یـادى 113سـاڵەى ڕۆژنامەگەرى كوردى

Monday, 09/04/2012, 12:00

لەساڵیادى ڕۆژنامەگەرى كوردى دا 22 / 4
با جوامێرى و ئازایی بەدرخانیەكان سەر مەشقی كاركردنمان بێت

لەئاوارەیی دا ، یەكەم ڕۆژنامەى (كوردستان) لەساڵی 1898 لەشارى قاهیرەى میسر دەرچووە ، لەسەر دەستى ڕۆڵەى جوامێرو بەوەفاو دڵسۆز (مقداد بەگ بەدرخان)، ئەم ڕۆنامەیە سەرەتا بە ژانەو درووست بوو ، پاش ئەوەى عوسمانیەكان میرنشینى بۆتانیان لەناوبرد ، لە ژمارە (1-6) لەقاهیرە دەرچووە ، لەژمارە (6-19) لـە جنیفی سویسرا ، جارێكى تر لەژمارە (20-23) چووەتەوە بۆ میسر لەقاهیرە دەرچووە ، ژمارە (24) لەلەندەن ، ژمارە (25-29) لە فلكستون لەئەڵمانیاو هەردوو ژمارەى (30 و 31) جارێكى تر براوەتەوە بۆ جنێف لە سویسرا ، ئایا ئـەم دەربەدەرى و لێرەو لەوێ خۆی لـە خـۆیدا چی دەگەیەنێ ، باشترین بەڵگە نیە بۆ ئەوەى كە بڵێین ڕۆژنامەگەرى كورد بەخەبات و ڕەنج ئازارو فرمێسك هاتووەتە بوون ، واتا ڕۆژنامەگەرى كوردى وەكو میللەتانى تر لە كەشێكى ئاسایی دا لەدایك نەببوە ، بەململانێ و جەنگ هاتتوەتە كایەوە لـە دژى داگیركەرانى كوردستان ، لەبەر ئەوەیە دەبێ ئەو گیانە پیرۆزو پاكەى ئەوان و ئەو جوامێرو ئازایی و سەرسەختى و عەشقە شۆڕشگێڕیەى ئەوان (بەدرخانیەكان) سەرمەشق بێت و ببێ بـە ئیلهام و هاندەر بۆ ئەم قۆناغەى ئەمڕۆ تا بتوانین نموونەیەكى دروست و پێًشكەوتوو لە ڕۆژنامەگەرى نیشان بدرێ كە دەبێ ووشەو ڕستەى كوردى ببێتە سەرەنێزەو گوللە بۆ دوژمنانى گەلى كوردو هەروەها دەبێ سەنگەر لەبەرامبەر ئەو كەسانەدا بگرێت كە دڵسۆزى نانوێنن لە ئاست باشتر بوونى بارودۆخى كوردستان ، هەر بەدرخانیەكان نەبوون كەبەهەزار دەردو ڕەنج و ئاوارەیی ڕۆژنامەى كوردستانیان بنیاتنا ، (چاپخانەكەى حسێن حوزنى موكریانى و پیرەمێردى نەمر ، كۆلأ بە كۆلأ گوێزانەوەى چاپخانەكانى شۆڕش لەسەردەمى شۆڕشی ئەیلول و شۆڕشی نوێ دا) ئەمانە هەمووى وانەو ئەزموونى وانەو ئەزمونى مێژووین كە پێویستە ڕۆژنامەگەرى كوردى بیخاتە بەرچاو ڕێگاى خۆی و خزمەتكردنى گەلىكوردو هەڵوێست و ئازایی و بوێرى خۆیان وون نەكەن و ئەوەى پێش خۆیان لەبەرچاو بگرن ، ئێمە ئێستا لەسەرو بەندى ڕۆژى ڕۆژنامەگەریداین ، بۆ ئاماژەكردن بە ڕۆڵی ڕۆژنامە ، ئەم ڕستەیە كەدەڵێ : (ڕۆژنامە نەتەوە دروست دەكات) ، من پێموایە ئەم ووتەو ڕستەیە زۆر لۆژیك و ڕاستە ، چونكە زمان و وشە ناسنامەو كەسایەتى میللەت و نەتەوەیە ، هیچ كۆمەڵگایەك بێ زمان و نووسین ناتوانێ گوزارشت لە خۆى بكات بڵێت من ناسنامەم هەیە ، ئێمە گەلى كوردیش بێ زمانى كوردى ناتوانین بڵێین ناسنامەو كەسایەتیمان هەیە ، هەر لـەم سەرچاوەیەشەوە دەبێ ئێمە ڕۆڵی ڕۆژنامەگەرى كوردى پڕ بایەخ و گرنگ هەڵسەنگێنین ، هەر لەو ڕستەیەوە دەتوانین بڵێین بەدرخانیەكان بە دەركردنى ڕۆژنامەى كوردستان (110) سـالأ لەمەوبەر یەكەم چەخماخەو پلەو قۆناغێكى نوێیان لـە ژیانى كورددا دەستپێكرد بـۆ چەكەرەكردنى تێپەڕاندنى چەمكى