۆ زمانی دایکی و وتی:
" هه‌موو کوردان پێویسته بزانن که په‌روه‌رده‌ی زمانی دایکی بۆ منداڵان ئه‌رکێکی وڵاتپارێزیه. بنه‌ماڵه وڵاتپارێزه‌کان چ ده‌که‌ن با بیکه‌ن، پێویسته که منداڵه‌کانیان فێری زمانی کوردی بکه‌ن. " که‌جه‌ده"ش ده‌بێت به‌رانبه‌ر به‌و یه‌که خۆی به‌رپرسیار ببینێت له هه‌موو هه‌رێمه‌کان ڕێباز و دامه‌زراوه‌ی فێرکردنی زمانی دایکی سه‌قامگیر بکات. ماڵه‌کانیش ده‌بێت بگوڕدرێت بۆ خوێندنگه‌ی پێشخستنی زمانی دایکی. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی من ئه‌و ئازاره ده‌زانم، من له‌دژی زه‌واجم، من ناڵێم له دژی دروستکردنی منداڵم، به‌ڵام کاتێک مرۆڤ منداڵی دروست کرد، ده‌بێت به‌رپرسیاریه‌تی خۆی له به‌رانبه‌ر منداڵه‌که پێکبێنێت. یان گرنگ ئه‌وه‌یه که منداڵ له ڕۆژی ئه‌وه‌ڵه‌وه واتای ئه‌و قۆناگه‌ی پێیدا تێپه‌ڕ ده‌بێت بزانێت و زمانی خۆشی بزانێت، کلتوری خۆی بناسێت و له به‌رانبه‌ر قڕکردنی کلتوری بتوانێت خۆی بپارێزێت. له‌به‌ر ئه‌وانه من ڕه‌خنه له زه‌واجێ به‌و شێوه‌یه ده‌گرم. له‌وانه‌یه هه‌ندێک له ژنان دڵگران بن، به‌ڵام ئێمه ئه‌گه‌ر نه‌توانین زمانی دایکی خۆمان فێری منداڵانمان بکه‌ین و ته‌سلیمی ئه‌و سیسته‌مه ببین، به‌و واتایه دێت که ئیدی شتێکیتر نامێنێته‌وه."
ئۆجه‌لان وتی قڕکردنی کلتوری، قڕکردنیکی بێوێنه‌یه. ڕه‌خنه‌یه‌کی وای کرد که 'بۆچی ئه‌و قڕکردنه تا ئیستا به جددی' نه‌زانراوه و به‌و شێوه‌یه به‌رده‌وام بوو:
" پێویسته که وا تێنه‌گه‌ین که من له دژی فێربوونی زمانی تورکیم. به‌ڵام قڕکردنی کلتوری به واته‌ی ئه‌وه‌یه که زنجیره‌ک کرابێته ملمان و ڕۆژانه کۆیله‌تی به‌سه‌رماندا فه‌رز ده‌کات."
ئۆجه‌لان تیشکی خسته‌سه‌ر ئه‌و فاشیزمه‌ی که له که‌رتی وه‌رزشدا بڵاو بووه‌ته‌وه و سه‌رۆکوه‌زیری تورک ئه‌ردۆغان به نموونه هێنایه که فوتبالیسته‌کان له‌گه‌ل خۆی ده‌باته میتینگه‌کانی ڕێفراندۆم.
ئۆجه‌لان وتی:
" ئه‌و شتانه به زانابوونه‌وه به‌ڕێوه‌ده‌بێن. باسی 3 ڕه‌نگ ده‌کرێت. باسی حه‌زکردنی من به گالاتاسارای ده‌که‌ن. به‌ڵام ئێستا گالاتاسارای و دیاربه‌کرسپۆرتیش خزمه‌تی شه‌ڕی تایبه‌ت ده‌که‌ن".
ئۆجه‌لان وتی: ئه‌گه‌ر دیاربه‌کر سپۆرت کلوپێکی گه‌له، ئه‌و کاته ده‌بێت ڕێ له‌به‌رده‌م هه‌ر که‌سیک که ده‌خوازێت ببێته ئه‌ندامی ئه‌و یانه‌یه، بکاته‌وه و به‌وشێوه‌یه دیموکراتیک بێت. ئه‌گه‌ر وه‌ها بوو، ئه‌و کاته گه‌ل خاوه‌نداری له دیاربه‌کرسپۆر ده‌کات."
ئۆجه‌لان به بیری هنایه‌وه که وه‌رزش له لایه‌نی ته‌ندروستی، ڕۆح و جه‌سته‌ییه‌وه شتێکی باشه و وتی:
کوردانیش ده‌توانن له هه‌رێمه‌کانیان یانه‌ی وه‌رزشی بکه‌نه‌وه.
ڕێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدوڵڵا ئۆجالان ئه‌م هه‌فته‌یه‌ش باسی له پرۆژه‌ی خۆبهڕێوهبهری دیموکراتیک کرد. هه‌روه‌ها ده‌ستنیشانی کرد که مۆدیلی نه‌ته‌وه- ده‌وڵه‌ت به‌گوێره‌ی ڕه‌وشی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین نییه. خۆبهڕێوهبهری دیموکراتیک، ته‌نها بۆ کوردان نا، به‌ڵکو بۆ چاره‌سه‌رکردنی هه‌موو کێشه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین مۆدێلی هه‌ره گونجاوه.
ئۆجالان هه‌روه‌ها داوای له هه‌موو که‌سێک کرد که به ئه‌رکه‌کانیان هه‌ستن له به‌رامبه‌ر ئه‌و گیراوانه‌ی که دۆخی ته‌ندروستیان ناله‌باره.
ئۆجالان بابه‌تی خۆبهڕێوهبهری دێموکراتیکی هه‌ڵسه‌نگاند و ئاماژه‌ی به بیروبۆچوونه‌کانی ئیمانوێل والشتاین کرد و ووتی:
ئه‌ویش لهو باوه‌ڕه‌دایه که له تورکیا سیسته‌می نه‌ته‌وه ده‌وڵه‌ت ئیدی کۆن بووه و ماوه‌ی به‌سه‌رچووه. من هه‌میشه ده‌ڵێم مۆدێلی نه‌ته‌وه-ده‌وڵه‌ت مۆدێلی هه‌ری دواییه که ماوه‌ی 5 سه‌ده‌یه سیسته‌می کاپیتالیزم بۆ کۆنترۆڵکردنی گه‌لان به‌کاری هێناوه.
ئۆجالان له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته به‌و شێوه‌یه له هه‌ڵسه‌نگاندنه‌که‌ی به‌رده‌وام بوو:
ده‌بێ مرۆڤ باش له ڕاستی نه‌ته‌وه-ده‌وڵه‌ت تێبگات، ئاستی هه‌ره‌بڵندی نه‌ته‌وه-ده‌وڵه‌ت، فاشیزمیه. ئه‌وروپا ئه‌مه‌ی له‌کاتی سه‌ر‌ده‌ستی هیتله‌ردا له ئه‌ڵمانی نازیدا دێت. له‌ڕاستیدا هه‌روه‌کو پێشبینی کراوه، هه‌تا ئێستا زهنیه‌تی فاشیزمی هیتله‌ر کۆتایی نه‌هاتووه. هه‌تا زهنیه‌تی نه‌ته‌وه-ده‌وڵه‌ت به‌رده‌وام بێت، مه‌ترسی فاشیزمیش کۆتایی نایهت، له‌وانه‌یه هیتله‌ری نوێ بخوڵقێنرێت.
ئۆجالان ده‌ستنیشانی کرد که مۆدێلی نه‌ته‌وه-ده‌وڵه‌ت بۆ رۆژهه‌ڵاتی ناوین نابێت، ئه‌و ته‌نگه‌تاوییه‌ی که ئه‌مه‌ریکا له ڕۆژهه‌لاتی ناویندا تێی که‌وتووه، په‌یوه‌ندی به‌وه‌وه هه‌یه.
ئه‌مه‌ریکا یه‌کێکه لهو ده‌وڵه‌تانه‌ی که له رۆژهه‌لاتی ناویندا مۆدێلی نه‌ته‌وه-ده‌وڵه‌ت به‌رێوه ده‌بات، ئه‌وان ناتوانن ئه‌و مۆدێله له عێراق به‌رێوه به‌رن، له ئه‌فغانستانیش به‌هه‌مان شێوه، له‌به‌رئه‌وه‌ی که ناکرێت.
ئۆجالان ئاشکرای کرد که ئه‌گه‌ر هێزه‌کانی سه‌رده‌ست له رۆژهه‌ڵاتی ناوین دا ، پێداگری له‌مۆدێلی نه‌ته‌وه-ده‌وڵه‌ت بکه‌ن، ئه‌وا خۆیان له‌ناو ده‌به‌ن.
له ئێران ده‌وڵه‌تی شیعه بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێت ئه‌و مۆدێله به‌کاربێنێت ده‌یهه‌وێ خۆڕاگری بکات، به‌ڵام ناتوانێت. گه‌لانی هه‌رێمه‌که‌ش خۆڕاگری ده‌که‌ن. رژێمی شیعه‌په‌رست ده‌بێته هۆکاری کۆمه‌ڵکوژی. ئه‌گه‌ر ئێران له‌وباره‌وه پێداگری له‌سه‌ر هه‌ڵوێستی خۆی بکات، توشی زیان ده‌بێت. به‌هه‌مان شێوه نه‌ته‌وه‌په‌رستی عه‌ره‌ب و مۆدێلی نه‌ته‌وه-ده‌وڵه‌ت رێ له‌به‌رده‌م فاشیزمی و کۆمه‌ڵکوژی ده‌کاته‌وه. خۆبه‌خۆ ڕه‌وشی تورکیا له ئارادایه، ئه‌و رێو رێبازانه‌ی که فاشیزمی 'تورکیای سپی' به‌کاری دێنیت، حساب بۆ جیاوازیه‌کانی کۆمه‌ڵگا ناکه‌ن، هه‌تا نازیه‌کانی ئه‌ڵمان، له‌ناوبردنی ئه‌رمه‌نیه‌کانیان له‌سه‌رده‌می ئیتیحاد و ته‌ره‌قیدا کرده نموونه بۆ خۆیان. هیتله‌ر فاشیستی له‌وانه‌وه فێربوو، به‌و هۆیه‌شه‌وه ئێمه پێشنیاری خۆبهڕێوهبهری دێموکراتیک ده‌که‌ین نه‌ک ته‌نیا بۆ کوردان، به‌ڵکو بۆ هه‌موو گه‌لان و بۆ ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین. هه‌روه‌ها بۆ ئه‌فغانستانیش هه‌ر ئه‌م مۆدێله پێشنیار ده‌که‌ین.
ئۆجالان جارێکی دیکه ده‌ستنیسشانی کرد که مۆدێلی خۆبه‌رێوه‌به‌ری دێموکراتی، پشت نابه‌ستێت به جوگرافیای ئه‌تنیکیه‌وه.
له‌سه‌ر ئه‌و مژاره، ئۆجالان ئاوها بۆچوونی خۆی ده‌ربڕی:
ئه‌و مۆدێلی خۆبهڕێوهبهری دیموکراتیه‌ی که ئێمه پێشنیاری ده‌که‌ین، پشت نابه‌ستێت به ئه‌تنیکی و سنوری جوگرافی. ئه‌م مۆدێله خۆی ده‌سپێرێته جه‌وهه‌ری کۆمه‌ڵگای دیموکراتی. هه‌موو لایه‌نه‌کانی کۆمه‌ڵگا وه‌کو یه‌کێتیه‌کی کۆمه‌ڵایهتی په‌سه‌ند ده‌کرێت، بۆ نمونه، گه‌ڕه‌کی 'باخله‌ر' له‌شاری ئامه‌د، من باش شاره‌زای 'باخله‌ر' م، ئه‌و شوێنه ده‌توانرێت وه‌کو یه‌کێتیه‌کی کۆمه‌لایه‌تی په‌سه‌ند بکرێت. ئه‌و مرۆڤانه‌ی که له‌وێ ده‌ژین، بۆ چاره‌سه‌رکردنی پرسه‌کانی رۆژانه‌یان و بابه‌ته جۆربه‌جۆره‌کانیان، ده‌توانن کۆنسه‌و ئه‌نجومه‌نی خۆیان ساز بکه‌ن، به‌و شێوه‌یه یه‌کێتیه‌کانی دیکه‌ی ئه‌و گه‌ڕه‌که له‌ناو ئه‌و ئه‌نجومه‌نه‌دا ده‌توانن نوێنه‌رایه‌تی خۆیان بکه‌ن. من له‌په‌رتوکی 'سۆسیۆلۆژی ئازادی' دا له‌سه‌ر 6 قۆناغ، به‌م بابه‌ته‌وه به چروپڕی سه‌رقاڵ بووم و لێکۆڵینه‌وه‌م له‌سه‌ر کردووه. من باوه‌رم وایه که بۆ ئه‌وه‌ی خۆبهڕێوهبهری دێموکراتی باشتر مایه‌ی تێگه‌یشتن بێت، ده‌بێت ئه‌و تێزانه‌ی که‌من له‌په‌رتوکه‌که‌مدا ده‌ستنیشانم کردووه، باش بخوێنرێنه‌وه و گفتوگۆی له‌سه‌ر بکرێت. بۆ لێکۆلینه‌وه له‌م باره‌یه‌وه ده‌کرێت په‌رتوک بنوسرێت و نوسه‌ری باشیش سه‌رهه‌ڵبده‌ن.
ئۆجالان له‌کۆتایی دیداره‌که‌یدا، ده‌رباره‌ی ڕه‌وشی گیراوانی نه‌خۆش، قسه‌ی کرد و داوای له هه‌مووان کرد که لهپێناو ئه‌و گیراوانه‌دا، چیان له‌ده‌ست دێت بیکه‌ن.
هه‌روه‌ها داوای له به‌ده‌په‌ش کرد که بکه‌وێته ناو هه‌وڵدانه‌وه.
ئۆجالان خۆراگری و سه‌لامه‌تی بۆ هه‌موو گیراوان خواست و سلاوی خۆی بۆ هه‌موو گیراون نارد
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