خێلأ ، بۆ قۆناغی گەشەى فراوانتر كە ئەویش قۆناغی بە نەتەبوونە واتە ، لەسەر دەستى ئەوان چـەمـكى نەتەوە بە شێوە مۆدێرنەكەى سەریهەڵدا : دوژمنان و داگیركەرانى كوردستان لە خۆڕا بەریان بە ڕۆژنامەو ڕاگەیاندنى زمانى كوردى نەگرتووە ، چاك دەزانن ووشەو ڕستە زمان دروست دەكات ، زمانیش واتە ناسنامە و كەسایەتى گەلى كورد لەو كاتەدا ووشەى كوردى بەئەندازەى گوللەیەكى بڕنەو كاریگەرى هەبوو ، لەدژی فراوانخوازى نەژاد پەرستانى توركیاى عوسمانى كە دەسەڵاتە نەخۆشەكەیان لەسەر تاڵانكارى و ستەمكارى و هەژارى ڕاگرتبوو ، دەركردنى ڕۆژنامە لەو كاتەدا ن لەو ڕۆژگارە سەخت و تاریكەدا كارێكى گەورەو مەزن بوو ، دواى بنەماڵەى بەدرخانیەكان (مقداد بەگ و ئەوڕەحمان بەگى براى) چەندین كەس درێژەیان بەخەبات و تێكۆشانى ئەوان داوە ، وەكو (شەریف پاشا ، عەبدول قادر شەمزینى ، ئەمین عالى بەدرخان ، عومەر بەگى جەمیل پاشا ، قەدرى جەمیل پاشا ، فوئاد تەموبەگ ، مـەمدوح و سەلیم و ئەكرەم بەگ) كە كۆمەڵەى هێڤـان لە ساڵی (1910) دا دامەزراند ، بۆ ڕزگارى نەتەوەى كورد ، گۆڤارێكیان دەركرد لەپێشدا بەناوى (ڕۆژى كورد) بەكوردى و بـە توركى ، دواتر بووبە(هەتاوى كورد ، پاشتریش گۆڕا بە ژین)،ژیان ، هەروەك لەپێشدا باسمان كرد ڕۆڵى مێژووى فەیلەسوف و شاعیرى گەورەى كورد قەت فەرامۆش ناكرێ ،ئەشكەوتىجاسەنە لەسەردەمى حكومەتەكەى شێخ مەحمودو ، پیرەمێردى نەمر ، هەروەها حسین حوزنى موكریانى چاپخانەكەى شارى رەواندوز، هەروەها سیاسەتمەدارى گەورەى كورد ئیبراهیم ئەحمەد .
لەكۆتایدا سەرى ڕێزو نەوازش بۆ گیانى پاكى تێكۆشەرانى پڕ شكۆى بەدرخانیەكان دائەنەوێنین و هیوادارین پەیامى بەدرخانیەكان و ئاسۆ و ئامانجیان بەرز ڕاگیرێ و پەرە بە ڕۆژنامەگەرى ئازاد و سەربەخۆ بدرێ و ڕۆژنامە و ڕاگەیاندنى كوردى وەك دەسەڵاتى چوارەم بێتە بڵندگۆى ئازادى و مەدەنیەت و مافە سەرەتاییەكانى خەڵك . لە باوەشى بەرژەوەندى حیزبى دەرچێت چونكە لە سیستەمى دیمۆكراسیدا دەسەڵاتەكان ئەبێت لە یەكتر جودا بن و هەر یەكەیان بە ئەركى خۆى هەستێَت ڕاستە ئەبێ یەكترى تەواو بكەن و ئامانجى هەموویان ئازادى و دادى كۆمەڵایەتى بێت. بەڵام بە داخەوە تا نووكە لە كوردستان حیزب بە فۆرمێكى گشتگیرى و سەنتراڵى كار دەكات هەموو كارو بارەكان لە كۆمیتەى حیزبدا بریارى لێدەدرێت لە ناو كۆمیتە شدا بنەماڵەیەك و كەسایەتیەكى ناو ئەو بنەماڵەیە كە هەندێ جار ئەو كەسایەتیە زۆر ناكارامەو لاوازە دەبێتە فاكتەرى سەرەكى دواكەوتوویى و نەزانى و شەرمەزارى كە لە كوردستاندا زۆر بە رۆشنى ئەمە دكى دەبینین. دەیان جار ڕەخنە گیراوە ئیمزاى لە دژ كۆكراوەتەوە یا پێى دەڵێن بۆ پارەو پۆست میللەتەكەى بیر نەماوە یاپشتى تێكردوە كەچى مێش میوانیان نییەو خۆیان لە هیچ ناگەیەنن وهەنگاوى بێباكى دەنێن بە سەر ئەو هەموو ستەمو دزى و بێدادییەدا كە ڕۆژانە ڕووئەدات زۆر بە داخەوە خەریكە حیزبى كوردى كۆمەڵگایەك ویران دەكات و بێ باكو خەم ساردە.